Адамзаттың бәрін сүй, бауырым деп Бағасы келiсiмдi Абай аудандық қоғамдық-саяси апталық газетi
жүктеу/скачать 13,35 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ақерке Қалымбекова
- Тоты Қалиасқарова
- Тоғжан РАХЫМБЕКҚЫЗЫ, «Абай елі». «Жас толқын – 2014» фестивалі Маусымның 17-і түлектер үшін ерекше күн болды. Дәл
- 16-22 маусым 2014 жыл
- P . S . Қ ай а қ ы нды а л с а қ та өзіндік шығармашылық сүрлеуі, жазу стилі, ерекше мә нерімен
- Сариннің де сезімге толы, шынайы тол ға ныс та н туғ а н бо я ма сыз жыр ла р ы о қырм а н жүр ег і не н
- ерте ке ліп шығ ар ма шыл ық ке ші н ұ сыну ы туғ а н же р ге де г ен ыс тық
- Тоғжан РАХЫМБЕКҚЫЗЫ, «Абай елі»
- Сағынып еске алушылар: Балалары, немерелері, шөберелері. Әкеміз Шениман Иванның 40 күндік асына арналған
- Еске алушы достары: Дулат-Нұргүл, Әділет-Жұлдыз, Аманбек-Меруерт. Жоғалды
- Слямбекқызы Кәбираның
- 1 . Сы м б а т ты д а ж үр д ек , а с ыл тұқымды жылқы; 2 . Ке л іс ті де , с ұ лу
- Қазақ жыл қы ша руа шыл ығ ының о че рк- тері”
Нұрбұлан Аманбекұлы Абилов пен Қарауыл гимназиясының түлегі Фариза Серікханқызы Серікхан алтын “алқа иегері” атанды. Қос түлектің болашақтары да жарқын болары анық. Ал «Үздік аттестат» иегерлерінің саны биыл бесеу екен. Абай атындағы мектеп-лицей оқушысы Ақерке Қалымбекова, М.Әуезов орта мектебінің түлегі Еркежан Спатаева, Шәкәрім орта мектебінен Әйгерім
қос түлегі Тоты Қалиасқарова мен Жанерке Орынбекова бұл мәртебеге лайық деп танылыпты. Аудан жұртшылығы ел мерейін еселеген бұл түлектердің барлығына да қошеметпен қол соғып, құрмет білдірді. Ал «Алтын белгі» мен «Үздік аттестат» иегері атанған түлектер қолдарындағы шарларын фестиваль эмблемасы ілінген шеңберге апарып байлады. Бұл символдық рәсім осылайша жыл сайын көрініс таба бермек. Осыдан соң кезек оқушылардың өздеріне беріліп, көңілді тербер әсем ән шырқалды. Сан алуан сезімдерге бөлеген салтанатты кештің марапаттау рәсімі мұнымен шектелмеген екен. Келесі кезекте аудан әкімінің «Алғыс хатын» табыс ету мақсатында сахна төріне аудан басшысының орынбасарлары, Ерлан Лдибаев пен Марат Еділбаевтар және Абай аудандық білім бөлімінің басшысы Мақсат Нұрсұлтанұлы шақырылды. Ерекше саналатын бұл марапат иегері атанғандар қатарында ауданымыздың әр мектебінен жалпы саны 9 оқушы бар екен. Олардың барлығы да білім ордасының мәдени-рухани өмірінің айшықталуына ерекше үлес қосып, оқуда жоғары үлгерімімен танылғандар, түрлі білім сайыстарында аудан намысын жоғары ұстап, жеңімпаз атанғандар. Баршалары да бұл сәтте қуанышты сезімді бастан кешіргендері анық. Ал аудан әкімінің «Алғыс хатында»: «Қазақстан – 2050» даму стратегиясын іске асыру барысында «Мәңгілік ел» ұлттық идеясы барша қазақстандықтарды, әсіресе мектеп қабырғасынан үлкен өмірге қанаттанып отырған жалынды жастарды арман биігіне жетелейтіні сөзсіз.
Жаңа Қазақстанның жаңа әлеуетін ашатын да, жаңа мүмкіндіктер жасайтын да білімді де белсенді, жан-жақты дамыған өнерлі жастар десек, соның бір өкілі ретінде Сіздің алдағы өміріңізге сәттілік тілей отырып, білім сайыстарында жоғары жетістіктерге жеткеніңіз үшін зор алғыс білдіреміз!» делініпті. Бұл «Алғыс хат» сөз жоқ, оқушыларға артылған жоғары сенім екендігі белгілі. Осыдан кейінгі кезекте мектеп өмірінде ерекше қабілетімен һәм озық өнерімен әр салада әсіресе спортта ерекше көзге түсіп жүрген оқушылар аудан әкімінің «Алғыс хатымен» марапатталды. Мұндай жетістіктерге жеткен өрендерді құттықтау рәсімі аудан әкімінің аппараты басшысы Серік Мұқажановқа, аудандық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің басшысы Әсет Мырзақасымға, аудандық спорт бөлімінің басшысы
Еркебұлан Сағындықовқа тапсырылды. Бұл ағаларының қолынан аудан әкімінің «Алғыс хатын» алу оқушылар үшін де зор мәртебе. Түрлі спорттық сайыстарда топ жарып, ұлылар елінің атын шығарып жүрген өрендер саны үшеу екен. Ал өнерімен танылып, дарындылығын мойындатқан оқушылар саны жетеу. Осыдан кейін жылдағы дәстүрге сай әрбір мектептің түлектеріне салтанатты түрде аттестат беру рәсімі өтті. Орта мектепті тәмамдағандарын айғақтайтын бұл құжатты әр ауылдағы білім ордаларының директорлары табыс етті. Осынау әрі қуанышты, әрі мәңгілік есте қаларлық тарихи сәттің куәгерлері – түлектердің ата-аналары мен ұстаздар қауымы ду қол шапалақтап тұрды. Рас, перзенттің жетістікке жетуі ата- аналарының ақ тілегі мен батасы екені анық. Жиынның осы сәтінде «Алтын белгі» иегері Фаризаның атасы Зейнолла ақсақал көпшілік алдында бата берді. Осылайша, тебіреніске толы сәт тәмамдалар шаққа жетті. Абай еліндегі қандай мерекелік шара болмасын ән мен бимен өрнектелері анық. Өз кезегінде осынау салтанатты кештің алыстан келген астаналық меймандары, Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қайраткері Гүлмира Сарина, «Саз әлемі» жобасының жеңімпазы Жанабай Өтегенов және астаналық жас әнші Берік Ержанов сынды өнерпаздар көпшілікке арнап ән шырқады. Кештің соңы мерекелік от шашумен аяқталды. Тоғжан РАХЫМБЕКҚЫЗЫ, «Абай елі». «Жас толқын – 2014» фестивалі Маусымның 17-і түлектер үшін ерекше күн болды. Дәл осы күн Абай еліндегі мектеп бітіруші түлектер қолдарына мемлекеттік аттестат алатын мезет болатын. ҰБТ сынақтарын ойдағыдай тапсырған жас өрендер ұстаздарының ақ батасымен болашаққа жаңа қадам басты. Армандары асқақ, мақсаттары мұзарт 251 оқушы 11 жыл бойы білім айдынында тербеткен ыстық ұяларынан түлеп ұшты. 16-22 маусым 2014 жыл сөзі де жастардың қолынан жасалған бұйым екен. Бастамашыл топ алдағы уақ ытта бұ л оры н ны ң тіп тен ажарлана түсетіндігін жеткізеді. Яғни, нағыз қазақтың исі аңқыған этноауылдың көрінісін жасамақ. Бұл, әрине, алдағы уақыттың еншісінде. Ал, келген меймандарды құшақ жая қарсы алған аудан басшылары «Этноауылдың» ашылу салтанатына к ез ек бер