интертекст – басқа текстермен байланысы түрлі маркерлер арқылы

интертекст – басқа текстермен байланысы түрлі маркерлер арқылы 
көрініп тұратын, уақыты жағынан кейін түзілген көркем шығарма және 
оған цитация қағидатымен кіргізілген лексика-семантикалық бірлік; 
интертекстуалды немесе келтірінді элемент – көркем туындының 
семантикасын түзуге, түрлі ассоциация тудыруға ықпал ететін, басқа 
мәтіндермен байланысы имплицитті, эксплицитті түрде әр қилы тілдік
деңгейде вербалданған бөгде мәтін немесе прецедентті құбылыс фрагменті; 
интертекстуалдылық 
немесе 
интертекстуалды 
байланыстар 
-
мәтінаралық байланыстардың жалпы атауы; претекст немесе 
прецедентті құбылыс – уақыты жағынан бұрын түзілген көпке белгілі 
эталон деп есептелетін мәтін немесе құбылыс.
Интертексті қолданатын да, өзектендіретін де адам болғандықтан, ол 
уақытқа қарамай, кез келген туындыда, кез келген мезгілде, кез келген деңгейде 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

173 
еске түсіріліп, түрлі ассоциациялар тудыра алады. Мәтінаралық байланыстар 
адам - мәтін - оқырман үштағанына сәйкес бірнеше қырынан қарастырыла 
алады.
Автор интертекстер арқылы мынадай міндеттерді шеше алады: өзі эталон 
текст деп санаған көркем шығармамен ассоциация тудыру (бұл жағдайда 
претекстің жекелеген фрагменті арқылы өз туындысының семантикасын 
толықтыру, дамыту, байыту); бағалау (өз кейіпкерін немесе персонажын 
интертекспен бағалау, ол бағалау ашық эмпатикадан айқын контрасқа дейін 
түрліше болуы ықтимал); этикеттік (қаламгердің претекст авторына немесе 
претекске қарым-қатынасы – эмпатикалық, бейтарап немесе ашық сыни 
көзқарасы); айшықтау (өзінің немесе кейіпкерінің, персонажының ойын 
сабақтау, дәлелдеу, қорытындылау, толықтыру, жалғастыру); тілдік-мәдени 
құзіретін таныту. 
Интертекстердің өздерін де бірнеше тұрғыда қарастыруға болады: 
интертекске негіз болған претекстер - прецедентті құбылыстар; күшті және 
әлсіз әдеби мәтіндер; күшті әдеби емес мәтіндер; прецедентті автотекстер; 
интертекстердің тіл деңгейлерін қамтуы – морфонологиялық, лексикалық, 
синтаксистік, құрылымдық деңгейлердегі цитация; интертекстердің мәтінде 
лексикалық индикаторлар, пунктуациялық, графикалық маркерлер арқылы 
ресімделуі.
Көркем мәтіннің вербалды құрылымындағы интертекстердің және 
олардың претекстерінің толық немесе үстірт таныс екеніне байланысты 
оқырманның қабылдап, түсінуіне орай интертекстерді автор интенциясына 
сәйкес түсінілетін, жартылай түсінікті және мүлде түсініксіз деп топтастыруға 
болады.
Қазақ әдебиетінде мәтінаралық байланыстар типологиясы мынадай: 
цитата, цитаталы сөз (цитация), аллюзия, реминисценция, пародия, символика, 
тексті аяқтау. Цитаталы сөз кейде еш өзгеріссіз қолданылса, енді бірде 
кіргізілетін мәтіннің өзіне тән ерекшеліктеріне, автордың мақсатына қарай 
трансформацияға түседі. Цитата шығарма тақырыбы, эпиграфынан бастап, 
мәтіннің кез келген жерінде орналасуы және олардың, яғни мәтін мен 
цитатаның семантикалық арақатысы түрліше болуы мүмкін. Кең мағынада 
цитацияға аллюзия мен реминисценцияны, синкретті интертекстуалдылықты 
жатқызуға болады. 
Қазақ ауыз әдебиетінен белгілі қайым айтысты интертекст ретінде 
қарастыруға да болады, себебі айтысушы әр жұп өз мәтіндерін алғашқы ортақ 
жолдарға құрады да, сол арқылы мәтін тұтастығын, байланыстылығын түзеді. 
Мұндағы байланыс лексикалық-семантикалық парадигма, синтаксистік цитация 
арқылы екі ақынның шумақтарында (күрделі синтаксистік тұтастықтарында) 
үнемі көрініп отырады.
Роман ішіндегі роман, мәтінді жалғастыру мәтінаралық байланыстардың 
ең күрделі түрлері болғандықтан, қазақ әдеби үдерісінде некен-саяқ болса, 
пародия, перифраз біршама жиі кездеседі деуге болады.
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

174 
Қазақ қаламгерлері ішкі және сыртқы интертекстуалдылықты жиі 
қолданады, яғни өмірде нақты бар және өз интенциясына сай қиялынан 
тудырған құжаттар мен хаттарды, күнделіктерді өздері түзіп отырған туындыға 
сөйлеу субъектісін өзгерту, мәтін семантикасын толықтыру, дамыту үшін 
кіргізеді. Көркем мәтіндегі түс көбіне метасипаттау, яғни шығармадағы 
жекелеген 
оқиғаларды 
түсіндіретін, 
олардың 
шешімін 
көрсететін 
интертекстуалды элементтер ретінде байқалады. 
Жалпы қазақ көркем мәтініндегі интертекстуалды элементтердің негізгі 
түрлері осылар болғанмен, қаламгерлердің кейінгі буыны эксперимент ретінде 
таза цитацияны, анаграмманы байқастап жүргені белгілі.
Мәтінаралық байланыстарды тілдік тұлға ретіндегі оқырманнан тыс 
қарастыруға 
болмайды, 
өйткені 
көркем 
шығарманың 
вербалды 
құрылымындағы келтірінді элементтерді танып, қабылдау, оны өзі оқып 
отырған мәтін семантикасымен байланыстыру оның аялық білімі, тілдік-
мәдени құзіреті шегінде ғана жүзеге асады. Тілдік тұлға құрылымының үшінші 
прагматикалық деңгейі, негізінен, осы бірліктерді қамтитынын ескерсек, автор 
мен оқырманның когнитивтік базасы, кеңістігі көбінесе шамалас болып келеді. 
Тілдік тұлғаның жадында түрлі мәтіндердің ізі сөз, сөз тіркесі, сөйлем, 
микромәтін деңгейінде сақталып, қаттала береді және олар белгілі бір тақырып 
немесе оқиға төңірегінде тиісті тәртіппен емес, бей-берекет орналасады да, 
адам қажет еткен сәтте оқыс еске түсуге, қайта қолдануға бейім болып келеді. 
Мұндай сөзқолданыс эмоционалды жағынан адамның жан дүниесіне жақын 
болып келеді де, сол арқылы оқырман оқып отырған мәтіндегі оқиғаның 
жекелеген белгісі өзектенеді. Мәтінаралық байланыстардың маркері болып 
саналатын бұл элементтердің қолданылуына, өзектенуіне уақыттың әсері 
болмайды, себебі олар адам жадында ұзақ мерзім бойы, қажеттілік туған 
жағдайға дейін еш қозғаусыз сақтала береді.
Тілдік тұлға өз жадында түрлі мәтіндердің өзіне ұнаған үзіктерін сақтауы 
мүмкін, ол мәтіндер қалың көпшілікке де, оқырмандардың аз ғана тобына да 
таныс болуы ықтимал. 
Тілдік 
тұлғаның 
танымдық 
іс-әрекеті 
арқылы 
қалыптасатын 
интертекстуалдылық құрылымының өзіне тән өзегі немесе орталығы, 
динамикалық интертекстуалды қабаты және интертекстуалды перифериясы 
болады. Бұлардың алғашқысы, негізінен, біршама тұрақты болып, оған ұлттық 
когнитивтік базасына кіретін классикалық әдеби шығармалар, белгілі 
қайраткерлердің есімдері мен сөздері, қоғам үшін маңызды болған түрлі саяси-
тарихи, әлеуметтік-мәдени оқиғалар, діни жәдігерлер жатады. Тілдік тұлғаның 
динамикалық интертекстуалды қабаты түрлі объективті, субъективті 
жағдайларға байланысты ұлттық және жеке білім аясына тәуелді болады да, 
өзгеріп отырады. Бұл орайда кеңес үкіметі тыйым салған әдебиет пен әлемдік 
әдеби үдерістің ығына қарай ауыспалы болып отыратын шетелдік 
туындыларды айтсақ та жеткілікті. Тілдік тұлғаның интертекстуалды 
перифериясын бұқаралық мәдениет мәтіндері, күшті әдеби емес мәтіндер 
құрайды, ол тез, жиі өзгеріп отырады. 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

175 
Ана тілінде жазатын ұлт қаламгерлері мен билингв ақын-жазушылардың
интертекстуалды құрылымы аталған үш қабатты да қамтып, олар өз 
шығармаларына келтірінді элементтер ретінде ұлттық, социумдық, әлемдік 
білім аясынан алынған прецедентті құбылыстарды пайдаланады. 
Прецедентті құбылыстар мәтінаралық байланыстарға негіз болып, 
вербалды және вербалданатын болып бөлінеді. Вербалды прецедентті 
құбылыстарға прецедентті атаулар мен прецедентті айтылымдар жатса, 
вербалданатын құбылыстарды прецедентті мәтіндер мен прецедентті 
жағдайлар құрайды. Бұлардың әрқайсысының өзіндік ерекшеліктері 
болғандықтан, көркем мәтінге кіргізілу типі, өзі келтіріліп отырған мәтін
семантикасымен қабысуы, қызметі сан алуан болып келеді. 
Мәтінаралық байланыстар көбінесе қоғам мүшелері үшін аса маңызды 
прецедентті құбылыстарды тірек еткенмен, кейде қаламгердің жеке аясына 
қатысты деректерді (автопретекстерді, өзі және жақын достары үшін елеулі 
ақпарды) қамтуы мүмкін.
Интертекстуалдылық парадигмасына кіретін мәтіндерде көбіне белгілі бір 
концептілер вербалданып, түрлі индикаторлар арқылы ол туындылар 
арасындағы байланыс өзектеніп тұрады. Әрі мұндай мәтіндерде әр автордың 
мақсат-мүддесіне сәйкес прецедентті құбылыстар түрлі қырынан өзектеніп, әр 
интертекст семантикасына жаңа мән үстеп отырады. 
Мәтінаралық байланыстардың маркері болып саналатын прецедентті 
құбылыстар авторға да, оқырманға да үстірт таныс болуы ықтимал, бұл 
жағдайда қаламгер сол прецедентті құбылыс туралы қоғамда қалыптасқан, 
нормаға айналған бағалауыштық, эмоционалды реңкті пайдаланады. Мұндай 
сөзқолданыста претекст пен жаңадан түзіліп отырған мәтін арасындағы 
семантикалық байланыс бір-бірімен эмпатикалық сипатта болады. Ал сыртқы 
құрылымы таныс болса да, контекстік коннотациясы, семантикасы өзіне толық 
мәлім емес претексті енгізу кейде автор интенциясына мүлде қарама-қарсы 
қабылданады, яғни мәтін түзуші мен мәтінді қабылдаушының когнитивтік 
деңгейі сәйкес келмей де жатады. 
Интертекстуалды элементтер көркем мәтіндерде түрлі қызмет атқарады. 
Оларды шартты түрде 5-ке бөлуге болады: 1. Интертекстердің сілтемелік 
қызметі; 2. Интертекстердің текст түзушілік қызметі; 3. Интертекстердің 
бағалауыштық қызметі; 4. Интертекстердің айшықтаушы қызметі; 5. 
Интертекстердің парольдік қызметі. 
Көрсетілген қызметтер көркем шығармада түрлі типологияда вербалданып, 
кейде автор тарапынан нақтыланса, енді бірде ондай атрибуция болмауы 
мүмкін. Бұл қаламгердің өз оқырманына қатысына тәуелді: ақын немесе 
жазушы бір жағдайларда өз туындысын оқитын адамның тілдік-мәдени 
құзіретінің деңгейі өзімен шамалас екеніне шүбәсіз сенімді болса, басқа бір 
интертекстерге қатысты ондай сенімді емес. Сондықтан да кейбір 
интертекстуалды элементтер әрі графикалық маркермен, әрі лексикалық 
индикаторлармен ерекшеленеді. Бір көркем мәтіндегі келтірінді элементтер 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

176 
бойында аталған қызметтердің бірнешеуі ұштастырылып та, жеке-жеке де 
көрінуі ықтимал.
Қорыта айтқанда, мәтінаралық байланыстар көркем туындының 
ақпараттылығын, астарлы ойын қалыптастыру, семантикасын байыту, 
толықтыру үшін қаламгерге қандай маңызды болса, оқырман үшін де көркем 
мәтінді түсініп, қабылдау тұрғысынан сондай маңызға ие. 
Мәтінаралық байланыстар дискурстың барлық түрлерінде айрықша қызмет 
атқаратындықтан, болашақта ғылыми, публицистикалық мәтіндердегі 
қолданылу ерекшеліктері, мақсаты, типологиясы тұрғысынан дербес 
қарастырыла алады деген ойдамыз. 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

177 
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 
1 Байтұрсынов А. Әдебиет танытқыш //Ақ жол. - Алматы: Жалын, 1991. - 
462 б. 
2 Щерба Л.В. Опыты лингвостилистического толкования стихотворений // 
Избранные работы по русскому языку. – М.: Учпедгиз, 1957. – 280 с. 
3 Қабдолов З. Сөз өнері // Таңдамалы шығармалар. – Алматы: Жазушы, 
1983. – 456 б. 
4 Козицкая Е.А. Цитатное слово в газетном заголовке и рекламном тексте. 
– Тверь, 2001. – 120 с. 
5 Нұрмұқанов Х.М. Мәтін ішіндегі мәтін // Азия-Транзит альманахы. – 
Қарағанды. – 2001. - №1. – Б. 9-11. 
6 Әділова А.С. Сентенцияның тілдік табиғаты және стильдік қызметі: 
филол. ғыл. канд. ... автореф. – Қарағанды, 1998. - 28 б.
7 Ямпольский М.Б. Память Тиресия. Интертекстуальность и кинематограф. 
– М.: РИК Культура, 1993. – 427 с. 
8 Арнольд И.В. Проблемы диалогизма, интертекстуальности и 
герменевтики. – СПб.: Образование, 1995. – 72 с. 
9 Тынянов Ю.Н. Достоевский и Гоголь (к теории пародии) // Поэтика. 
История литературы. Кино. – М.: Наука, 1977. – С. 198-226. 
10 Тынянов Ю.Н. О пародии // Поэтика. История литературы. Кино. – М.: 
Наука, 1977. – С. 284-310. 
11 Бахтин М.М. Проблемы поэтики Достоевского. – М.: Наука, 1973. – 423 
с. 
12 Сейтжанов Қ. Алтын Орда дәуірі түркі классикалық поэзиясының 
көркемдік ерекшеліктері және қазақ әдебиетімен дәстүр сабақтастығы 
(«Мұхаббат-нама», «Хұсрау-Шырын» поэмалары негізінде): филол. ғыл. канд. 
... дисс. – Астана, 2003 – 122 б. 
13 Денисова Г.В. В мире интертекста: язык, память, перевод. – М.: 
Азбуковник, 2003. – 298 с. 
14 Снигирев А.В. Интертекст: типология, включение и функции в 
художественном тексте: автореф. ... канд. филол. наук. – Екатеринбург, 2000. – 
29 с. 
15 Эко У. Заметки на полях «Имени розы» // Иностранная литература. -
1988. - №10. –С. 88-104. 
16 Амантай Д. Гүлдер мен кітаптар. – Алматы, 2004. 
17 Кристева Ю. Бахтин, слово, диалог и роман // Вестник Московского 
университета. Серия 9. Филология. – 1995. - №1. – С. 93 – 124. 
18 Смирнов И.П. Порождение интертекста. – Вена, 1985. – С. 59 – 137. 
19 Талжанов С. Ойдың ауысуы туралы // Өткен күндер сөйлейді. – Алматы: 
Жазушы, 1979. – Б. 65 – 96.
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

178 
20 Әуезов М. Әр жылдар ойлары. – Алматы: Қазмемкөркемәдеббас, 1959. – 
Б.150.
21 Күмісбаев Ө. Проблемы арабо-персидских и казахских литературных 
связей. – Алматы: Изд. КазГУ, 1996. - 315 с. 
22 Қыраубаева А. Ғасырлар мұрасы. – Алматы: Мектеп, 1988. – 163 б. 
23 Келімбетов Н. Көркемдік дәстүр жалғастығы. – Астана: Елорда, 2000. -
288 б. 
24 Лукин В.В. Лингво-семиотические свойства художественного текста, 
его компоненты и параметры типологического определения: дисс. ... д-ра 
филол. наук. – Орел, 2003. – 458 с. 
25 Костыгина К.А. Интертекстуальность в прессе (на материале немецкого 
языка): дисс. ... канд. филол. наук. – СПб., 2003. – 290 с. 
26 Лотман Ю.М. Текст в тексте // Ученые записки Тартуского 
университета. Выпуск 567. – Тарту, 1981. - №14. – С. 37. 
27 Гаспаров Б.М. Язык, память, образ: Лингвистика языкового 
существования. – М.: 1996. – 315 с. 
28 Гаспаров М.Л. Литературный интертекст и языковой интертекст // 
Известия РАН. Серия литературы и языка. – 2002. - №4. – С. 3-9. 
29 Супрун А.Е. Текстовые реминисценции, как языковое явление // 
Вопросы языкознания. – 1995. - №6. – С. 17-30 
30 Солодуб Ю.П. Интертекстуальность как лингвистическая проблема // 
Филологические науки. – 2000. - №2. – С. 51- 57. 
31 Пигина Н.В. Интертекстуальность как фактор текстообразования в 
лирическом цикле Р.М.Рильке: ): дисс. ... канд. филол. наук. – СПб., 2005. – 200 
с.
32 Москвин В.П. Цитирование, аппликация, парафраз: к разграничению 
понятий // Филологические науки. – 2002. - №2. – С. 63 -70. 
33 Исаев С. Қазақ әдеби тілінің тарихы (оқулық). – Алматы: Ана тілі, 1996. 
– 304 б. 
34 Зенкин С. Преодоленное головоокружение // Женетт Ж. Фигуры. – М.: 
Изд. им. Сабашниковых, 1998. – С. 22. 
35 Хализев В.Е. Ценностная ориентация М.М.Бахтина и его духовная 
драма // Вестник Московского университета. Серия 9. Филология. – 1995. - №6. 
– С. 5 -21. 
36 Риффатер М. Интертексуальность и гипертекстуальность // New Literary 
History 25. – 1982. 
37 Нельсон М. Гипертекст // Толковый словарь современного русского 
языка. – М.: 1999. – 670 с. 
38 Фатеева Н.А. Типология интертекстуальных элементов и связей в 
художественной речи // Известия РАН. Серия литературы и языка. – 1998. - №5. 
– С. 25 -38. 
39 Ахмедьяров К.К. Лингвистическая поэтика: традиции и новации. – 
Алматы: Қазақ университететі, 2002. - 234 с.
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

179 
40 Современный философский словарь // Под ред. Кемерова В.Е. – М., 
Бишкек, Екатеринбург: 1996. – 606 с. 
41 Современное зарубежное литературоведение. – М.: Интрада, 1999. – 319 
с.
42 Волкова З.Н. Эпос Франции. – М.: Наука, 1984. – 210 с. 
43 Фатеева Н.А. Интертекстуальность и ее функции в художественном 
дискурсе // Известия РАН. Серия литературы и языка. – 1997. - №5. – С. 12 -21. 
44 Лотман Ю.М. Анализ поэтического текста. – Л.: Просвещение, 1972. – 
272 с. 
45 Савченко А.В. Интертекстуальность как характеристика эпохи (на 
материале романа Й.Шкворецкого «Танковой батальон») // II Славистические 
чтения памяти профессора П.А.Дмитриева и профессора Г.И.Сафронова: 
Материалы международной научной конференции. – СПб.: 2001. – С. 33. 
46 Сидоренко К.П. Пушкинское слово в интертекстуальной динамике: 
дисс. ... д-ра филол. наук. – СПб., 1999. – 358 с. 
47 Кузьмина Н.А. Интертекст и его роль в процессах эволюции 
позтического языка. – М.: Эдиториал УРСС, 2004. – 272 с. 
48 Попова Е.А. Интертекстуальность как средство воздействия в 
политическом дискурсе: на материале англоязычных текстов о политической 
карьере А. Шварценеггера: дисс. ... канд. филол. наук. – Самара, 1999. – 185 с. 
49 Циглер Е.М. Литературные заимствования в постмодернистской прозе 
Великобритании: Дж. Фаулз, Э. Берджесс, А. Картер, А.С. Байатт: Автореф. ... 
канд. филол. наук. – Минск, 1999. – 26 с. 
50 Тростников М.В. Поэтология. – М.: Грааль, 1997. – 405 с. 
51 Жолковский А.К. Блуждающие сны и другие работы. – М.: Наука, 1994. – 
428 с. 
52 Талжанов С. Әдеби әсер жайлы // Өткен күндер сөйлейді. – Алматы: 
Жазушы, 1979. – Б. 44 – 64.
53 Шапай Т. Шын жүрек – бір жүрек: Эссе. Әдеби сын. Зерттеу. – Алматы: 
Жазушы, 1999. – 256 б. 
54 Сыздық Р. Сөз құдіреті. – Алматы: Санат, 1997. – 224 б. 
55 Вежбицкая А. Дескрипция или цитация // Новое в зарубежной 
лингвистике. Выпуск XIII: Лингвистика и логика (Проблемы референции). – 
М.: Прогресс, 1982. – С.237-262. 
56 Арутюнова Н.Д. Диалогическая цитация: (К проблеме чужой речи) // 
Вопросы языкознания. – 1986. - №1. – С. 50. 
57 Семенова Н.В. Цитата в художественной прозе: дисс. ... д-ра филол. 
наук. – М., 2004. – 330 с. 
58 Минц З.Г. Функция реминисценций в поэтика А. Блока // Поэтика 
Александра Блока. – СПб.: Искусство- СПБ, 1999. – С. 362-388. 
59 Лингвистикалық түсіндірме сөздік / Құрастырушылар Салқынбай А., 
Абақан Е. – Алматы: 2002. – Б. 65. 
60 Қазақ грамматикасы. – Астана, 2002. - 784 б. 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

180 
61 Гальперин И.Р. Текст как объект лингвистического исследования. – М.: 
Наука, 1981. – 137 с. 
62 Қазақ халқының ауыз әдебиеті / Жалпы редакциясын басқарған 
М.О.Әуезов. – Алматы, 1960. - 738 б. 
63 Даирова К.Н. Структурно-семантические особенности цитаты и ее 
функции в тексте: автореф. ... канд. филол. наук. – М., 1983. – 22 с. 
64 Петрова И. К. Цитация в письменных научных произведениях: автореф. 
... канд. филол. наук. – М., 1987. – 27 с. 
65 Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы. – Астана, 2002. – 528 б. 
66 Қазақ тілі: Энциклопедия. – Алматы: IDK-TIPO баспа орталығы, 1998. – 
Б. 92. 
67 Есембеков Т. Әдеби талдауға кіріспе. – Қарағанды, 1991. – 78 б. 
68 Жалмаханов Ш. Қазақ тілінен дипломдық жұмыс. – Қарағанды, 1997. – 
54 б. 
69 Тарановский К. О поэзии и поэтике. – М., 2000. – 230 с. 
70 Ронен О. Лексические и ритмико-синтаксические повторения и 
неконтролируемый подтекст // Известия РАН. Серия литературы и языка. – 
1997.- №3. – С. 40 - 44. 
71 Земская Е.А. Цитация и виды ее трансформации в заголовках 
современных газет // Поэтика. Стилистика. Язык и культура: Памяти Т.Г. 
Винокур / Под ред. Розановой Н.М. – М.: Изд. МГУ 1996. – С. 157-168. 
72 Козицкая Е.А. Цитата в структуре поэтического текста: Автореф.... канд. 
филол. наук. – Тверь, 1994. – 24 с. 
73 Андросенко В.П. Цитата как элемент сообщения и как фактор 
эстетического воздействия: дисс. ... канд. филол. наук. – М., 1988. - 206 с. 
74 Золян С.Т. О семантике поэтической цитаты // Проблемы структурной 
лингвистики. – М., 1991. – С. 73-86. 
75 Атлас А.З. Цитата как одно из средств реализации категории подтекста 
в поэтическом тексте: дисс. ... канд. филол. наук. – Л.: 1985. – 165 с. 
76 Булах М.А. Цитата как лингвистическое явление: автореф. ... канд. 
филол. наук. – Калинин, 1978. – 23 с. 
77 Әзімжанова Г. Қазақ көркем проза мәтінінің прагматикалық әлеуеті. – 
Алматы, 2006. – 324 б. 
78 Твен Марк. Ибранные произведения. – М.: Государственное 
издательство иностранной литературы, 1983. – 270 с. 
79 Квятковский А. Поэтический словарь. – М.: Советская энциклопедия, 
1966. – 375 6. 
80 Турабаева Г.К. Окказиональные преобразования пословиц и поговорок в 
казахском языке: автореф.... канд. филол. наук. – Алматы, 1989. – 26 с. 
81 Мамаева А.Г. Лингвистическая природа и стилистические функции 
аллюзии: автореф. ... канд. филол. наук. – М., 1977. – 24 с. 
82 Уәли Н. Қазақ сөз мәдениетінің теориялық негіздері: филол. ғыл. 
докт.... дисс. – Алматы, 2007. – 357 б. 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

181 
83 Доскенов Ғ. Реминисценция // Қазақ әдебиеті: Энциклопедия. – Алматы: 
Білік, 1999. – Б. 565. 
84 Уәлиев Н. Сөз мәдениеті. – Алматы: Мектеп, 1984. – Б. 96-100. 
85 Жақыпов Ж. Аударматануды аңдату. – Астана: 2004. – 191 б. 
86 Слышкин Г.Г. От текста к символу: лингвокультурные концепты 
прецедентных текстов в сознании и дискурсе. – М.: Academia, 2000. – 120 с. 
87 Жумагулова М.Ш. Газети публицистика тіліндегі эвфемизмдер: филол. 
ғыл. канд. ... автореф.. – Алматы, 2004. – 27 б. 
88 Синонимдер сөздігі. – Алматы, 2001. – 311 б. 
89 Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі. – Алматы: Ғылым, 1978-1986. 
90 Бектаев Қ. Сөздік. – Алматы, 2001. – 703 б. 
91 Мүсірепов Ғ. Повестер мен әңгімелер. – Алматы: Жазушы, 1987. – 157 
б. 
92 Рождественский Ю.В. Фольклорные правила речевого этикета // 
Введение в общую филологию. – М.: Высшая школа, 1979 – 180 с. 
93 Рождественский Ю.В. О правилах ведения речи по данным пословиц и 
поговорок // Паремиологический сборник: Пословица. Загадка (структура, 
смысл, текст). – М.: Высшая школа, 1979 – 230 с. 
94 Почепцов Г.Г. Теория и практика коммуникации: (от речей президентов 
до переговоров с террористами). – М.: Центр, 1998 – 206 с. 
95 Прозоров В.В. Молва как филологическая проблема // Филологические 
науки. – 1998. - №3. – С. 55 -57. 
96 Осетрова В. Слухи в речевой и языковой действительности // Известия 
РАН. Серия литературы и языка. – 2003. - №1. – С. 49-54. 
97 Есенова Қ. Қазіргі қазақ медиа-мәтінінің прагматикасы (қазақ баспасөз 
материалдары негізінде). – Алматы: Экономика, 2007. – 450 б. 
98 Ольшанский. Взаимодействие семантики слова и предложения // 
Вопросы языкознания. – 1983, №3. – С. 56. 
99 Большая советская энциклопедия. – М.: Советская энциклопедия, 1969. 
– С. 304 
100 Фатеева Н.А. Контрапункт интертекстуальности или интертекст в мире 
текстов. – М.: Агар, 2000 – 280 с. 
101 Бабенко Л.Г., Казарин Ю.В. Лингвистический анализ художественного 
текста: Учебник. Практикум. – М.: Флинта, Наука, 2004. – 496 с. 
102 Жұбанов А. Ғасырлар пернесі. – Алматы: Жазушы, 1975. – Б. 63. 
103 Пірәлиева Г. Ішкі монолог // Жұлдыз. – 1994, №1. 
104 Қожакеев Т. Сатира негіздері. – Алматы: Санат, 1996. – 462 б. 
105 Ысқақұлы Д. Сын жанрлары. – Алматы: Санат, 1999. – 287 б. 
106 Вербицкая М.В. Теория вторичных текстов. – М. Изд. МГУ, 2000 – 267 
с. 
107 Проскурин О.А. Поэзия Пушкина или подвижный палимпсест. – М.: 
Изд. Новое литературное обозрение, 1999 – 462 с. 
108 Шаңғытбаев Қ. Дәрмәнднама: Қайым өлеңдер // Жұлдыз. - 1993, №7.
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

182 
109 Толысбаева Ж. Венок сонетов в пространстве жанрого эксперимента 
современной казахстанской поэзии // Евразия, 2006. - №2 – 55-63. 
110 Караулов Ю.Н. Языковая личность // Русский язык: Энциклопедия. – 
М., 1986. - С. 
111 Красных В.В. Виртуальная реальность или реальная виртуальность? – 
М.: Агар, 1998 – 305 с. 
112 Выготский Л.С. Психология искусства. – М.: Искусство, 1986.
113 Фаткулин Ф. В памяти – люди войны // Южный Казахстан. – 1971, 2 
декабря. 
114 Ысмағұлов Ж. Міржақып Дулатов // Міржақып Дулатов: 
Шығармалары. – Алматы: Жазушы, 1991. 
115 Абсеметов М. Поэт. Ученый. Просветитель // Алем: Литературно-
художественный и общественно-политический альманах. – Алматы, 1990. –С. 
13. 
116 Ислам А. Ұлттық мәдениет контексіндегі дүниенің тілдік суреті: 
филол. ғыл. докт. ... автореф. – Алматы, 2004. – 52 б. 
117 Әшімов А. Менің пірім Ысқақ пірәдар // Парасат. – 2005. - №11. – Б. 9.
118 Большая книга афоризмов. – Ростов-на Дону: Владис, 2001. – 608 с. 
119 Энциклопедия ума. – М.: Терра, 1998. – 624 с. 
120 Афоризмы. Нет ничего сильнее слова. – М.: Прогресс, 1995. – 496 с. 
121 Мудрость тысячелетий. – М.: Олма-Пресс, 2001. – 848 с. 
122 Словарь современных цитат. – М.: Эксмо, 2005. - 736 с. 
123 Словарь библейских крылатых слов и выражений. – СПб.: XXI век, 
2000. – 459 с. 
124 Крылатые слова. - Ростов-на Дону: Владис, 2002. – 521 с. 
125 Әлібеков Ә. Сыр-дәптер // Қазақ әдебиеті. – 2005, №38. 
126 Энциклопедический словарь юного филолога. – М.: Педагогика, 1984. 
– С. 331. 
127 А.П.Чехов о литературе. – М.: Художественная литература, 1955. – С. 
302. 
128 Құпиялы өлкенің ғажайыбы. – УстьКаменегорск: Изд. дом Вояж АО 
Интурист, 2001. Новосибирск: 2001. – Б. 271. 
129 Караулов Ю.Н. Русский язык и языковая личность. – М.: Наука, 1987. – 
263 с. 
130 Красных В.В., Гудков Д.Б., Захаренко И.В., Багаева Д.В. Когнитивная 
база и прецедентные феномены в системе других единиц и в коммуникации // 
Вестник Московского университета. Серия 9. Филология. – 1997. - №3. – С. 62 
– 75. 
131 Суперанская А.В. Общая теория имени собственного. – М.: Наука, 
1973. – 246 с. 
132 Моэм С. Подводя итоги. – М.: Художественная литература, 1989. – 401 
с. 
133 Фонякова О.И. Имя собственное в художественном тексте. – Л.: Изд. 
ЛГУ, 1990. – 157 с. 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

183 
134 Козицкая Е.А. Цитата, «чужое слово», «интертекст»: Материалы к 
библиографии // Литературный текст: проблемы и методы исследовний. 
Выпуск 5. – Тверь: Изд. ТГУ, 2000. – С. 91. 
135 Жаппар К.З. Эстетические функции имен собственных в поэзии 
О.Сулейменова: автореф. ... канд. филол. наук. – Алматы, 2000. – 26 с. 
136 Паңгереев А. Жер-су атауларының поэтикасы. - Ақтөбе, 1996. – 126 б.
137 Керимбаев Е.А. Казахская ономастика в этнокультурном, 
номинативном и функциональном аспектах. – Алматы, 1995. – 248 с. 
138 Казахское слово в русском художественном тексте. – Алматы: Ғылым, 
1990. 
139 Чумак-Жунь И.И. Художественный текст как феномен культуры: 
интертекстуальность и поэзия. – Белгород, 2003. – С.39. 
140 Султаньяев О. Паремия через призму двуязычия // Актуальные 
проблемы двуязычия и пути совершенствования подготовки кадров в 
республике. – Караганда: Изд. КарГУ, 1997. – С. 46 – 51. 
141 Қожахметова Х. Фразеологизмдердің көркем әдебиетте қолданылуы. –
Алматы: Мектеп, 1972. – 112 б. 
142 Лингвистический энциклопедический словарь. – М.: Советская 
энциклопедия, 1990. – 685 с. 
143 Мокиенко В.М. Интертекстемы и текст в славянских языках // 
Интертекст в художественном и публицистическом дискурсе. – Магнитогорск: 
2003. - С. 9 -17. 
144 Телия Н.В Фразология в контексте культуры. – М.: Языки русской 
культуры, 1999. – 336 с. 
145 Талжанов С. Аударма және қазақ әдебиетінің мәселелері. - Алматы: 
Ғылым, 1975. – Б. 107. 
146 Жапақов С. Эпикалық фразеологизмдердің когнитивтік негіздері: 
филол. ғыл. канд. ... дисс. – Алматы, 2004. – 117 б. 
147 Сильман Т. И. Подтекст как лингвистическое явление 
//Филологические науки. – 1969. - №1. – С. 69. 
148 Фоменко И.В. Цитата // Введение в литературоведение: основные 
понятия и термины. – М.: Терра, 1999. – С.497. 
149 Қазақша-орысша сөздік / Құрастырушылар Сыздық Р., Хұсайын К.Ш.- 
Алматы: Дайк-Пресс, 2001. – 1008 б. 
150 Толковый словарь русского языка п/р Ожегова С.И., Шведовой Н.Ю.- 
М.: Азбуковник, 1999. – 944 с. 
151 Диброва Е.И. Культура осмысления художественного текста // Язык и 
культура.Ч. I. – Киев, 1994. 
152 Гумилев Л.Н. Древние тюрки. – М., 1993. – С. 23-161. 
153 Сүлейменов О. АЗиЯ. – Алматы, 1992. - Б. 253. 
154 Кеңесбаев С. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – Алматы: Ғылым, 
1977. 
155 Сулейменов О. Язык письма. – Алматы – Рим, 1998. – С. 269. 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

184 
156 Дядечко Л.П. Лингвистический характер цитат-реминисценций в 
современном русском языке: автореф. ... канд. филол. наук. – Киев: 1989. – 19 с. 
157 Когай Э.Р. Метафора как средство создания индивидуально-авторской 
картины мира. - Алматы: Қазақ университеті, 2002. – 56 с. 
158 Күдеринова Қ. Қазақ жазуының теориялық негіздері. – Алматы, 2006. – 
280 б. 
159 Жанпейісов Е. «Абай жолы эпопеясының тілі». - Алматы: Ғылым, 
1976. – 167 б. 
160 Хусаинов К.Ш. Звукоизобразительность в казахском языке. – Алматы, 
1988. 
161 Сарсенбаев Р. Лексико-стилистические особенности казахских 
пословиц и поговорок: автореф. ... канд. филол. наук. – Алматы, 1961. – 26 с. 
162 Сағындықұлы Б. «һибат-ул Хақайиқ» ХІІ ғасыр ескерткіші. – Алматы: 
Қазақ университеті, 2002. – 184 б. 
163 Агибаева С. Поэзия и проза в структуре романа: проблема интертекста: 
автореф. ... канд. филол. наук. – Астана, 2002. – 30 с. 
164 Шарипова А. Интертекстуальное пространство литературы. – Астана: 
ЕНУ им. Л.Н. Гумилева, 2007. – 284 с.
165 Майтанов Б. Қазіргі қазақ прозасындағы модернистік және 
постмодернистік ағымдар // ҚӘ. – 2004. - №43-44. 
166 Әсемқұлов Т. Қазіргі қазақ прозасының жаңа көкжиегі // ҚӘ. – 2005. - 
№26. 
167 Хакен Герман. Тайны восприятия. – М.: 2002. – 272 с. 
168 Момынова Б. Газет лексикасы: жүйесі мен құрылымы. – Алматы: 
Арыс, 1999. – 228 б. 
169 Оразов М. Қазақ тілінің семантикасы. –Алматы: Рауан, 1991. – 216 б. 
170 Шоқым Г. Жүсіпбек Аймауытов романдарындағы қосүнді сөз: филол. 
ғыл. канд. ... автореф. – Алматы, 1997. – 26 б. 
171 Садирова К. Қазақ тіліндегі көп пропозициялы дискурстың 
құрылымдық негіздері: филол. ғыл. докт. ... автореф. – Алматы, 2008. – 48 б.
172 Мұратова Г. Абайдың тілдік тұлғасы: дискурстық талдау және 
концептуалды жүйесі: филол. ғыл. докт. ... автореф. – Алматы, 2008. – 50 б. 
173 Қазанбаева А. Мұқағали Мақатаев лирикасының лингвистикалық 
табиғаты. – Алматы: Қазақ университеті, 2003. – 134 б. 
174 Каукербекова Б.С. Сөзқолданыстағы семантикалық екіұштылықтар: 
филол. ғыл. канд. ... дисс. – Алматы, 2006 – 123 б. 
175 Таусоғарова А.Қ. Өлең мәтінінің синтаксистік ерешеліктері: филол. 
ғыл. канд. ... автореф. – Алматы, 2000. – 26 б. 
176 
Шанский 
Н.М. 
Лингвистический 
анализ 
художественного 
произведения. – Л.: Просвещение, 1990. – 415 с. 
177 Ковтунова И.И. Поэтический синтаксис. – М.: Наука, 1986. – 258 с. 
178 Москальская О. И.. Грамматика текста. – М.: Высшая школа, 1988. -
158 с. 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

185 
179 Лукин В.В. Художественный текст: Основы лингвистической теории и 
элементы анализа. – М.: Ось-89, 1999. – 192 с. 
180 Солганик Г.Я. Стилистика текста. – М.: 2000.- 258 с. 
181 Сорокин Ю.А. Текст, цельность, связность, эмотивность // Аспекты 
общей и частной лингвистической теории текста. – М.: Наука, 1982. – С. 62-63. 
182 Тураева З.Я. Лингвистика текста. – М.: Просвещение, 1986. – 156 с. 
183 Арнольд И.В. Теоретические основы стилистики декодирования // 
Семантика. Стилистика. Интертекстуальность: Сб. Ст. – СПб.: Изд. СПбГУ, 
1999.- 470 с. 
184 Белянин В.П. Психологические аспекты художественного текста. – М., 
1988. – 219 с 
185 Ахманова О.С. Словарь лингвистических терминов. – М.: Советская 
энциклопедия, 1966.
186 Литературоведческий энциклопедический словарь. – М.: Советская 
энциклопедия, 1987. - 600 с. 
187 Валгина Н.С. Теория текста. – М.: Логос, 2003. – С. 12-21.
188 Журавлева Е.А., Капарова Ж.Д. Прецедентные тексты начала ХХІ века. 
– М.: Флинта- Наука, 2007. – 256 с. 
189 Жарылғапов Ж.Ж. Қазақ прозасы: ағымдар мен әдістер. – Қарағанды, 
2009. – 400 б. 
190 Әділова А.С. Мәтінаралық байланыстардың танымдық-прагматикалық 
әлеуеті //
ҚарМУ хабаршысы. Филология сериясы. - 2011. - №2. - Б.28-31 
191 Әділова А.С.
Ұлттық элитарлық тілдік тұлға және прецеденттілік 
құбылыстары // Қазіргі білім беру парадигмасындағы классикалық 
университет: Халықаралық ғылыми-практикалық конференция мат. – 
Қарағанды, 2012. – 413-418.
191 Адилова А.С. Функционирование прецедентных высказываний в 
казахском тексте // Слово, высказывание, текст в когнитивном, прагматическом 
и культурологическом аспектах: Мат. VІ Межд. научной конф. Т. 2 – 
Челябинск: Изд. Челяб.ГУ, 2012. – С. 76-78.
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

186 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

187 
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН КӨРКЕМ ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 
1 Құнанбаев А. Екі томдық шығармалар жинағы. – Алматы: Жазушы, 
1987.
2 Жұмабаев М. Қазақ тілі // Шығармалар. – Алматы: Білім, 1995. 
3 Аманжолов Қ. Ақын өлімі туралы аңыз // Нұрлы дүние. – Алматы: 
Жазушы, 1950. 
4 Мақатаев М. Соғады жүрек. – Алматы: Жазушы, 1982. 
5 Ақсұңқарұлы С. Адам Ата – Хауа Ана. – Алматы: 2000. 
6 Мағауин М. Сары қазақ // Жұлдыз, №6-7, 1991. 
7 Ахметова К. Бауыр // Арғымақтар даласы. – Алматы: Жазушы, 1987. 
8 Мырзалиев Қ. Төсін мұз, етегін көк әдіптеген... // Көш. - Алматы, 
Жазушы, 1973. 
9 Салықбай Г. Аспандағы аңсарым. – Алматы: 2001. 
10 Бөкей О. Қайдасың, қасқа құлыным. – Астана: Елорда, 1999. 
11 Шапай Т. Бәйге // Қазақ әдебиеті, 2001, № 1. 
12 Жұмаділов Қ. Соңғы көш // Шығармалар жинағы: он екі томдық. 4-5 
том. – Алматы: Қазығұрт, 2005. 
13 Мағауин М. Алтыбақаннан соң // Өмір жыры. – Алматы: Өнер, 1994. 
14 Сүлейменов А. Бесатар. – Алматы: Жазушы, 1990. 
15 Мағауин М. Көкбалақ // Өмір жыры. – Алматы: Өнер, 1994. 
16 Мағауин М. Қарақыз // Өмір жыры. – Алматы: Өнер, 1994. 
17 Бұқар жырау. Тілек // Бес ғасыр жырлайды. – Алматы: Жазушы, 1981. 
18 Исабеков Д. Қарғын. Екі томдық шығармалар. – Алматы: Жазушы, 
1993. 
19 Айбергенов Т. Аруана – бауыр дүние. – Алматы: Атамұра, 2003. 
20 Райымбекұлы М. Өлеңдер // Жұлдыз, № 10, 1998. 
21 Бекхожин Қ. Эльбрустай айбатым // Жұлдыз, № 1, 1991. 
22 Оңғарсынова Ф. Екі томдық таңдамалы шығармалар. – Алматы: 
Жазушы, 1987. 
23 Салықов К. Сырғалы сонеттер. – Алматы: Жалын, 2001. 
24 Мағауин М. Көк мұнар // Екі томдық шығармалары. – Алматы: Жазушы, 
1990. 
25 Ниязбеков Р. Жүректегі ауыр жүк // Жұлдыз, № 12, 1991. 
26 Молдағалиев Ж. Қызыл қайың. – Астана: Елорда, 2000. 
27 Сүндетов М. Күтем сені, Дидар! // Екі томдық таңдамалы шығармалар. – 
Алматы: Жазушы, 1992. 
28 Жақыпбаев Ж. Ләйла. – Алматы: Атамұра, 2002. 
29 Әуезов М. Абай жолы. – Алматы: Жазушы, 1989-1990. 
30 Әбдіков Т. Парасат майданы // Таңшолпан, №4, 2002. 
31 Әбдіков Т. Өліара. – Алматы: Жалын, 1985. 
32 Момышулы Б. Собрание сочинений в двух томах. – Алматы: Жазушы, 
1986. 
33 Дулатов М. Шығармалары. – Алматы: Жазушы, 1991. 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

188 
34 Адамбеков С. Атылған қыз туралы аңыз. – Алматы: Жазушы, 1980. 
35 Нәжімеденов Ж. Көп балалы қыз туралы ода // Менің топырағым. – 
Алматы: Жазушы, 1985. 
36 Сүлейменов О. Арғымақтар. – Алматы: Жазушы, 2002. 
37 Дөнентаев С. Бозторғай. – Алматы: Мектеп, 1989. 
38 Жайлыбай Ғ. Жүрегімнің жұлдызы. – Алматы: Шартарап, 1996. 
39 Раушанов Е. Ғайша бибі. – Алматы: Жазушы, 1991. 
40 Ештанаев Ғ. Дүние – дүрмек. – Алматы: Қазақпарат, 1999. 
41 Әлімжанов Ә. Махамбеттің жебесі. – Алматы: Жазушы, 1980. 
42 Ораз Н. Жолайрықта // Қазығұрт хикаялары. – Алматы: Жазушы, 1995. 
43 Қожа Ахмет Иасауи. Диуани хикмет // Алматы: Мұраттас, 1993.
44 Дүкен Мәсімхан. Мағжан жыр // Қазақ әдебиеті, 2005, № 46. 
45 Сәрсек Жарас. Жақсылық // Қазақ әдебиеті, 2005, № 48. 
46 Мүбаракұлы Бағдат. Өлеңдер // Орталық Қазақстан, 2006.19.01. 
47 Есдәулетов Ұ. Ақ керуен. – Алматы: Жазушы, 1985. 
48 Ысқақ Қ. Беу, ақсақ дүние!.. // Жетімдер әулеті. – Алматы: Сөздік-
Словарь, 2003. 
49 Ақдәулетұлы М. Жігерлендіру // Қазақ әдебиеті, 1997, № 33. 
50 Сапаров Е. Англияда оқып жүр // Қазақ әдебиеті, 2005, № 42. 
51 Айсин Б. Ұйықта, қазақ! // Қазақ әдебиеті, 2004, № 32. 
52 Әлімбекұлы Т. Тіпті бар ғой // Қазақ әдебиеті, 1997, № 35. 
53 Әлім А. Анау ит неге ұлиды аспан жаққа // Қазақ әдебиеті, 2008, № 9. 
54 Нұршайықов Ә. Төрт томдық шығармалар жинағы. – Алматы: Жазушы, 
1992. –Т. 1: Роман, повесть және әңгімелер. 
55 Есенберлин І. Көшпенділер. – Алматы: Көшпенділер, 2004. 
56 Омари Ж. Бұқар жырау. – Қарағанды, 1994. 
57 Мырзалиев Қ. Ғибратнәмә. – Алматы: Қазығұрт, 2001. 
58 Байғұт М. Өзгенің әдебиетіне өзеурейтіндер көп // Жас қазақ, 2007, №20 
(124).
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

189 
Қосымша А 
Қосымша А
Жұмыста тӛмендегі терминдер қолданылады: 
Санат – категория 
Эксплицитті – мәтіннің тілдік құрылымында ашық кӛрінетін бірліктер. 
Имплицитті ақпар – жасырын сӛзбен ашық бедерленбеген ишара ақпарат. 
Эпидигматика – сӛздің деривациялық байланыстарын кӛрсетеді. 
Лексикалық парадигманы сипаттау үшін енгізілген “үшінші ӛлшем” 
(Д.Н.Шмелев), сӛзжасам және олардың семантикалық дамуы үдерісіне орай 
сӛздердің бір мезгілде түрлі лексика – семантикалық парадигмаға кіруі және 
олардың түрлі синтагматикалық байланыстарға қабілеттілігі. 
Дистинктивті – белгілі бір жанрдың ӛзіне тән белгілері. 
Континуум – мәтіндегі уақыт пен кеңістіктің жалпы атауы, хронотоп, 
мекеншақ. 
Пейоратив мәнді –жағымсыз, теріс мәнді. 
Эмпатикалық сезім – қалыпты сезім. 
Аппелятив – жалпы есімдермен барабар болып кеткен жалқы есім. 
Реалионимдер –ономастикада болмыста бар немесе бұрын болған нысандар 
атаулары. Мифонимдер ойдан шығарылса, реалионимдер нақты бар 
құбылыстардың, артефактілердің атауы. 
Ноэма (А.Лосев) – сӛздің екі функционалды - номинативті–уәжді және 
коммуникативті-сипатына қарай, яғни белгілі бір мәтінді дайын күйінде бір ғана 
сӛз-атаумен беру мүмкіндігі. 
Пастиччо – автордың басқа бір мәтінді имитациялауы, ағылшын тіліндегі 
ғылыми әдебиетте пастиччоның түрлері – пародия, карикатура, травести. 
Бурлеск – кӛтеріңкі стильде жазылатын тақырыптардың қарабайыр тілде 
жазылуы немесе керісінше. 
Логоэпистема (С.М.Верещаган, В.Б.Костомаров) – тіл бірлігінде сақталатын 
білім; олар белгілі бір прецедентті құбылысқа сілтегенмен, клише емес, тілдің 
белгілі бір деңгейіне теліне алмайды
Антономасия –метонимияның бір түрі: 1)танымал адамның атын оған 
қатысты бір белгімен атау (Сталин - тау қыраны); 2)жалпыланып кеткен атауды 
қолдану (ләйлә ӛмір). 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

190 
Қосымша Б 
Қосымша Б 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