А. Т. Хусаинов агроэкология оқу құралы / Учебное пособие
Дәріс. Топырақтың өнімдлігі мен сақталуының экологиялық негіздері, ауыр металдармен ластануын қорғау
жүктеу/скачать 0,54 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Органикалық тынайтқыштар.
| 12. Дәріс. Топырақтың өнімдлігі мен сақталуының экологиялық негіздері, ауыр металдармен ластануын қорғау.
Жоспар Органикалық тыңайтқыштар. Химиялық мелиорация. Органикалық тынайтқыштар. Топырақтың өнімдлігіне және оның «денсаулығына» топырақтың биота және кей жерлерде микробиотаның үлкен маңызы бар, қоршаған табиғи ортаның жағдайы сапалы болу үшін ылғи органикалық тыңайтқыштар қолдану керек. Қаратопырақты емес зоналарда олардың топырақтағы дозасы 6–7 т/га-ды құрайды. Сидераттарды қолдану да эффективті (18–20 т сидераттар 1га жерге 15–17 т көң төгумен бірдей). Сабанның қолдануы де жақсы нәтиже береді, оның 1 т-сы көңнің 3,5–4 т-на эквивалентті. Сондай-ақ 200-250 млн. т сабан маяларда шіриді не өртеліп жіберіледі. Органикалық тыңайтқыш ретінде тиімді құс саңғырағы, торф, қаланың қоқысы, егістердің фильтрация кейінгі тұнбалары, сапропельдер және басқа да материалдар қолданылады. Органикалық фонның үлкен көлемін құрау топырақтағы биологиялық процестердіактивизациялайды, ол өсімдіктерді қоректтік заттармен және биологиялық белсенді қосылыстармен қамтамасыз етеді және де топырақтың фитосанитарлық жағдайына әсер етеді. Бұр көрсеткіштер энергетикалық қорлардың экономды негізі болып табылады. Химиялық мелиорация. Топырақтың ауыр металдармен ластануын жою үшін алдын алу шаралардың маңызы зор, ол агрохимикаттар мен өндірістің технологияларын жаңартуға негізделген. Химиялық және машина құрылыс кәсіпорындарынан жақсы тазаланып шығарылған қалдықтарды фосформен байытқан соң (100г/кг қалдыққа), оның ауылшаруашылыққа үлкен құндылығы бар. Тыңайтқыш ретінде қолданылатын ағынды суды тазарту ушін әртүрлі заттарды: известняк, ионалмастырулы смалалар, синтетикалық сорбенттер қолданылады. Электролиз, мұздату, кері осмос эффективті әдіс болып табылады. Көптеген микроорганиздер кейбір металдарды концентрациялайды ол мыс, уран және басқа да металдарды микробиологиялық жолмен алуға мүмкіндік береді және де сол арқылы ағынды суларды ауыр металдардан тазалайды. Пайда болған ластануларды жою үшін өсімдіктерге ауыр металдармен аралас жеткіліксіз формалары қолданылады (органикалық және минералдық тыңайтқыштар әқтас, цеолит, синтетикалық смалалар және т.б). Тағы да дақылдарды егу ұсынылады, ластануға толерантты және техникалық мақсатты қолданылатын. Өте ластанған территорияларда ластанған жерлерді, қышқыл ортада ауыр металдарды FeCl3 ерітіндісімен жуу арқылы жою қолданылады. Топыраққа темір тұздарын енгізу оның физикалық жағдайын жақсартады: теміргуматты кешендердің жабыстыру эффектісі арқасында топырақтың агрегировниесу жүреді. Тазалауді аяқтағаннан кейін топырақты кешенді мәденилендіреді: әктеу, органикалық және минералды тыңайтқыштарды ендіру, жуу кезінде жоғалтқан ьиогенді элементтерді толтырады. Топырақты рекультивациялаудың аз қымбаттырақ әдісі инактиваторлы заттарды енгізу. Бүл үшін кейбір елдерде «Ұлыбритания, Германия, Франция, Жапония) меркапто-8-трио-зинді қолданады. Сонда кадмий, қорғасын,сынар және никель топырақта өсімдік үшін ерімейтін жеткіліксіз тығыз фиксацияланған болып келед. Қоректік элементтер – кальций, магний, калий және бос- бүл жағдайда тұрақталмайды. Бұл әдістің жеткіліксіздігі органикалық сыйымдылық және инактивті заттардың инактивировать ету жағдайы. Германияда ионалмастырушы смолалар қолдануын тапты олар металдармен хелатты қосылыстар құрайды және де оларда байланыстар жоғарғы берікті. Оларды қышқылды немесе тұзды түрде ластану дәрежесімен анықталатын топыраққа ұнтақ немесе түйіршікті дозада енгізеді. Осылай катиониттің натрийлік формасы 95% қорғасынды сорбирлейді. жүктеу/скачать 0,54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|