іп , б ір топ өнер жұлды зд ар ы лен та қ и ю рәсімін жасады. Артынша аудандық «Нұр Сана» салт-дәстүр орталығының ақ жаулы қ ты әжелер і ш аш ула ры н шашып, «Қаламқас» халық ән-би ансамблінің өнер ұжымы әндерін ш ыр қ ап , б илерін тама ша ла тты . Осынау сәттің барша меймандарға ұнағаны анық. Келген меймандар киіз үйден дәм татып, шамалы аял жасаған соң, бірден Абайдың қыстауы Жидебайға бет алды. Ең әуелі сыйлы қонақтар ұлылар жатқан кесенелерді аралап, қол жайып, Құран бағыштағаннан соң , Аба й ды ң тұр ағы б олға н мұражайдың іші- сыртымен танысып, ар на йы эк ск ур си я жетек шісінің көмегімен қабырғада ілінген ұлылар ш ежіресін ің тар и хы н тың д ап , әсіресе онд ағы әлі кү н ге дейін сақтаулы күйінде тұрған естелік з атта р мен ф отосуреттерд і тамаш а ла д ы. Осыла йш а өнер жұлдыздары Абай топырағын басып, тарихи жерлерін тамашалап болған соң, кезек аудан орталығындағы ақын Қалқаман Сариннің шығармашылық к еш імен жалға сты . Б ұл ша қта аудандық Мәдениет үйіне лық толған көрермен қауым да ақын ұлын күтіп отырған еді. Сыр шы л а қы нн ы ң бұ л шығармашылық концерті «Туған жерге тағзымның» бір үлгісіндей. Себ еб і, ақ ы ны мы з өз імен бірге өнердегі әріптестерін де қоса ерте келіп жерлестеріне тамаша көңіл күй сый лад ы. Ба сты сы сол, өз інің шығармашылық әлеуетін көрсетіп, а ба йлы қта р алд ын да өн ерд егі жетістіктері, жаңашыл ізденістері жайлы есеп берді. Кеш б а ры сын да Қа лқа ма н Сариннің «Құс жолындағы керуен» атты жыр топтамалары жинағының тұсауы кесілді. Бұл қаламгердің өз оқырманына жол тартқан екінші туындысы. Алғашқы жыр жинағы 2011 жылы «Арманымның бейнесі» атты тақ ыр ып пен жа ры қ көріп, бүгінде жыр сүйер қауымның жылы лебіздеріне бөленіп келеді. Ал, жаңа кітабының лентасын қиған облыс әкімінің оры нбасары Жақсы лық Омар мен ауданның белгілі азаматы, ел аға сы Әб деш Има ха н ов өз сөздерінде ақын өнеріне жоғары баға беріп, қаламының қарымды бола б ер уін е тілек тестік б ілд ір ді. Артынша ақын өз қолымен Мәдениет және тілдерді дамыту бөлімін ің бастығы Әсет Мырзақасымға жаңа кітабының бір тобын аманаттап тап сы р ып , жыр
жи на ғы н ауданымыздағы барлық кітапханалар қорына тарту етуін өтінді. Ақын Қалқаманның өнері бүгінде б иік тен к өр ініс б ер еді. Себ ебі, алғашқы туындысына Фаризадай өр мінезді ақынға жылы тілекті алғысөз жаздыру барлық ақынның маңдайына бұйыра бермесі анық. Ақын Фариза Оңғар сын ова : «Қа л қа ма н н ы ң «Ар ма н ы м н ың б е й н е сі » а тты кітабының қолжазбасы жас ақынның тұң ғы ш жи на ғы ек ен . Б а яғыд а тұңғыш кітап деген атпен он бес- жиырма беттен тұратын кітапшаны біз де шығарғанбыз. Ондағы өлеңдер д е еліктеу-солық тауд ан туға н дүниелер болатын. Ал, Қалқаманның бұ л қ олжаз басы бір неш е жин ақ ш ығар ған ма йталман а қ ын ны ң кезекті кітабы секілді», - деп о баста өзінің жоғары бағалауын білдірген екен. Ақынға бұдан асқан мақтау бар ма?
Ал, шы ға р ма ш ылы қ кеш тің тіз гін ін ұстаған ақ ы н ұстаз ы Төлеген Жа ң ға ли ев кеш б ой ы шәкіртінің шашбауын көтеріп, бала ақынның бүгінде халық ақыны болып елге оралғанын мақтанышпен сөз етті. Ал, «Қарауылға қара өлең боп жетті-ау»,- деп алғашқы жырын Қарауылға арнауымен бастаған ақын да ыстық сағынышын осылайша өлең мен өрд і. Сон да й -а қ, кеш барысында жүрегіне жақын «Әке», «Ан а ш ы м», «Ар қа т ым » сы н д ы б ір қа тар жы рла ры н селд еткен Қалқа ман а қ ын н ың жү зінен сағыныштың лебін аңдадық. Сондай- а қ, к еште
а қы н Төлеген
Жаң ғалиев тің ш әкірттер і «Ақсұң қар » а қынд ар сын ыбын ың ақын қыздары Дәуренқызы Айдана, Ерболатова Гүлім, Мырзаханова Нұрқыз, Уәлибекова Ділдә ақын өлеңдерімен қатар өз шығармашы- лықтарынан да жыр маржандарын ақтарды. Осы кү ні Қалқ ама н а қынн ың шығармашылық кешіне талай жыр мүшәйраларының жүлдегері, кесек ойлы ақын Арман Шеризатов та к еліп , жа лы нд ы жыр ын оқы ды . Жақында өткен жыр бәйгесінде бас жү лд ен і қан жы ға сы на ба йлаған абайлық өрен осынау ағаларының ізін басар жас шабыт иелерінің бірі. Енді кеш барысында айтылған, бағаланған Қалқаман шығармашы- лығына оралар болсақ жыр иесінің өлеңдері бүгінде кітапқа ғана қонбай қазақ эстрадасында ән б олып шы р қа луы к өп жа й тты аңғартады. Осынау кеште Қ.Сариннің сөзіне жазылған бірқатар өлеңдер де шырқалды. Дәстүрлі ән өнерінің май та лма н ы Гү лми р а Са р ин а ақынның сөзіне жазылған толғаулы термесін өз нақышында орындап, к өр ермен қа уымн ың ы сты қ ықыласын а ие болды. Ал, қазақ эстрадасының жарық жұлдыздары «Муз арт» тобы ел ішіне кең ін ен тан ылған «Күз гі б ақ » әнін шырқағанда тек теледидар алдынан ғана тамашалайтын көрермен шексіз қ ұр меттер ін тоқта усы з соқ қа н қошаметтерімен білдіріп жатты. Сондай-ақ, жастардың сүйікті әншісі Жан а ба й Өтеген ов «Ая ла » әнін әсерлі орындаса, Берік Ержанов ерекше көңілді әнмен залды думанға бөледі.
Ал, қ аз ақ ты ң сөз ба ры мтасы айтыс өнері - ақындардың талантын шыңда йтын үлкен өнер жарысы десек, бүгінде сол айтыстың майын тамыз ып , сөз ма ржан ын тер ген айтыскер ақындар, Семей өңірінің тумалары Серікзат Дүйсенғазин, Айн ұ р
Тұ р сы н ба ева , Сар а
Тоқ та мысова к езек пе-к езек өнер лерін ор та ға са лып , б ір - бірлерін әзіл-қалжыңы аралас сөзбен жығып, айтыстың тамаша үлгісін көрсетті. Сонымен қатар, ақын Қалқаман- ның шығармашылық кешіне тілеулес болып келген достары ақын Алмас Темірбаев «қасиетті өңірге бірінші рет келуім» деп атап өтіп, ақын досына өз құттықтау тілегін жеткізе келе жаңа кітаптарының жарық көре беруін тіледі. Мұнымен қатар өзінің «Ав то п ор тр ет» деген
жаң а кіта пта ры н а уда нд ық кітап ха на қ ор ын а таб ы стап , а з аматтық іс жасады. Ал, ізгі тілектер кезегін жалғаған телеарна маманы Мәди Манатбек: - Қазақ деген халық ол ақын халық. Демек екі ұғымды бөліп жарып қарай а лмай мыз . Ал, ақ ын Қа лқа ма н телевизия өнерін де жетік меңгерген талантты жан ретінде бүгінде оқырманын да көрерменін де тәнті етіп келе жатыр. Алда ақынның том- том
жи на қ та ры н жа ры ққ а шығарарына сеніміміз мол. Арыстай ақын ұлдарын тудырған сіздерге Құдай қуат берсін, - деп жылы лебізін білдірді. Ал, Айгүл Болатхан-қызы, Жұлдызай Ысқақ та жылы тілектерін жаудырысып, тілеулес екендіктерін білдіріп жатты. Осынау кешке ақынның бала кезгі ұстаздары Түгелжан Әзімжанова мен Тұр сы н ға лиева Ба қы т мұғалімдер де келіп, шәкір тінің қуанышымен бөлісіп, аналық ақ жүр ек тер ін ен ш ық қа н жылы тілектерін білдірді. Ақ ы н Қа лқ а ма н н ы ң б ү гін д е Аянар мен Інжу атты қос қызы, артынан ерген, аузынан түскендей ұқсас Кемеңгер атты ұлы бар екен. Сондай-ақ, осы кеште әке жырларын жатқа оқыған кішкентай құлындары халық ырзалығын алды. Ал, кештің қорытынды сөзін алған аудан әкімі Тұрсынғазы Мүсәпірбек ов Абай жеріне келіп, құрметпен осынау к е ш ті ұ с ы н ы п о ты р ға н а қ ы н Қалқаман Сарин және барлық өнер азаматтарына халық атынан ыстық іл ти п а ты н б ілд ір е от ы р ы п , ең бағалы сыйлық «Батагөй қарттың батасы» атты Ұлы Отан Соғысының а р д а г ер і , Аб а й елі н ің д а н а г өй қарты Жағыпар Жүнісжан овтың кітабы мен ұлы Абайдың ескерткіш мүсінін естелік ретінде тарту етті. Осылайша, кеш шымылдығы ақын сө з ін е ж а з ы л ға н Гү лми р а Са р и н а н ы ң ор ы н д а уы н д а ғы «Шығысым» әнімен жабылды.
Қарауыл ауылының тұрғыны, отбасы- мыздың асыл діңгегі, асқартаудай әкеміз Шениман Иванның өмірден өткеніне 40 күн болды. Саналы ғұмырын адал еңбек етіп, балаларына арнаған әкеміз, анамыз- дың соңынан жылға толмай кете барды. Амал қанша, соңындағы ұрпақтары жатқ- ан жерің жайлы, топырағың торқа болсын деп дұға етеді. Бейнеңіз қалды-ау мәңгі есімізде, Кетсеңіз де келместің кемесінде. Мәуелі ең, алып бір бәйтеректей. Жаралған тағдыр желмен күресуге. Көнеміз жазмышына бұл тағдырдың, Өмірдің сезіндік қой ащы тұзын. Сізді әке еске алып сағынамыз. Өмір беріп, өсірген ұл мен қызын. Амал қанша, орның енді толмайды, Жүректе мұң мазалауын қоймайды. Өсіп-өнген ұрпағың бар артыңда, Жақсылықпен ғұмырыңды жалғайды.
Тоқтамыс ауылының тұрғыны, отбасының тірегі
болған, тай-
құлындай тебісіп бірге өскен, адал досымыз Слямжан Дарханның өмірден өткеніне де 1 жыл болыпты. Күні кеше ғана ортамызда күліп –ойнап жүрген досымыздан қапыда айрылып қаламыз деп ойламаппыз да. Бүгінде соңында асыл жары мен 1 ұл, 1 қызы қалды, Аллам соларға сенің көрмеген қызығың мен жасамаған жасыңды берсін демекпіз. Ардақты асыл жүрек досымыз-ай, Жарасы жанымыздың сыздайды ұдай. Өмірден өтеріңді ойламаппыз. Сағыныш қинайды деп дәл осылай. Досым-ау, бәрі өзіңді сағынды, Жомарт едің, аямайтын барыңды. Неге сонша кете бардың сағынтып, Кімге тастап кеттің бала, жарыңды. Ерекше еді біздер үшін орының, Аппақ еді, жан жүрегің көңілің. Кім ойлаған, жұлдыздайын жарқ етіп, Тіптен ерте сөнеді-ау деп өмірің.... Еске алушы достары: Дулат-Нұргүл, Әділет-Жұлдыз, Аманбек-Меруерт. Жоғалды Санбаева Әсел Табылғазықызының № 186014 номерлі орта білім туралы аттестат жоғалғандықтан жарамсыз деп саналсын. ***
Садыков Ерланның атына № 0038658 кад. № 05-236-017-004 жер учаскесіне меншік құқығын, тұрақты жер пайдалану құқығын беретін акт жоғалғандықтан жарамсыз деп саналсын.
Құндызды ауылына қарасты «Нұрболатов» жеке кәсіпкерлігі жабылғандығын хабарлайды. (жетекшісі Нұрболатов Таңнұр) ***
Кеңгірбай би ауылдық округіне қарасты «Есімхан» шаруа қожалығы жабылғандығын хабарлайды.( жетекшісі Абдыманаров Есімхан) *** Көкбай ауылына қарасты «Максут» шаруа қожалығы жабылғандығын хабарлайды. (жетекшісі Әділханова Зәбира) Көңіл айтамыз Абай аудандық орталық емхана бірлестігі ұжымы, осы бірлестік директо- рының орынбасары Мухаметжанова Шолпан Мажитбекқызына сүйікті анасы, аудан эканомикасының қарыштап дамуына еңбегі сіңген тыл ардагері Слямбекқызы Кәбираның қайтыс болуына байланысты бала- шағасына, туған- туыстарына қамығып көңіл айтады. ***
Аудандық «Абай елі» газеті редакциясы Абай аудандық орталық емхана бірлестігі директорының орынбасары Мухаметжанова Шолпан Мажитбекқызына сүйікті анасы, аудан эканомикасының қарыштап дамуына еңбегі сіңген тыл ардагері
қайтыс болуына байланысты бала- шағасына, туған- туыстарына қамығып көңіл айтады. Қазіргі қазақ тілінде “арғымақ” сөзі: 1 . Сы м б а т ты д а ж үр д ек , а с ыл тұқымды жылқы; 2 . Ке л іс ті де , с ұ лу д еген ма ғы н а лар береді.
Тар их ғы лы мын ың док торы Ахмет Тоқ та б ай д ың жа зуы нш а, ор ы с ға лымы Ф ир сов : “Қа за қ та р “Ар а б а рғ ы ма ғ ы”,
кав казды қтар да қолдана ды. Б ұлай деп ертерек те тек п арсын ың а сыл тұқы мды жылқыларын атаған. Ал қазір түркі халықтары кез келген таза қанды жылқыларды осылай айта береді. Шын мәнінде бұл сөз “Түркімен арғымағы” және “Парсы арғымағы” деген ұғымға ғана сәйкес келеді. Себебі “парсы жылқыларының өзі түркіменнен шығады” деп тұжыр ы мд а ға н. Сон да й-а қ, қа за қ
жылқыларының тұқымын көп зерттеген ғалым Я.Я.Полферов “Тарихшылар барлық асыл тұқымды, әдемі жылқыларды “арғымақ” деп жаза берген, шын мәнінде “арғымақ” деп жүргендерінің 9-10 пайызын қарабайырға жатқызуға болады” деп анықтай түседі. Демек, а рғыма қ д еген іміз а ра б п ен тү р кімен жылқысының қазақ даласының табиғатына ү йлескен тұ қ ымы. Қаз ақ ха лқ ы жы лқ ы тұқымын асылдандыруға ғасырлар бойы ерекше мән беріп, құнт қылып келген. “Қазақ халқы өз жылқысын жақсарту үшін көрінген жылқы тұқымының айғырларын әкеп сала бермеген,- деп жазады Ахмет Тоқтабай, - қазақ жылқысы үшін ғасырлар бойы халықтың аналитикалық тәжірибесінен өткен тұқымдар: а ра б жән е түр к імен жы лқы сы та ң да п алынған”. Граф Гуттен Чапский 1895 жылы жар ық көр ген “Жы лқы та ри хы” д еген еңбегінде: “Араб айғыры үшін бай қазақ жүздеген қой, оншақты қазақ жылқысын, асыл бұйымдарды қуана-қуана бере салады”,-деп жазады. Қазақтар асыл тұқымды арғымақ үшін ештеңесін аямаған. Полферовтың жазуынша, “арғымақты қолға тү сіру үшін қазақтар
Ресей географиялық қоғамының мүшесі Сейітхан Ахметұлы Жантөрин “Коннезавод” журналында 1883 жылы жарық көрген “Қазақ жыл қы ша руа шыл ығ ының о че рк- тері” атты ең б егінд е: “М ен Тор ға й облысында Бұхара мен Ташкентке барып, арғымақтар әкелген шаруашылық иелерін білемін, Ханғали Арыстанов Сұлтан Хиуа, Ақа лтеке жоры қта ры н а қа тысып , Түр кімен ста нн а н жәуміт жән е тек е айғырларын әкелді”,-дейді. Ф ир сов ты ң а ны қ та уын ша , “арғы- жүктеу/скачать 13,35 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|