132
Абыздардың абызы да –
осы жер.
От елінің отаны да –
осы жер.
Күңіренген қобызы да –
осы жер. (Г. Салықбай)
Бір лингвомәдени қоғамда бір мезгілде дерлік өмір сүрген
екі ақынның
өздері прецедентті мәтін ретінде кіргізіп отырған өлең авторына көзқарастары
диаметралды қарама-қарсы. Шығармашылығы бейтаныс, ой-пікірі жат деп
уағыздалған ақынға өз дәуірінің
идеологиясы тұрғысынан қараған, бағалаған
Ж. Молдағалиев контексінде пейоративті коннотация түрлі лексикалық
индикаторлар
(шатыпты, біреулер) арқылы тіпті күшейтілген. Ал
тыйым
салынған ақын-жазушылар, саяси қайраткерлер ақталып,
мұралары қалың
көпшілікке
таныстырылып,
Қазақстан
тәуелсіздігін
алған
уақытта
жазылғандықтан, Г. Салықбайдың өлеңіндегі субъективті модальділік сый-
құрмет, тағзым, кішіпейілділік, мақтаныш
сияқты сезімдер палитрасын
қамтиды. Бұл контексте прецедентті мәтін, оның авторы туралы ешқандай
дерек жоқ, тек вербалды сигналдар ғана М. Жұмабаевтың
бірнеше өлеңінің
контексімен байланысты көрсетеді.
Сен, сен едің, сен едің,
Арман тиелген кеме едің.
Ұлылық деген ұғымға
Тек сен ғана тең едің.
Алаштың үнін бір өзің,
Өзгелермен теңедің.
Сансырап жатқан санама,
Қансырап жатқан далама, -
Сен тартылмас ем едің,
Пайғамбар тектес пайымдым
Еліңе асқар бел едің.
Д. Мәсімханның М. Жұмабаевқа арналған бұл өлеңінде интертекстуалды
байланыстардың екі бірдей маркері бар: құрылымдық
деңгейде Махамбет
өлеңінің буын, ырғақ, ұйқасы, синтаксисі цитацияға алынса, лексикалық
деңгейде М. Жұмабаевтың өзінің «Пайғамбары»,
онымен байланысты барлық
ассоциация, коннотация еске түседі.
Тауықсыз-ақ таңымыз атар деппін,
Махаббатты мәңгілік мақам деппін.
Менің құсым, бауырым, -
Сенің құсың
Қызғыш құсы емес ол Махамбеттің! (Ғ. Жайлыбай)
Тартып туса атаға асыл ұлан,
Айырады асылды жасығынан.
Артықпын ба?
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ
