А. М. Газалиев ректор, академик нан рк, д

3  2015 
1 
 
 
республикалық
  

 
журнал
 

 
республиканский
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2000 жылдан бастап шығарылады
 
Мерзімділігі жылына 4 рет
 

 
Издается с 2000 года
 
Периодичность 4 раза в год
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Главный редактор
 
А.М. Газалиев
 
ректор, академик НАН РК, д
-
р хим. наук, профессор
 
 
Журнал 
Қазақстан 
Республикасының 
Инвестициялар  және  даму  министрлігінің 
жанындағы  Байланыс,  ақпараттандыру 
және  ақпарат  комитетінде  тіркелген 
(тіркеу куәлігі № 15375–ж 27.05.2015 ж.) 
 
МЕНШІК ИЕСІ
 
Қазақстан  Республикасы  Білім  және  ғы
-
лым  министрлігінің  «Қарағанды  мемле
-
кеттік  техникалық  университеті»
 
шаруа
-
шылық  жүргізу  құқығы  негізіндегі  Респуб
-
ликалық  мемлекеттік  кәсіпорны  (Қара
-
ғанды қаласы)
 
Журнал зарегистрирован в Комитете свя-
зи,  информатизации  и  информации  при 
Министерстве  по  инвестициям  и  разви-
тию  Республики  Казахстан  (регистра-
ционное  свидетельство  №  15375–ж  от 
27.05.2015 г.) 
СОБСТВЕННИК
 
Республиканское  государственное  пред-
приятие на праве хозяйственного ведения 
«Карагандинский  государственный  техни-
ческий  университет»  Министерства  обра-
зования  и  науки  Республики  Казахстан 
 
(г. Караганда)
 
 

 
 
© Карагандинский государственный технический университет, 2015 
 
Редакционный совет
 
Газалиев А.М.  
ректор, академик НАН РК, д-р хим. наук, проф. (председатель) 
Исагулов А.З. 
первый  проректор,  академик  МАИН,  КазНАЕН,  АН  ВШК,  
д-р техн. наук, проф. (зам. председателя) 
Фешин Б.Н. 
профессор  кафедры  автоматизации  производственных  про-
цессов,  академик  МАИН,  д-р  техн. наук,  проф.  (ответствен-
ный секретарь) 
Ахметжанов Б.А. 
зав.  кафедрой  экономики  предприятия,  академик  МЭАЕ,  
д-р экон. наук, проф. 
Байджанов Д.О. 
профессор  кафедры  технологии  строительных  материалов  
и изделий, академик МАИН, д-р техн. наук, проф. 
Брейдо И.В. 
зав.  кафедрой  автоматизации  производственных  процессов, 
академик МАИН, академик КНАЕН, д-р техн. наук, проф. 
Выжва С.А. 
проректор по  научной работе, зав. кафедрой геофизики КНУ 
им. Т. Шевченко, д-р геол. наук, проф. 
Дрижд Н.А. 
профессор  кафедры  разработки  месторождений  полезных  
ископаемых, д-р техн. наук, проф. 
Егоров В.В. 
проректор  по  учебной  и  методической  работе,  академик  
МАИН, КазНАЕН, РАПО, д-р пед. наук, проф. 
Ермолов П.В. 
зав.  лабораторией  ИПКОН,  академик  НАН  РК,  д-р  геол.-
минер. наук, проф. 
Жетесова Г.С. 
зав. кафедрой технологического оборудования, машинострое-
ния и стандартизации, д-р техн. наук, проф. 
Кошебаева Г.К. 
профессор  кафедры  менеджмента  предприятия,  д-р  экон.  
наук, проф. 
Левицкий Ж.Г. 
профессор  кафедры  рудничной  аэрологии  и  охраны  труда,  
д-р техн. наук, проф. 
Малыбаев С.К. 
профессор  кафедры  промышленного  транспорта,  д-р  техн. 
наук, проф. 
Низаметдинов Ф.К. 
зав.  кафедрой  маркшейдерского  дела  и  геодезии,  академик 
КНАЕН, д-р техн. наук, проф. 
Нургужин М.Р. 
и.о.  президента  АО  «Национальная  компания  «Казахстан  
гарыш сапары», академик НИА РК, МАИН, чл.-кор. АН ВШК, 
д-р техн. наук, проф. 
Пак Ю.Н. 
руководитель  УМО-проректор,  академик  КНАЕН,  д-р  техн.  
наук, проф. 
Пивень Г.Г.  
почетный  ректор,  академик  МАН  ВШ,  академик  АЕН  РК,  
д-р техн. наук, проф. 
Портнов В.С. 
руководитель 
управления 
послевузовского 
образования,  
академик МАИН, д-р техн. наук, проф. 
Смирнов Ю.М. 
зав. кафедрой физики, академик МАИН, д-р техн. наук, проф. 
Тутанов С.К. 
зав.  кафедрой  высшей  математики,  академик  МАИН,  
д-р техн. наук, проф. 

3  2015 
3 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
СОДЕРЖАНИЕ 
 
РАЗДЕЛ 1.  ПРОБЛЕМЫ ВЫСШЕЙ ШКОЛЫ .................................................................................. 5 
КУРЫМБАЕВ С.Г., АБЫЛКАСИМОВА Г.К., ӘШІМБЕКОВА
 
А.М. Кәсіби бағдар беру жұмысын ұйым
-
дастыруда жаңа инновациялық технологияларды қолданудың маңызы
 ................................................................... 5 
ПАК Ю.Н., ШИЛЬНИКОВА И.О., ПАК Д.Ю. Социальное партнерство вуз
-
работодатель
 .......................................... 8 
ТУСУПБЕКОВА Э.К., НУРЖАНОВА К.К. Техникалық жоғары оқу орындарында көптілділікті оқыту
-
дың мәселелері
.........................................................................................................................................................12 
САҒАТОВА Г.Қ. Техникалық оқу орындарында кәсіби қазақ тілін оқытудың тәсілдері
 .............................................15 
РАЗДЕЛ 2.  МАШИНОСТРОЕНИЕ. МЕТАЛЛУРГИЯ........................................................................ 18 
ЖЕТЕСОВА Г.С., НИКОНОВА Т.Ю., УАЛИЕВ Д.Ш., БИЙЖАНОВ С.К., УТКИНА Д.В. Обзор методов 
получения и отделочной обработки поверхностей при пластическом деформировании деталей
 ..........................18 
КУЛИКОВ  В.Ю.
, 
МЕЛЬНИКОВ  А.Г.
, 
ЛОБАНКОВА  О.В.
, 
ЗЫКОВ  И.Ю.
, 
КВОН  Св.С.
, 
ФИЛИППОВА 
Т.С. Влияние лазерного излучения на микроструктуру и микротвердость стали с разным содержа-
нием углерода
 ...........................................................................................................................................................22 
ИСАГУЛОВ  А.З.,  КУЛИКОВ  В.Ю.,  КВОН  Св.С.,  ЩЕРБАКОВА  Е.П.,  КОВАЛЁВА  Т.В.,  ИСАГУЛОВА 
Д.А. Определение фракционного состава галлуазита на фотоседиментометре ФСХ
-
6К
........................................26 
ИВАНОВ  В.М.,  БАХТИНА  И.А.,  ИВАНОВА  Т.Ю.  Разработка  и  исследования  микроГЭС  для  авто-
номных сельскохозяйственных потребителей
..........................................................................................................30 
РАЗДЕЛ 3.  ГЕОТЕХНОЛОГИИ. БЕЗОПАСНОСТЬ ЖИЗНЕДЕЯТЕЛЬНОСТИ .................................. 36 
КОРНИЛКОВ С.В., ЖАРИКОВ С.Н., ШЕМЕНЁВ В.Г., ҚҰЛНИЯЗ С.С., ЖҮНІС Г.М. Үзілмелі –
 
толас
-
сыз  технологияның,  үзілмелі  бөлігінің  тиімді  және  жоғары  өнімділікпен  орындалуын  қамтамасыз 
ететін тау жыныстарын алуға даярлау тәсілін зерттеу
 .............................................................................................36 
PONOMAREVA M.V., PAK D.Yu., VORONTSOV  P.S.,  MUSSINA Y.V. Determining Operation Specifi-
cations of Collectors Using GeophysicaL Methods Complex ........................................................................................39 
ЕРМЕКОВ Т.Е., ИСАБЕК Т.К., ИСАБЕКОВ Е.Т. Очистной комплекс роботизированный с автомати-
зированным управлением
 
для селективной выемки угольных пластов
 ...................................................................44 
РОМАНОВ А.А., ПОРТНОВ В.С., ЕРОФЕЕВ Л.Я., САГИНДИКОВ К.И. Определение природы явле-
ния низкоомных нефтенасыщенных коллекторов
 ....................................................................................................48 
САДЧИКОВ  В.А.,  САДЧИКОВ  А.В.,  ЖОЛМАГАМБЕТОВ  Н.Р.,  ЖОЛМАГАМБЕТОВ  С.Р.  Динамика 
газовыделения в отработанные пространства шахт
 ................................................................................................52 
РАЗДЕЛ 4.  СТРОИТЕЛЬСТВО. ТРАНСПОРТ ................................................................................. 56 
КАСИМОВ  А.Т.,  КОЖАС  А.К.,  ЖОЛМАГАМБЕТОВ  С.Р.,  КАСИМОВА  А.А.,  СЕРИКОВА  А.Ж.  Түтін 
мұржасының салмақ қабылдау қаңқа металқұрылымдарына сараптама негізіне байланысты оның 
кернеулік
-
деформациялық күйін зерттеу
 ..................................................................................................................56 
КОЖАС А.К., РАХИМОВ М.А., КАСИМОВ А.Т., КОЖАСОВ С.К. Проблемы строительства высотных 
зданий из монолитного железобетона в Казахстане
 ................................................................................................60 

 
4 
Труды университета 
 
ДЕДОВ А.Н., ФРОЛОВА С.О. Современное состояние и перспективы развития железнодорожного 
транспорта Казахстана в рамках Единого экономического пространства
 ................................................................62 
БЕЛЬМАС І.В., ТАНЦУРА Т.О., ДАНИЯРОВ Н.А., БАЛАБАЕВ О.Т., КОСБАРМАКОВ С.Ж. Опреде-
ление параметров электрического сопротивления резинотросового каната
 ...........................................................65 
БАЛҒАБЕКОВ Т.К., ИСИНА Б.М.
 
Қарағанды тасымалдау бөлімшесінде құжат айналымын электрон
-
ды жүйеде басқару
....................................................................................................................................................68 
АУБЕКЕРОВ  Н.А.,  АУБЕКЕРОВА  Ж.Н.,  АНИКИНА  И.А.  Малые  кольцевые  пересечения  как  эле-
мент улично
-
дорожной сети, повышающий безопасность движения
 .......................................................................71 
ТУРУСБЕКОВ К.С. Жер қабаты мен кесу аспабының өзара іс
-
әрекет ету процесін сараптау негізін
-
де кесу күшін анықтау
 ...............................................................................................................................................74 
РАЗДЕЛ 5.  АВТОМАТИКА. ЭНЕРГЕТИКА. УПРАВЛЕНИЕ ............................................................. 79 
БРЕЙДО И.В., БУЛАТБАЕВА Ю.Ф., ВОЙТКЕВИЧ С.В., КАВЕРИН В.В., ФЕШИН Б.Н. Концептуаль-
ный подход к построению распределѐнной «смарт
-
грид» системы высоковольтных линий электро-
передач (часть 1)
 ......................................................................................................................................................79 
ИСКАКОВ М.Б., ЖАНТУГАНОВА Т.С. Об интеллекте технических систем
 ..............................................................84 
ЗОТОВ Л.Г., МЕХТИЕВ А.Д., ЮГАЙ В.В., КОНОВАЛОВА А.Н. Резонансные конверторы постоянно-
го тока на основе структур с переключаемыми конденсаторами для автономных систем
 ......................................88 
ШАКИРОВА Ю.К., САВЧЕНКО Н.К., АБИЛДАЕВА Г.Б., МУХАМЕТЖАНОВА Б.О. Работа на мобиль-
ных устройствах (
Work on Mobile Devices) 
–
 
1С Предприятие 8
 ...............................................................................92 
РАЗИНКИН В.П., БРЕЙДО И.В., ЗОТОВ Л.Г., МЕХТИЕВ А.Д., ЮГАЙ В.В. Многоуровневые регуля-
торы постоянного тока на основе структур с переключаемыми конденсаторами
 ....................................................96 
РАЗДЕЛ 6.  ЭКОНОМИКА ............................................................................................................ 100 
ПОПОВА Л.А. О «строгости» и «странностях» требований МСФО 8 «Учетная политика, изменения 
в бухгалтерских оценках и ошибки»
 ....................................................................................................................... 100 
ШАМЕТОВА  А.А.,  ХАБИБУЛИНА  Т.В.,  ЭММЕРИХ  О.В.  Оценка  уровня  конкурентоспособности 
крестьянских хозяйств Осакаровского района методом рейтинговой оценки
 ........................................................ 104 
МУКЫЖАНОВА  А.Г.  Анализ конкурентоспособности горнодобывающего комплекса  АО «Жайрем-
ский ГОК»
 ................................................................................................................................................................ 106 
ХРОНИКА   .................................................................................................................................. 110 
СУЛЕЙМЕНОВА М.Ж. Кайролла Бейсембаевич Кызыров –
 
заслуженный ветеран КарГТУ
 .................................. 110 
ШАЙМУХАНОВА С.Д., ДАНИЯРОВА А.Е., НУРЛИГЕНОВА З.Н.  Вклад профессора Д.А. Шаймуха-
нова в развитие высшей школы Казахстана
........................................................................................................... 112 
РЕЗЮМЕ   .................................................................................................................................. 114 
Информационное сообщение   ................................................................................................ 124 
Правила оформления и представления статей  .................................................................... 125 

3  2015 
5 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Раздел 1 
 
Проблемы высшей школы 
 
 
 
 
ӘОЖ 378 
 
Кәсіби бағдар беру жұмысын 
ұйымдастыруда жаңа инновациялық 
технологияларды қолданудың маңызы 
 
С.Г. КУРЫМБАЕВ, п.ғ.к., доцент, 
Г.К. АБЫЛКАСИМОВА, п.ғ.к., доцент, 
А.М. ӘШІМБЕКОВА, магистрант, 
Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті, көлік және кәсіптік оқыту 
кафедрасы 
 
Кілт сөздер: білім, бағдар, инновация, мамандық, оқушы, бағдарлама, ақпарат, интернет. 
 
азақстан  Республикасының  білім  беру  жүйесін 
2015  жылға  дейін  дамыту  тұжырымдамасында 
«Қазіргі  заманғы  әлеуметтік-экономикалық  қатынас-
тар кәсіби білікті маманға ӛте жоғары талаптар қояды. 
Ғылыми  білімдерімен  қоса,  бүгінгі  маман  бірқатар 
мәселелерді  ӛз  бетінше  шеше  білуі  қажет.  Жобалау 
технологиясы,  зерттеу,  жаңа  ӛндірістерді  анықтай 
білумен осыған сәйкес қызмет бабын ауыстыру. Сон-
дықтан,  кәсіби  тұрғыдан  ӛзіңді  танып-білу  болашақ 
маман ретіндегі тұлғаның қалыптасуын жүзеге асыра-
тын басты қағида» деп кӛрсетілген. Жас маман алғаш-
қы еңбек жолын бастағанда, әрине қиындықтарға кез-
деседі.  Сол  қиындықтарға  мойымай,  еңбек  жолында 
табыстарға жетуге тырысуы қажет [1]. 
Бүгінгі  таңда  қоғам алдына  қойылған  негізгі мін-
деттердің  бірі  жан-жақты  дамыған  жеке  тұлғаны  қа-
лыптастыру. Қазіргі жаңа кезеңдерде ғылымдар жүйе-
сінде, кәсіби ӛзіндік анықталу мәселесін зерттеу ӛзек-
тілігі қоғам талаптарына орай еңбек сипаты мен маз-
мұнының  аумақты,  жылдам  ӛзгеруіне  байланысты 
кәсіби бағдар мен мамандық таңдауға психологиялық 
дайындықты  қалыптастырудың  теориялық  және  әдіс-
намалық ӛңдеулерін жүзеге асыру мәнді сұрақтардың 
бірі.  Кәсіби  бағдарлану  мен  кәсіби  анықталу,  соған 
байланысты іс-әрекетті саналы ӛзіндік реттеу мәселе-
лерінде  дәстүрлі  және  диагностикалық  зерттеуді  қол-
дану,  психологиялық,  педагогикалық,  практикалық 
кеңес беруді, мамандыққа дайындауды, еңбек субъек-
тісі  ретінде  болашаққа  бағыт-бағдар  беруді  кеңінен 
қолдануды күшейтіп негіздейді.  
Мамандық  таңдауда  Ж.  Аймауытовтың  жастарға 
айтқан ақылы: «Мамандықтың жаманы жоқ, бірақ мұ-
ның кез келгеніне икемділік қажет. Бұл – жай күнелту, 
тамақ асыраудың жолы емес, үлкен ӛнерді, зор шебер-
лікті  қажет  ететін  нәрсе.  Кімде  кім  ӛзіне  біткен 
ыңғайына  қарай  ӛз  жолымен  қызмет  етсе,  ӛз  басына 
да,  әлеуметке  де  үлкен  пайда  келтірмек.  Ӛз  орнында 
істеген  адамның  жұмысы  да ӛнімді,  берекелі  болмақ, 
әр ӛнер, әр қызмет мемлекетке, әлеуметке қажет».  
Олай  болса,  мамандық  таңдауда  әр  адам  ӛзінің 
қызығушылығына, қабілетіне, бейімділігіне, қалауына 
сүйену  керек.  Сондай-ақ,  таңдаған  мамандығы  10-20 
жылға  дейін  ӛз  сұранысын  жоғалтпауына  кӛңіл  бӛлу 
керек.  Бұл  мамандықтарға  бірқалыпты  тұрақты  сұра-
ныс  деп  аталады.  Сұранысын,  қызығушылығын  жой-
маған,  кең  тараған  мамандықтарға  дәрігер,  мұғалім, 
заңгер және құрылысшы кіреді. Ал, ӛзекті мамандық-
тар қатарына жоғары технология, байланыс, коммуни-
кация, әлеуметтік орта, экономиканы басқару, педаго-
гика және психология және еңбек сұранысына қажетті 
жаңа  мамандықтар  жатады.  Қоғамның  дамуында  ма-
мандық  иелерінен  жоғары  кәсіби  біліктілікті,  комму-
Қ
 

 
6 
Труды университета 
 
никативтік қабілетті, еңбек етуге деген сүйіспеншілік-
ті,  қызығушылықты,  ӛз  кәсібі  бойынша  біліктілігін 
арттыруға даяр болуды талап етеді. 
Әр түрлі мамандықты игерудің ӛзіне тән ерекше-
ліктері  бар.  Бірақ  қандайда  бір  мамандық  болмасын, 
оны ӛз дәрежесінде игеруі үшін әр адам ӛз ісіне бері-
ліп, зор ықылас және қабілеттілікпен  орындауда ғана 
рухани нәр алып, татымды нәтижеге ие болады.  
Қандайда бір мамандықтың шебері болу кездейсоқ 
нәрсе  емес,  ол  жеке  адамның  ішкі  жан  дүниесімен 
мамандыққа  деген  әуестігін,  жан-тәнімен  сүйсінуін 
қажет етеді.  
Жас  мамандар,  әсіресе  қазіргі  ӛтпелі  кезеңдегі 
күрделі  қоғамдық  –  саяси  жағдайда  еркін  бағдар 
ұстап,  белсенді  іс-әрекет  жасауға,  ішкі  және  сыртқы 
саясаттың сыр – сипатын, басқа адамдардың құқықта-
рын  бағалап,  қадірлей  отыра,  ӛркениетті  түрде  ӛзінің 
мақсат  –  мүддесін  білдіріп,  оны  қорғауына  кең  жол 
ашуы қажет.  
Дұрыс таңдаған мамандық адам ӛміріне жағымды 
әсерлер қалдырып, ӛзін-ӛзі құрметтеу, ӛмірге құлшы-
ныс сезімдерін арттыра түседі. 
Түлектерге немесе әлі мектеп қабырғасында жүр-
ген оқушыларға болашақта мамандық иесі болатынын 
түсіндіріп,  олардың  бейіміне  жақын,  қызығушылығы 
кӛп  мамандықтарды  сұрастыра  отырып,  бағытты 
дұрыс  таңдауына  кӛмектесу  және  қалаған  мамандық-
тың  ерекшелігімен,  мазмұнымен  толық  таныстырып, 
жан-жақты ақпарат беру маңызды. 
Қазіргі  болашақ  мамандықты  жүрегімен  таңдау 
мектеп  түлектеріне ӛте қиын. Ол кӛбінесе мектеп тү-
лектерінің Ұлттық бірыңғай тест тапсыруымен байла-
нысты. Кӛптеген оқушылар ӛзіне ұнайтын мамандық-
тарын таңдамай, Ұлттық бірыңғай тестке кіретін таң-
дау  пәндерінің  ішіндегі  шамасы  келетін,  жеңілдеуін 
таңдайды. Ұлттық бірыңғай тесттен ӛтіп, жоғары оқу 
орнына  түскен  күннің  ӛзінде  тесттегі  таңдау  пәніне 
байланысты барған мамандығын ұнатпай немесе оның 
жүйесіндегі  пәндерге  күші  жетпей,  қызығушылығы 
жоқтығы салдарынан кейбіреуі оқуды тастап, кейбіреуі 
ӛзі ұнататын мамандығына ауысып жатады. Егер оқу-
ға  мемлекеттік  грант  негізінде  түссе,  «бір  мамандық-
тан  екіншісіне  ауысу»  мәселесі  қарастырылмайды. 
Ӛйткені,  студент  түскен  мамандығының  мемлекеттік 
грантын  ӛзімен  бірге  алып,  басқа  мамандыққа  кӛше 
алмайды. Яғни, мамандығын ұнатпаса да грантты жо-
ғалтпау  үшін  амалсыз  оқиды.  Мамандығы  ӛзіне  ұна-
майтын  қызметкерден  не  сұрауға  болады?  Болашағы 
қалай  болмақ?  Ал,  ақылы  оқуда  оқитындардың  бір 
мамандықтан  екінші  мамандыққа  ауысуы  онсыз  да 
«жанып»  тұрған  оқу  бағасының  үстіне  тағы  да  бірта-
лай  шығын  әкелетіні,  сӛйтіп,  ата-аналардың  қабырға-
сын қайыстыратыны жасырын емес. Бұл әрине қазіргі 
таңдағы ӛзекті мәселелердің бірі болып табылады [2]. 
Мамандық таңдаудағы қателіктер: 
1. Ата-ананың  таңдауы.  Болашақта  қандай  маман 
иесі боларын білмеген оқушы ата-анасының таңдауы-
мен,  солардың  дұрыс  болады  деп  санаған  жолымен 
кете  береді.  Бұл  дегеніміз  баланың  психологиясына 
кері әсерін тигізетіні айдан анық, сонымен қатар ӛзді-
гінен шешім қабылдай алуына айтарлықтай кедергісін 
тигізеді.  
2. Жора-жолдастардың  әсер  етуімен  мамандық 
таңдау  (солармен  бірге  болу  үшін,  қалып  калмас 
үшін).  Қоршаған  ортаның  пікірімен  санасып,  жора-
жолдастарына  еріп  кететін,  соларға  еліктеп  кететін 
оқушылар  да  аз  емес.  Мұндай  жағдайдың  бірден  бір 
себебі  достарынан  айырылып  қалудан  қорқу,  жаңа 
қоғамға қадам басу жағдайына алаңдау. Біз мамандық-
тың киім немесе аяқ киім сияқты «ұнағанын» «мӛлше-
рі  сәйкес  келетінін»  таңдаймыз.  Топ,  қатарластарға 
бейімделу  –  жеткіншек  жастағы  балалардың  ӛте  жа-
ғымды ерекшеліктері. Олар қоғамда ӛзін ұстау норма-
ларын  меңгеруге,  «МЕН»  образының  және  ӛзіндік 
бағаның қалыптасуына қажет.  
3. Қандайда  бір  маман  иесі  –  адамға  қатынастың 
мамандыққа  қатынасқа  ауысуында.  Мамандықты 
таңдау  кезінде  сол  қызметпен  айналысатын  адамның 
саған ұнамайтынына емес, берілген қызметтің ерекше-
ліктеріне назар аудару қажет. Әсіресе мұғалімді ұнату 
қауіпті (егер саған физика ұнаса, ол саған «комплект-
сіз» тек физика пәні ұнайды деген сӛз емес). Сондай-
ақ,  балалар  ӛздерінің  кумирлерінің  мамандығын  ала-
мыз  деп  шатасып  қалады  –  спортшы,  саясат,  журна-
лист, әртіс. Спортшылар – бәрі ондай емес. 
4. Мамандық  таңдауда  ӛзінің  физикалық  ерекше-
ліктерін,  кемшіліктерін,  білмеу  (дұрыс  бағаламау). 
Денсаулық  жағдайларына  байланысты  тыйым  салын-
ған мамандықтар болуы мүмкін. Мұндай мамандықтар 
кӛп  емес,  оларға  негізінде  қандайда  бір  физиология-
лық  жүйеге  ұзақ  ауыртпалықты  талап  ететін  маман-
дықтар  жатады.  Компьютер  мамандары  кӛздеріне 
ауыртпалық  түсіреді,  ал  ұшқыштар  –  жүректеріне 
ауыртпалық түсіреді. 
5. Мамандық  таңдауға  ӛзгермейтіндей  қарау.  Кез 
келген  қызмет  саласында  адамның  біліктілігінің  ӛсу 
шамасы  бойынша  жұмыстың,  қызметтің  ауысуы 
болып тұрады. Сонымен қатар ең үлкен жетістіктерге 
бастапқы баспалдақтардан жақсы ӛткендер жетеді. 
6. Мамандықтың  беделі  туралы  пікірлер.  Маман-
дыққа қатысты қателіктердің бірі кейбір қоғамға пай-
далы  мамандықтар  ұятты,  тӛмен  саналады  (мысалы, 
қоқыс  тазалаушы).  Экономист  немесе  психологтың 
қоғамға пайдасы химик пен темір ұстасының пайдасы-
нан артық емес. Мамандықтың беделі қызығушылық-
тар мен қабілеттерден кейін барып қана ескерілуі тиіс.  
7. Тағы  бір  себеп  –  жалпы  оқушының  психология 
тұрғысынан  күйзеліске  ұшырауы,  яғни  ӛз  қабілеттері 
мен  қажеттіліктерін  ажыратуда  кедергілерге  ұшырау. 
Мұндай жағдайда психолог маманның кӛмегіне жүгі-
нуге тура келеді.  
Жоғарыда аталып кеткен мәселелердің шешу жол-
дары  жан-жақты  қарастырылуда.  Қазіргі  заманның 
басты жетістіктерінің бірі-бұл инновациялық, ақпарат-
тық,  коммуникациялық  және  т.б.  сынды  технология-
лар. Ақпараттық және телекоммуникациялық техноло-
гияларды игеру қазіргі заманда әрбір жеке тұлға үшін 
оқу және жазу қабілеті сияқты сапалармен бірге қатар-
ға және әрбір адам үшін қажетті шартқа айналды [3]. 
Осыған байланысты кәсіби бағдар беру жұмысын 
ақпараттық технологиялармен ұштастыру заман талап 
ететін іс – әрекет.  
Негізі кәсіби бағдар беру – шешімі табылуға тиісті 
ӛте  күрделі  кешенді  мәселе.  Ӛзінің  әдістемесі  және