А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтының «Тілтаным» журналы. 2020. №3

15 
А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтының «Тілтаным» журналы. 2020. №3
Дниаснда, мдни сынды сөздердің жазылуында сингармонизм сақталмаған, себебі 
кірме сөздер болғандықтан. Әсіресе мадани сөзінің жазылуы қазіргі мәдениден 
бөлек. «Қазақ» газетінде и-мен келетін сөздер бір ғана и-мен жазылған, себебі ый 
түрінде болса, осы қалпында жазылар еді, Ал бір ғана и болғандықтан, ы, і сияқты 
түсіріліп жазылған. Мғлм сөзінің қалай оқылатыны айқын емес, мұғалім деп қазіргі 
нормаға бұра салу дұрыс болмас еді. Млда, һр сөздерінде дауысты дыбыстар жазыл-
мауы – бұл да квазиәліпбилік белгісі.
Газеттің №141-де Г.Н.Потанинге арналған хабарлама берілген. 
Патанин тойы хқнда
Императорски геграфишески обшстванң сибр болімі 21нші сентабр 1915нші 
жлы Григори Николаиш Патаниннң 80ге толған күннде стеген қзметдерн хрметтеб 
той қлмақшы. Онда докладдар оқлмақшы һм болмнң кезекті бр ктабн («Хбрлар» 
атты) Патанинге бағстамақшы. Бұл хрмет тойға крісемн дегендер һм әлгі шғатн 
ктабқа сибр жайынан, хлқнынң трмсы, ғрп, ғадті тууралы мқале жазууда ... барлар 
мнау адрес бойнша хбр алсн:
Омскъ, зданіе Географического музея, правителю дълъ Отдъела В.П.Баліеву.
Болм бастығы генерал-майор Павлов
С басқарушы В.П.Балиев.
Осы мәтіндерге қарап отырып, өткен ғасыр басындағы жазудағы ерекшеліктердің 
кейбірін атап кетуге болады және олардың бүгінгі күнмен астасып жатқандары да 
бар: 
1. Бұл мақалада да сөз басында ы, і жазылмайды: істеген (кирилше – қазіргі 
норма) – стеген («Қазақ» газетінде); Осы үлгімен: іс – с(С басқарушы В.П.Балиев); 
Өткен с снауға оңай (№144, 1915 жл); ынтымақ – нтымақ (...мпти түгл болс 
сайлаунда бр нтымаққа келісалмайтн қазақ мптилік мсаласнда бріге салмас дер еді 
- №144); ішкі – шкі т.б.; Енді нтымақ падшаларынң Гретсиаға айтатны: ал тліңді 
қойыб, шн тлің мен сөйлес (№145).
2. Шеттен енген адам есімдерінің таңбалануы айтылым мен естуге бағындырылған. 

жүктеу/скачать 336,16 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: