Материалы по истории Сюнну - С. 34

1.2. Батыршылық институтының қалыптасуы жэне дамуы
35
Қазіргі кездегі зерттеушілердің көпшілігі де көшпелілердің 
жауынгерлік рухының жоғары болуын көшпелі мал шаруашылы- 
ғының экстенсивті түрімен, эскери артықшылықтарын қоғамның 
жалпы қалыпты жағдайы ретінде кең көлемді аумақтарды тұрақ- 
ты түрде қорғап отыру қажеттілігін туындаған динамизмнің нэ- 
тижесі деп түсіндіреді. Мәселен, көшпелілердің жауынгерлік ру- 
хының жоғары болуын Л. Кржевицкий малды тұрақты түрде кү- 
зету қажеттілігі өмір салты ретінде қарастырылғандықтан деп тү- 
сіндірсе140, Ф. Ратцель көшпелі қоғамның жылжымалылығы мен 
жалпы іс-қимылдар жасауға бейімділігімен байланыстырды141
Этнологиялық бағыттағы зерттеулердің көпшілігінде көшпе- 
лілердің жауынгерлігі мен батырлығының себептерін олардың 
соғысқұмарлығымен байланысты деп түсіндіру басым. Осындай 
пікірлердің басым көпшілігі ағылшын зерттеушісі Дж. Флетчер- 
дің еңбегінде төмендегідей тұжырымдалған:
1) көшпелілердің ашкөздігі мен жыртқыштық табиғаты;
2) даланың қүрғауы;
3) халық санының өсуі;
4) отырықшы егіншілермен сауда байланыстарының үзілуі;
5) отырықшы шаруашылық өнімдеріне деген зэрулік;
6) көшпелілердің билеуші тобының басқа тайпаларға қатысты 
саяси үстемдікке ұмтылуы;
7) өзінің жеке атақ-даңқын шығару мақсаты мен иедеоло- 
гиясына байланысты142
Көріп отырғанымыздай, көпшілік зерттеушілер көшпелілер- 
дің батырлық өмір салтының қалыптасуы мен жауынгерлік ру- 
хының жоғары болуын негізінен еуроцентристік көзқарастар не- 
гізінде жалпылама түрде үстірт қарастырған. Біздің пікірімізше, 
мәселені, яғни көшпелілер қоғамындағы қандай себеп-салдарлар 
батырлық қасиеттердің ерекшеленуіне сұраныс туғызғаны тура-

жүктеу/скачать 7,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: