Адамның басынан кешкендері

49 
 
        Егер менің анам емес, басқа біреу қайтыс болғанда, дәрігерлер мені жіберуге келіспеген 
болар  еді.  Мен  басымнан  алған  жарақаттың  салдарынан  ішінара  ұмытшақтықтан  (амнезия) 
қиындық көрдім. Кейде мен түн ортасында ұйқыдан тұрып алып, өзімнің қай жерде екенімді 
немесе кім екенімді есіме түсіре алмайтынмын. 
Міне, ақыры үйге де жеттім-ау. Ескі  есікті  қолыммен итеріп ашып,  үйге кірдім. Үйдің 
іші өте қатты суық екен. Пешке ешкім от жақпапты. Бұлар қайда кетіп қалған, деп өзімнен-
өзім  сұрап,  бөлмелерді  аралап  шықтым.  Анамның  жатын  бөлмесіне  басымды  сұғып  қарап 
едім, кереуеттегі төсек жапқыш ашылып жатыр екен. Бұл кереуетте жаңа ғана біреу ұйықтап 
тұрған сияқты. Жауапсыз ойға беріліп, бос дәлізге бұрылып қарадым да: 
— Анашым? – деп қатты дауыстап анамды шақырдым. 
Бірақ ешкім жауап бермеді. 
Мен екінші қабатқа көтеріліп, бөлмелерді қарап шықтым. Бәрі де қаңырап бос тұр. 
Төменгі  қабаттан  есіктің  ашылғаны  естілді.  Мен  демімді  шығармай,  қатып  тұрып 
қалдым.  Біреу  анамның  бөлмесіне  кірді.  Оның  кім  болуы  мүмкін?  Мен  ақырындап  басып, 
баспалдақпен бірінші қабатқа түстім. 
Мен  арқасын  есік  жаққа  беріп,  анамның  кереуетінің  шетінде  отырған  әкемді  көрдім. 
Үйдің  іші  тып-тыныш,  сырттағы  желдің  гуілі  мен  мұздай  жаңбырдың  терезені  ұрып  жауап 
тұрғаны  естіледі.  Сол  кезде  мен  әкемнің  ақжайманың  шетін  ұстап,  бетіндегі  көз  жасын 
сүрткенін көрдім. 
Оған  біраз  уақыт  үндемей  қарап  тұрдым  да,  кейін  қайтадан  аулаға  шықтым.  Әкем 
пикаптың  кілтін  оталдыру  тетігінде  қалдырып  кетіпті.  Мен  көлікті  оталдырып,  анаммен  не 
болғанын  дәрігерден  сұрастырып  білу  үшін  қалаға  қарай  жүріп  кеттім.  Ол  маған  өлімінің 
алдында анамның бірнеше күн бойына төсек тартып жатқанын айтты. «Іштен қан кеткен», — 
деп қосты ол. Мен одан: 
— Ол қайтыс болардан бұрын, сіз оның бет-жүзін көрдіңіз бе? — деп сұрадым. 
— Оның бет-жүзін? – деп сұрағыма сұрақпен жауап беріп дәрігер аң-таң болды. 
— Оның көзқарасы қандай болғанын байқадыңыз ба? Көзі қандай еді? – деп сұрадым 
қайталап. 
Ол менің нені меңзеп тұрғанымды онша түсінбей, аң-таң болып маған қарап тұрды. 
— Өлімінің алдында оның көзі… оның көзқарасы қандай болды? — деп қоймадым мен. 
— Айта алмаймын. Мен келгенде, ол қайтыс болған еді, – деп жауап берді ол.  
— Түсінікті…  – дедім, сұрағыма тұшымды жауап алмасам да. 

50 
 
— Мен ешнәрсе де істей алмайтын едім, балам, — деп қосты дәрігер. 
Басымды  шұлғып,  орнымнан  тұрдым.  Дәрігерді  басқа  науқастар  күтіп  тұрған  еді.  Ол 
менің қайғыма ортақтасып, көңіл айтып қолымды қысты. «Не қаласаңыз, соны айта беріңіз, 
анамның  неден  қайтыс  болғанын  білемін,  —  деп  ойланып,  жаяу  жолмен  әкемнің  пикапына 
қарай кетіп бара жаттым. Көліктің ішіне кіріп, біраз уақыт орнымнан қозғалмай, рөлді ұстап 
отырдым.  Жаңа  жауған  қар  алдыңғы  терезені  толығымен  жауып  тастапты.  Мен  бейне  бір 
жібек  құртының  пілләсінің  ішіне  түсіп  қалғандай  болдым.  Қатты  тістенгенім  сонша,  тіпті 
тістерім  шықырлап  кетті,  мен  рөлді  ұстап  алып,  қатты  күшпен  бір  жақтан  екінші  жаққа 
жұлқылай бастадым, ол қазір жұлынып қалатындай болып көрінді. 
—  Мен  анамның  неден  қайтыс  болғанын  білемін,  —  деп  жылап  қоя  бердім.  —  Анам 
жүрегі  жаралы  болғандықтан  қайтыс  болды.  Не  десеңіздер  де…  анам  жүрек  жарасынан 
қайтыс болды. 
Мен  алдыңғы  әйнекті  ақ  перде  іспетті,  толығымен  жауып  қалған  аппақ  қарға  қадала  
қарап  отырдым.  Менің  еңіреп  жылағым  келді.  Мектепті  бітірер  алдындағы  күні,  кешкісін 
анамның  кереуетінің  қасында  отырып  жылағанымдай,  көз  жасыма  ерік  бергім  келді.  Бірақ 
көзімнен жас шықпады. Мен көлікті оталдырып, қайтадан фермаға бет алдым. 
Жерлеу  рәсімін  зираттың  басында  өткіздік.  Адам  онша  көп  болған  жоқ.  Анам  ақыры, 
өзінің  әрдайым  аңсап  жүрген  тыныштығына  ие  болды.  Көп  кешікпей,  жол-жөнекей  көлік 
тоқтатып жүріп, Пенсильваниядағы флот госпиталына қайттым. 
 
*** 
 
Мені  ұмытшақтық  ауруы  мезгіл-мезгілімен  мазалауын  жалғастыра  берсе  де,  мен 
госпитальдан  шығып,  ақыры  Дуврдағы  өзімнің  әскери  бөліміме  қайта  оралдым.  Алайда, 
мұндағы  барлық  нәрсенің  мен  үшін  енді  мағынасы  жоқ  еді.  Мен  ешнәрсеге  бұрынғыдай 
қызығушылықты сезінбей, өз міндеттерімді тек әйтеуір атқарып жүрдім. Мен әлі үш жарым 
жыл қызмет етуім керек, бірақ менің өмірімдегі осы үш жарым жыл уақыттың босқа өтетінін 
мен жақсы түсінетінмін. 
Менің сезімдерім бет-әлпетімде жазылып тұрды деп ойлаймын. Бір күні әскери асханада 
біреудің:  – Сәлем, Джош! – деп   менің атымды атап шақырғанын естідім. 
Бұл лейтенант Тим Рейтинджер еді, ол менен шамамен алты жастай үлкен болатын. Ол 
да біздің баскетбол командамызда шабуылшы болып ойнаған. Негізінде офицердің қатардағы 

51 
 
жауынгермен  бірге  бір  үстелде  отырып  тамақ  ішуіне  болмайды,  бірақ  Тим  мұндайға  мән 
бермейтін. 
—  Біздің  командамызда  сенің  орның  ойсырап  тұр,  сен  бізге  керексің.  Қашан  қайта 
оралатын ойың бар? – деп сұрады Тим. 
— Бұл маусымда менің орным қосалқы ойыншылардың қатарында болатын сияқты, — 
деп жауап бердім мен. 
Тим мені түсінгендей екі иығын қысып: 
— Маусым да соңына жетіп қалды ғой, – деді. 
Бір минуттай үнсіздіктен кейін Тим маған қарап: 
— Мен сенің анаң туралы естідім. Қайғыңа ортақпын, – деді. Мен басымды изедім. 
Содан ол:  
— Соңғы кезде сенің басыңа көп қиындық түсіп кеткен сияқты! – деп қосты. 
Мен кенеттен кеңірдегімде өксіктің көтеріліп келе жатқанын сезіндім. Бір  шама  уақыт 
тілі байланып қалған адамдай, мүлдем сөйлей алмай қалдым. Тим маған тесіле қарап тұрды 
да, содан кейін менің иығымнан қысып: 
— Білесің бе, Джош, менің әжем маған: «Өмірде бәрі де өз кезегімен өтіп жатады. Егер 
кейбір жағдайлардың неліктен біздің басымызға түсіп жатқанын түсінбейтін болсақ та, тіпті 
ол  қандай  қиын  жағдай  болмасын,  ең  бастысы  сен  жан  тыныштығын  сақтап қал  —  өйткені 
өмірде қаншама тамаша нәрселер бар ғой», – деп айтып отыратын, – деп мені жігерлендірді. 
— Иә. Бұл жыл енді аяқталады, содан кейін келесі жыл келеді, — дедім мен үмітпен. 
— Келесі жыл? — деп қайтадан сұрады Тим, менің нені меңзегенімді түсінбей. 
— Баскетбол командасы үшін, – деп түсіндірдім.  
—  Ә,  сен  сол  туралы  айтып  тұр  екенсің  ғой,  —  деп  Тим  жымиды  да:  —  Білесің  бе, 
келесі жылға қатысты менің үмітім жақсы. Біз чемпион болатын сияқтымыз! – деді. 
Ал  үш  апта  өткен  соң,  сәуір  айының  жексенбі  күні  таңертең  Тим  жоспардағы  оқу 
тапсырмасын  орындау  үшін  Дуврдағы  авиабазадан  С-133А  ұшағымен  әуеге  көтерілді.  Он 
жеті  минут  өткен  соң  ұшақ  авиабазаның  оңтүстік  жағындағы  орман  қорығына  құлап  түсті. 
Тиммен бірге оның командасының үш мүшесі  қайтыс болды. Тексеру  жұмыстарын  апаттың 
бүге-шүгесіне  дейін  зерттеп,  мұқият  жүргізгендерімен  қайғылы  оқиғаның  себебі 
анықталмады. 
Бұл хабар маған қатты соққы болып тиді. «Неге біреу өмір сүреді, ал екінші біреу өледі? 
—  деп  өзіме  өзім  қайта-қайта  сұрақ  қоя  бердім.  —  Неге  жақсы  адам  қайтыс  болады,  ал 

52 
 
жексұрын адамға түк те болмайды?». Мен бұл сұрағыма жауап таба алмадым, бірақ үнемі 
ұшақта Тимнің орнында болуға келісетін едім деген оймен жүрдім. Оның шынында да өмір 
сүретін орны бар еді. Мүмкін, өмірде шынымен де бәрі өзінің кезегімен жүретін шығар — тек 
бізге одан жеңіл болып жатқан жоқ. Менің ойымша, өмір — жәй ғана қатаң қалжың сияқты. 
       Үмітсіздік  бұлты  менің  үстімде  тағы  да  бірнеше  күн  бойы  түнеріп  тұрды.  Алайда, 
қайғырып-мұңаю менің мінезіме жат нәрсе еді. Мүмкін, өмірдің шынында да мағынасы жоқ 
шығар, бірақ маған одан мүмкіндігінше ең соңғы тамшысына дейін сығып алуыма ешнәрсе 
кедергі  бола  алмайды.  Бір-екі  күн  өткен  соң,  мен  взвод  сержанты  Уильямстің  (немесе  жәй 
ғана  «Сержант»,  біз  оны  осылай  атайтынбыз),  жүрек  ұстамасына  шалдыққаны  туралы 
естідім. 
 
*** 
 
—    Менің  хал-жағдайымды  білу  үшін  бір  сен  ғана  келдің,  Макдауэлл,  —  деді  ол 
қырылдаған дауысымен аурухананың кереуетінде жатып. 
— Тек мен ғана емес, біздің жігіттердің бәрі де сіз үшін алаңдап отыр, сержант, – дедім 
мен оған. 
—  Бос  сандырақ,  сенің  ойыңша,  мен  осы  дүниеге  кеше  келдім  бе?  —  деп  қаттырақ 
сөйледі де, содан кейін сәл жұмсақтық танытып: — Келгенің үшін, рахмет, – деді. 
Мен басымды изеп, тағы бір нәрсе айтар ма екен деп күттім. Ол терезе жаққа қарады да, 
өзінің кеудесін ақырын ғана қағып: 
— Иә, жүрегім сыр беріп, бір қалыпты соқпай тұр. Бұл дүниенің күйбеңінен құтылатын 
уақыт  жеткен  сияқты.  Менің    әскерде  жүргеніме  отыз  үш  жыл  болды.  Оған  өмірімнің  ең 
жақсы жылдарын арнадым. Алайда, бір күні уақыты келеді …  — деді де, дауысы үзіліп бір 
сәт үндемей жатты, сосын сөзін жалғастырып: — уақыт келеді… – деді. 
— Қатты уайымдай бермеңіз. Одан да сізге не әкеліп берейін, соны айтыңыз? – дедім 
мен. Сержант менің айтқан сөздерімді құлағына да ілмей: 
—  Алайда,  мен  бір  қателік  жасадым,  мен  енді  сенің  де  сол  қателікті  қайталағаныңды 
қаламаймын,  балақай.  Отбасын  құру  мүмкіндігін  жіберіп  алма.  Міне,  жалғыз  осы  үшін  – 
отбасын құрмағаным үшін ғана қатты өкінемін. 
Жасырын жерде сақтаулы жатқан қорларынан күш алғандай, сержант шынтақтарының 
көмегімен аздап көтерілді. Оның беті аздап қызарған сияқты болды. 

53 
 
—  Макдауэлл,  егер  мен  қателеспесем,  сен  менімен  орныңды  ауыстыруға  қарсы  емес 
сияқтысың, – деді ол. Мен оның нені меңзеп тұрғанын түсінгім келіп, одан: 
— Сіз не туралы айтып тұрсыз, мырза? – деп сұрадым. 
—  Сен  мені  дұрыс  түсінбедің.  Мен  төсек  тартып  жатқаным  туралы  айтып  тұрғаным 
жоқ, — деп, сержант ыммен палатаны қолымен айналдыра көрсетті де, қолын әлсіз бір сілтеп, 
— Мен бұл жерден, әскерден «білдірмей қашып кету» туралы айтып тұрмын, – деді. 
— Менің әлі үш жарым жылым бар, Сержант. Сіз мұны білесіз ғой, – дедім. 
— Сен түрменің мерзімі туралы айтып тұрғандайсың ғой, балам,? – деді менің жүзіме 
қарап. 
— Жоқ, мырза. Мен шын мәнінде қалай болса, сол күйінде айтып тұрмын, – дедім мен 
ағымнан жарылып.  
Сержант әлсіз басын изеп, менен: 
— Егер де сен дәл қазір осы жерден шығып кете алсаң, немен шұғылданған болар едің? 
– деп сұрады. 
Мен күтпеген жерден күліп жібердім де: 
— Мен әрқашан колледжде оқуды қалайтынмын. Ең болмаса, сонда түсіп көруге 
тырысатын шығармын. Алайда, мен мұндай нәрсе туралы тіпті ойламауға тырысамын, – деп  
өзімнің заңгер болғым келетіні туралы ауыз ашуды жөн көрмедім. Өйткені сержанттың мені 
мазақ етіп күлгенін қаламадым. 
—  Бізге  Пентагоннан  жаңа  тапсырманың  келгенін  білесің  бе?!  Онда  қағазбасты 
жұмыстармен шұғылданатын қызметкерлердің санын қысқарту туралы бұйрық бар, – деді. 
—  Қағазбасты?  Алайда  мұның  маған  қандай  қатысы  бар?  Мен  техникалық  жұмыспен 
айналысамын ғой, – деп түсінбегенімді білдірдім.  
Сержант Андерсон маған көзін қысып: 
— Ал сен менің саған барлық уақытта қызметте босаңдық жасап жүргенімді ұмытып 
кеттің бе? Сенің баскетбол ойнауың үшін, әскери міндеттеріңнен сені кім босататын еді? 
— Сіз, мырза. 
— Міне, осылай, — деп басын изеді, риза болған сержант. Содан кейін ол көзін жұмып, 
менің кетуім үшін қолын бұлғады.  
Мейлі бұл болмаса, күл болсын деп шештім мен іштей. Ал бір аптадан соң, мені азық-
түлік  қоймасындағы  кеңсе  жұмысына  ауыстырды,  менің  мұндағы  шұғылданатын  ісім  – 
жазатын бос машинаға қарап отыру ғана болатын. Маған тіпті сол машинамен жазу жазатын 

54 
 
қағаз  да  берген  жоқ.  Мен  әлі  госпитальда  жатқан,  сержанттың  көңілін  сұрап  келу  үшін 
қолайлы уақыт жетті деп ұйғардым да, сонда кеттім. 
— Не болды, ойыңнан айнып қалған жоқсың ба? — деп сұрады ол менен. 
— Мен үшін істеген барлық істеріңіз үшін рахмет, мырза. Алайда мен күні бойы үстел 
басында  жәй  әншейін  отыра  алмаймын  ғой.  Жұмыссыздықтан  есімнен  адасып  қалмауым 
үшін, ең болмағанда бір іс тапсырсаңызшы! – деп өтіндім.   
Ол  кереуетінің  қасында  тұрған,  тумбочкадан  пакетті  алып  маған  берді  де:  –  Мынаны 
оқы, – деді. Пакеттің ішінде менің денсаулығыма байланысты, АҚШ Әскери Әуе Күштерінің 
құрамына жарамсыз деп танылғаным туралы құжаттар бар екен. 
—  Сен  тек  дұрыс  емес  ойлап  жүрме,  Макдауэлл.  Мен  Отан  сүйгішпін.  Бірақ  бұл  елде 
әскерде  қызмет  ету  әрбір  адамға  беріле  бермеген.  Сені  де  біреу  мақтаныш  тұтуы  үшін, 
өмірдегі өз жолыңды тап, – деді құрғақ дауыспен.   
— Иә, мырза, – деп жауап бердім мен.  
—  Менің  саған  айтқандарымды  есіңде  сақта.  Отбасын  құру  мүмкіндігін  жіберіп  алма, 
естимісің  мені?  Менің  үмітімді  ақтамай,  көңілімді  қалдырып  жүрме,  Макдауэлл,  –  деп 
ескерткен кезде, мен оған: 
— Қолымнан келгенше әрекет етемін, мырза, – деп жауап бердім.  
Біз  тағы  да  біраз  уақыт  әңгімелестік,  ал  содан  кейін  мен  онымен  қоштаспақ  болып 
орнымнан тұрдым. 
— Сені көзімнен таса қылмаймын, — деді Сержант, маған құрмет көрсетіп. Мен де оған 
жауап  ретінде  оң  қолымды  шекеме  тақап,  құрмет  көрсеттім.  Есіктің  алдында  сәл  кідіріп, 
соңғы рет қоштасу үшін оған бұрылып қарадым. Сержант көзінің жасын сүртіп, жылдам теріс 
бұрылды да, бетін жастықпен басты, соңынан бәсеңдеген дауысымен: 
— Аллергия қинап жатыр, —  деді. 
— Медбикені шақырайын, сержант, сізге келіп кетсін, – деп едім.  
— Көзіңді жоғалт, кет, Макдауэлл, – деп ұрысып берді.  
Содан бір апта өткен соң, мен батысқа қарай жол жүріп кеттім. 
 
Жетінші тарау 
 
Жаңа көкжиектер
 
 

55 
 
Қайтадан  бостандыққа  ие  болған  мен,  енді  не  істеуді  және  қайда  баруды  білмедім. 
Алайда,  мен  қандай  жағдай  болмасын  Мичигандағы  фермаға  жоламай,  одан  барынша  аулақ 
жерде  болуды  ұйғардым.  Ақырында,  мен  өзімнің  әпкем  Шерлиге  жақындау  жерге  –  Чикаго 
қаласына  келіп  орналасып,  бүкіл  елге  ет  пен  азық-түлік  тауарларын  тасып  тарататын, 
трейлер-рефрижераторларға техникалық  қызмет көрсететін, жөндеу  шеберханасынан жұмыс 
таптым. 
Менің жұмысымда бірнеше негізгі тәсілдер болды, бірінші күні-ақ олардың бәрін маған 
жұмыс  орнында  көрсетіп,  Феликс  есімді  бір  жігіт  маған  «белдіктермен»  қалай  жұмыс  істеу 
керектігін  үйретті.  Ол  жақында  ғана  жөндеуден  өткізуге  қойылған  фураға  өзінің  көлігін 
жақын  айдап  келіп,  бөшкесіндегі  жанармайды  өзінің  көлігіне  тұндырып  құя  бастады.  Мен 
біреу-міреу көріп қалар ма екен деп алаңдап, жан-жағыма қарадым. 
— Алаңдама, Джош, оның жүргізушісі кем дегенде бес-алты сағаттан кейін келеді,— 
деді Феликс миығынан күліп. 
— Мен фураның жүргізушісін емес, бастықты ойлап тұрмын, – дедім. 
— Бастықты ойлап тұрсың ба? Ал сенің ойыңша, осы белдікпен жұмыс істеуді маған 
кім үйретті? – деп тағы да миығынан күлді. 
 Феликс өзінің «тәcілдерін» үйретуді жалғастырды. Феликс пен Джерри есімді тағы бір жігіт 
мұздатқыш құрылғыны босатты да, оны белдікпен жүк көтеретін қондырғыға ілдіріп көтерді, 
содан  кейін  рефрижератордан  шешіп  алды.  Босатып  алған  ойық  арқылы  Джерри  қысылып-
қымтырылып  фураның  ішіне  кірді,  сөйтіп  Феликс  екеумізге  тапқан  олжасын  бере  бастады. 
Сүрленген  ет,  күркетауықтың  тұтас  еті,  ет  салынған  қораптар…  нағыз  жоғары  табыстың 
қайнар  көзі.  Содан  кейін  мұздатқыш  құрылғы  техникалық  байқаудан  өтіп,  өзінің  бұрынғы 
орнына қайта қондырылды, болттары бекітіліп — бәрі де өз орнына түсті. Іс бітті. 
Ешнәрседен  хабары  жоқ  жүргізуші  өзінің  трейлеріне  қайта  келген  кезде,  Феликс  пен 
Джерри такелаждан (болат арқан) секіріп түсіп, көліктің майына былғап алған алақандарын 
тозығы  жеткен  шүберекпен  сүртіп,  оның  алдында  нағыз  актёрлар  сияқты  Оскар  сыйлығына 
лайық болатындай етіп ауыр жұмыстың көрінісін ойнап берді. 
Жүргізушімен бірге олар рефрижераторды  айналып, оны жоғарыдан төмен қарай қарап 
тексеріп  шықты,  сонымен  қатар  Американың  өркендеуі  мен  әл-ауқатының  жақсаруына 
өздерінің  үлестерін  қосып  жүрген  еңбекқор  адамдар  сияқты  қамқорлық  танытқан  кейіп 
көрсетуді  де  ұмытпады.  Алданып  қалған  жүргізуші  рефрижератордың  есігіндегі  құлыптар 
мен  бұзылмаған  пломбаны  қарап  шықты  да,  жүктелім  өкімхатына  қол  қойып,  шамамен 

56 
 
жиырма  немесе  тіпті  елу  келідей  жүгінен  айырылғанын  байқамаған  күйі,  ешнәрсе 
болмағандай  жол  жүріп  кетті.  Әдеттегідей  Феликс  мені:  «Джош,  мұнда  кел!  Онымен 
қоштасып қолыңды бұлғап, оған сәтті сапар тіле», – деп қасына шақырды. 
«Күлімдеуді,  Джош,  күлімдеуді  ұмытпа!»,  —  деп  қосты  Джерри.  Содан  біз  үшеуміз 
айырылмас достар сияқты, жүргізушіге қол бұлғадық. 
Өтірік айтқым келмейді — мен бұл «кәсіпті» дұрыс емес деп есептедім. Алайда, уақыт 
өте  келе  бәрібір  ар-ұжданым  қиналды.  Анамның:  «Мен  сені  мақтаныш  тұтатындай  адам 
болшы, ұлым», деген кезіндегі оған берген уәдем үнемі менің есіме түсе беретін.    
Кейде  түнде  төсекте  жатып,  анамның  қазір  қайда  екенін  көз  алдыма  елестетіп  көруге 
тырысатынмын.  Иә,  мен  Құдайға  қатты  ашулы  едім  (егер  Ол  бар  болса,  әрине),  алайда  ең 
болмаса  о  дүниеде  анама  жақсы  болсыншы  деген  оймен,  анам  басқа  бір  кейіпте  немесе 
пішінде  өмір  сүруді  жалғастыра  алатын,  аруақтардың  мекені  бар  деп  сенгім  келетін.  Бірақ 
менің  сұрақтарыма  жауап    беретін  ешкім  болмағандықтан,  мен  ойланып  жатып  ұйықтап 
кететінмін.  Бақытыма  орай,  көлік  жөндейтін  шеберханада  күні  бойына  тынбай  жұмыс 
істеуіме тура келгендітен, мені ұйқысыздық мәселесі қинамайтын. 
 
*** 
 
Ақыр  соңында  мен  шеберханадағы  жұмыстан  шығып,  қайтадан  Мичиганға  көшіп 
келдім.  Мен  бәрібір  күзде  Бэттл-Криктегі  Келлог  муниципалдық  колледжіне  оқуға  түсуге 
тырысып  көруді  ұйғардым.  Мен  қаражатымды  үнемдеу  үшін,  бастапқы  емтихандарға  үйде 
дайындалып, ал сабаққа жүрдек пойызбен барамын деген ой болды, бірақ әкем бұған қарсы 
болып:  «Сен  жарықты  жағып  сабақ  оқып,  көп  электр  тогын  құртатын  боласың,  сосын  мен 
өмір-бақи төлей алмай жүремін», – деді. 
Көп жарық жағамын ба? Кетші әрі… Долданған күйі мен үйден кетіп қалдым. 
Біз төрт адам болып университет қалашығынан бес минуттық жерде орналасқан, үлкен 
үйден  бір  бөлмені  жалға  алдық.  Менің  мамандандығым  кәсіпкерлік  болатын,  алайда  ұзақ 
мерзімді  келешекте  бұл  мамандық  менің  саясаттағы  болашақ  мансабым  үшін  салынған  жол 
болады  деген  есеппен,  мен  құқықтануға  дайындалуға  кірістім.  Әуелі  мені  Мичиган 
штатының  губернаторы  етіп  сайлайды,  сосын  сенатор  боламын.  Менің  қиялымда  осындай 
болашақ анық көрініп тұрды. Бұл мен үшін әбден қол жетерлік сияқты болып көрінді. 

57 
 
Менің ағылшын пәнінен сабақ беретін мұғалімім мен бірінші курстағы жетекшім – Во  
ханым, менің қиялымды бөліп жіберіп: 
—  Джош,  сенің  алға  қойған  мақсатыңа  қарай  ұмтылысың  бізді  шынымен  де  қайран 
қалдырады.  Бұл  жағынан  сен  біздің  студенттердің  көпшілігіне  дес  бермейсің.  Сені  үлкен 
болашақтың күтіп тұрғанына еш күмәнім жоқ, – деді.  
Мен үстелдің екінші жағында отырып, оған күлімдей қарап: 
—  Сіз  естідіңіз  бе,  жоқ  па,  білмеймін,  алайда,  мен  бірінші  курстың  президенттігіне 
өзімнің кандидатурамды ұсындым, – дедім. 
— Шынымен бе? Сенде бәрі жақсы болады деп үміттенемін, – деп жауап берді Во 
ханым. 
Мен нық сеніммен басымды изеп: 
— Басқаша болуы мүмкін емес, – дедім. 
Во ханым маған жымиып қарап: 
— Алайда, менің бірқатар ескертулерім бар, Джош, — дегенде, мен еңсемді көтеріп 
түзуленіп отырдым. 
—  Сен  ағылшын  тілінен  нашарсың.  Бәлкім,  мектептегі  мұғалімдерің  сенің  біліміңнің 
осы жағына тиісті дәрежеде мән бермеген шығар. Дегенмен, мен бәрін түсінемін: фермер мен 
жұмысшының  үйінде  ағылшын  тілі  оқулығы  —    күнделікті  оқитын  кітап  болды  деп 
ойламаймын, – деді. 
— Алайда, менің ағылшын тілінен бағаларым жақсы болған еді ғой, — деп, қолымнан 
келгенше ақталуға тырыстым. 
Во ханым бір жері ауырып тұрған адамдай көзін ашып-жұмды да: 
—  Джош,  сен  грамматиканы  жақсы  оқымағансың.  Сөйлеуің  де  онша  жақсы  емес.  бұл 
сенің дикцияңның (мақам) кесірінен деп ойлаймын. 
Бұл сөздерден кейін мен тіпті орындығымда отырып, бүкірейіп қалдым. 
— Егер сен көзге түсу үшін ғана емес, тиісті түрде — өзіңмен жұмыс істеуге дайын 
болсаң, онда мен саған көмектесе аламын, – деп өзінің көмегін ұсынды.  
Мен  өзіммен  жұмыс  істеуге  дайын  болдым.  Бұл  айтпаса  да  түсінікті  емес  пе  —  егер 
жоғарылауды қаласаң (кез келген мамандықта), онда грамматикаң мінсіз болуы қажет. 
— Сонда сіз менің тәлімгерім боласыз ба? — деп сұрадым мен. 
— Менің сондай ниетім бар, — деп жауап берді ол. 
— Онда менің де осындай ниетім бар, – дедім. 

58 
 
Мен бар күшімді  салып сабақ оқуға кірістім, бағаларым жақсара бастады.  Бұған қоса, 
мен  Алекзандердің  дәріханасына  жарты  күндік  жұмысқа  орналастым,  сонымен  бірге  кіші 
курстың президент құжырасы үшін сайлау алдындағы тартысқа қатыстым. Әр демалыс сайын 
ойын-сауық  кештеріне  барып  жүріп  сүйкімді  құрбы  тауып  алдым  және  ескілеу  кабриолет 
сатып  алдым.  Алты  ай  өтпей  жатып-ақ,  мен  өзімнің  отыз  жасқа  дейінгі  құрып  қойған 
жоспарларымның  тұстарына,  осы  тармақтар  бойынша  жеткен  жетістіктеріме  «белгілер»  қоя 
бастадым. Бір сөзбен айтқанда, бәрі мен ойлағаннан да жақсы болып келе жатты. 
 

жүктеу/скачать 2,4 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: