А. Р. Рустенов, Н. Ж. Елеугалиева генетика практикумы


тіркескен. Себебі, мейоз кезінде гомолог хромосомалар конъюгацияланған,  аллельді локустар алмасқан (кроссинговер



Pdf көрінісі
бет56/159
Дата23.10.2022
өлшемі4,96 Mb.
#45023
түріПрактикум
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   159
тіркескен. Себебі, мейоз кезінде гомолог хромосомалар конъюгацияланған, 
аллельді локустар алмасқан (кроссинговер жүрген).
3.2. Кроссинговер 
Жұмыстың мақсаты: кроссинговер көрінісін түсіндіру және есептерді 
шығарта арқылы игерту.
Қысқаша мағлұмат: Т.Морган тәжірибесінде гендердің толық тіркесулері 
мен қатар толымсыз тіркесулердің бары да анықталынды. Ол жүгері, намазшам 
гүл, тышқан сияқты ағзаларда кроссиноговердің әмбебапты құбылыс екенін 
дәлелдеді. Кроссверлі дарақтар санының жалпы санына қатынасын көрсететін 
кроссинговер мөлшері гендердің ара қашықтығын сипаттайды. Былайша 
айтқанда, кроссинговер неғұрлым жиі болса соғұрлым гендердің бір-бірінен 
алшақ орналасқандығын, ал сирек болса жақын тұрғандығын көрсетеді. 
Хромосоманың бір жерінде жүретін кроссинговер өзіне жақын орналасқан 
кроссинговерге басымдылық көрсете алады, оны интерференциялық құбылыс 
деп атайды.
Гендердің тіркесу мөлшеріне әртүрлі ішкі және сыртқы факторлар әсерін 
тигізуі мүмкін. Мысалға, дрозофила шыбындарының кейбір линияларынан 
алынған будандарда кроссинговер мүлдем болмай қалатыны да анықталынды. 
 
Есептерді шешу жолдары 
Есеп 3.1. Екіүйшікті, меландриум өсімдігінің жапырақтарының енін 
шығаратын гендері Х-хромосомамен тіркескен. S гені жапырақтың 
жалпақтығын, ал рецессивті s гені - жапырақтың енсіздігін шығарады. 
Жалпақ жапырақты гомозиготалы өсімдік енсіз жапырақтылармен 
тозаңдандырылды. F
1
90 өсімдіктер алынды. 
1. Оның қаншасы аналық өсімдіктер?
2. Аталық өсімдіктердің қаншасы жалпақ жапырақтылар?
3. Аналық өсімдіктердің қаншасы жалпақ жапырақтылар болып шықты?
4. F
1
ұрпақтарын өзара будандастырып F

1280 будандар алынды. Олардың 
қаншасы жалпақ жапырақтылар


83 
5. Аталық өсімдіктердің қаншасы енсіз жапырақтылар?
Шешімі.
Меландриум 
Жапырақтар ені. 
S – жалпақ жапырақты; 
s – енсіз жапырақты. 
F
1
– 90 өсімдіктер. 
жалпақ
енсіз
Р ♀ Х
S
X
S
× ♂ X
s
У 

F
1
♀ X
S
X
s
– жалпақ жапырақты; 
♂ X
S
Y – жалпақ жапырақты. 
Бір бөлікте 45 өсімдік (90 өсімдік F
1
: 2 бөлігі). 
Жауабы. 
1. 
45 өсімдік (1 бөлік ∙ 45 өсімдік). 
2. 
45 өсімдік (1 бөлік ∙ 45 өсімдік). 
3. 
45 өсімдік (1 бөлік ∙ 45 өсімдік ). 
жалпақ
жалпақ
F
1
♀ X
S
X
s
× ♂ X
S


F
2
♀ X
S
X
S
– жалпақ жапырақты; 
♀ X
S
X
s
– жалпақ жапырақты; 
♂ X
S
Y – жалпақ жапырақты; 
♂ X
s
Y – енсіз жапырақты. 
Бір бөлікте 320 өсімдік (1280 өсімдік: 4 бөлік). 
4. 
960 өсімдік (3 бөлік ∙ 320 өсімдік). 
5. 
320 өсімдік (1 бөлік ∙ 320 өсімдік). 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   159




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет