А. Д. Тойнбидің тарих философиясы
жүктеу/скачать 50,77 Kb.
|
Дәулетбек Султан. А.Тойнби
| жауап механизмін жақсы білеміз. Сыртқы әсердің күшті болуы, алтын белдеуге шейін қалыптасумен қатар дамуды да тудырады. Бұл процес көптеген мысал кезінде толық дәлелдене түсті. Ал, жауап берудің рөлі қандай болмақ. Күшті не әлсіз стимул болсын берілетін жауап жақсы, күшті болса, онымен қоса ол жауап өзінің артынан тағы бір әсерді тудырса бұл толығымен даму процесін қалыптастырады. Даму жайлы адамзат арасында қалыптасқан жаңсақ пікірлер де бар: «Ни военно-политическая экспансия, ни усовершенствования в области техники — не являются удовлетворительным критерием подлинного роста. Военная экспансия обычно является результатом милитаризма, который уже сам по себе есть симптом упадка. Усовершенствования в технике — в сельском хозяйстве или промышленности — или показывают малое отношение к подлинному росту, или вообще никак с ним не связаны»( А .Тойнби, «Исследование истории», 167бет). Соғыс, жер жаулау, колонизация ешбір өркениетке жақсылық әкелмейді. Жердің кеңеюі сол жердегі қоғам мен жаулаған қоғамның да құлдырауына немесе баяу дамуына әкеледі. Бұл тарихтан-ақ белгілі. Соғыс кездерінде қанша жаулаушылық әсерлер болса да сол кездегі карта мен қазіргі картада қандай өзгешелік бар екендігінен ақ түсінуге болады. Соғыс өркениеттің энергиясын құртып, оның дамуына күш қалдырмайды. Ал, техникалық эволюция өркениет былай тұрсын, адамзатқа пайда әкелмейді. Қалай пайда әкеледі, егер ол технология адамның өзіне, адазаттың анасы табиғатқа қарсы құрастырылып жатса. Табиғатпен жарысу, оны басқарам деу, сол өркениеттің еш кедергісіз құлдырауына әкеледі. Яғни, бұл екі жалған даму шынайы дамуды тудырмайды, керісінші жойылуға әкеледі. «Все усилия промышленника направлены на преобразование Природы, тогда как Человеком и отношениями между людьми он пренебрегает. Влияние Человека на силы Добра и Зла возросло невероятно с освоением новых источников энергии, но это, увы, не прибавило Человеку мудрости или добродетели, не убедило его в том, что в царстве людей милосердие более ценно, чем часовой механизм.»( А .Тойнби, «Постижение истории», 154бет) Оған тарих та дәлел: «Изобретение спартанской фаланги , представлявшее собой первое явное достижение, по дошедшим до нас свидетельствам, явилось результатом событий, остановивших рост спартанского варианта эллинской цивилизации.( А .Тойнби, «Постижение истории», 157бет), «Грандиозный технический прогресс, достигнутый в ходе аграрной революции, был омрачен, однако, столь же великим спадом, ибо новые формы рабства, на которых держалось ландифундистское земледелие, представляли собой значительно большее социальное зло, чем рабство патриархальное.»( А .Тойнби, «Постижение истории», 158бет), «Вызов ахеменидского и карфагенского военного давлений стимулировал эллинское общество в ходе своей самообороны к созданию двух мощных социальных и военных инструментов – афинского флота и сиракузской тирании. Эти инструменты исполнили свою непосредственную функцию, придав Элладе силы в борьбе с внешним врагом. Но эти же инструменты породили определенные стрессы и напряжения внутри эллинской социальной системы – борьбу за гегемонию между Афинами и Спартой, распад афинской власти и превращение ее в тиранию, борьбу в Сиракузах.»( А .Тойнби, «Постижение истории», 167бет). Бұл мысалдың барлығы соғыс пен сол арқылы дамыған техникалық үдеріс, одан кейінгі табиғатты басқаруға ұмтылу қалайша сол өркениеттерге кері әсер бергенін түсінуге болады.
Енді жауаптың рөліне келетін болсақ, бұл да маңызды фактор. Жауаптың күші, реттілігі, ақылға қонымдылығы сәйкесінше жақсы дамуды аңғартады. Ал, енді жауап қалай қалыптасады. Жауап- сыртқы әсер стимулына цивилизацияның, қоғамның беретін қарсы реакциясы. Бірақ, жауапты қалыптастыратын толық қоғам емес. Жауапты тұлғалар, жеке индивидтер қалыптастырады, ал, қалған көпшілік тек соған еліктейді. «Общество не является и не может быть ничем иным, кроме как посредником, с помощью которого отдельные люди взаимодействуют между собой. Личности, а не общества создают человеческую историю.»( А .Тойнби, «Постижение истории»,175бет). жүктеу/скачать 50,77 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|