Агроэкологиядағы далалық және зертханалық зерттеулер Үшінші басылым

139 
Апта 5 
• Көшеттерді қайта анықтау және соңғы деректерді жинау. 
Деректерді жинағаннан кейін 
• Деректерді талдау және нәтижелерді жазу қажет.
Уақытты есептеу факторлары 
Бұл зерттеу тек арамшөп тұқымдарын қамтитын топырақ сынамаларды алу 
үшін қолжетімді болуын талап етеді. Сондықтан ол вегетациялық кезеңнен 
кейін немесе алдында орындалуы мүмкін. Ең жақсы нәтижелерге орташа және 
құрғақ климатта қол жеткізіледі, мұнда арамшөптер әдетте белгілі бір уақыт 
кезеңі ішінде тыныштық жағдайында болады. Анағұрлым ылғалды аудандарда 
нәтижелер арамшөптер тұқымдарын өндіру мен таратудың неғұрлым серпінді 
сипатын көрсетуі мүмкін.
Материалдар мен құрал-жабдықтар 
Топырақ сынамалары алынатын үш түрлі агроэкожүйе 
18 тегістік 
Дала жағдайында топырақ жинау үшін контейнерлер (мысалы, әрбір 
тегістікке 1 галлонды 4 құты) 
Биркалар
Күректер (кем дегенде 1 күректен әр топқа) 
Қайлалар (қатты немесе тығыз топырақты үгіту үшін) 
Арамшөп және арамшөп көшеттерін сәйкестендіру бойынша нұсқаулық 
Вермикулит немесе перлит ( міндетті емес, «Тұрақты күтім» бөлімін 
қараңыз) 
Жылыдай немесе ағаш жылыжай 
Бір студентке Арамшөптер тұқым банкі кестесінің он екі данасы 
Бір студентке Арамшөп тұқым банкі орыны әртүрлілігі кестесінің алты 
данасы 
Алдын ала дайындық 
• Топырақ үлгілерін алу керек үш түрлі агроэкожүйені таңдаңыз. Оларға 
қолжетімділік оңай болуы тиіс және жерді пайдаланудың түрлі тарихын 
ұсынуы тиіс Мысалдар жайылымды, 1 жыл ішінде айдалған даланы, 
машинамен өңделетін бақты, дара дақылды даланы, дақыларалық даланы, 
топырақты қарқынды өңдеу және гербицидтерді қолдану тарихы бар даланы 
және топырақты ең аз өңдеу және жабын жасау тарихы бар өрісті қамтиды. 
Тікелей салыстыру жүргізуге және басқару әсерлеріне қатысты гипотезалар 

140 
жасауға мүмкіндік беретін обьектілерді таңдауға тырысыңыз. 
• Материалдарды жинаңыз: фаскалар, контейнерлер, құрал-саймандар 
және заттаңбалар. 
• Кереге шабақ үйде немесе жылыжайда орын дайындаңыз. 
• Арамшөптер тұқымдарының Банкі деректерінің кестесі мен 
арамшөптер тұқымдарының сан алуандығы туралы деректер кестесінің тиісті 
көшірмелерінің санын жасаңыз. 
Тұрақты күтім 
Тегіс бетті зерттеу үшін жұмысқа дайындық күні бастапқы суару қажет. 
Қоршаған орта жағдайына байланысты оларды әр 2-4 күн сайын суару керек. 
Вермикулит немесе перлит суару қажеттілігін азайту үшін 1:1 қатынасында 
жұмыс кезінде топырақ үлгісіне қосуға болады. 
Зерттеу жөніндегі топтар 
Командада төрт-алты студентке дейін үш команда құрыңыз. Әр команда әр 
түрлі агроэкожүйелерде топырақты сынайды. (Егер студенттер төрт команда 
үшін жеткілікті болса, төртінші жүйені таңдауға болады.) Әр жүйеде команда 
мүшелері арамшөптер тұқымдарын өсіруге тестілеу үшін жалпы алты топырақ 
үлгісін алу үшін үш учаскенің әрқайсысында топырақтың екі қабатын іріктеп 
алады. Келесі логистика картасын қараңыз: 
1-топ 2-топ 
3-топ 
А Жүйесі 
В Жүйесі 
С Жүйесі 
3 сынақ учаскесі × 2 
топырақ тереңдігі = 
6 үлгі сынау үшін 
3 сынақ учаскесі × 2 
топырақ тереңдігі = 
6 үлгі сынау үшін 
3 сынақ учаскесі × 2 
топырақ тереңдігі = 
6 үлгі сынау үшін 
Процедура 
Орнату 
Келесі әрекеттер бір агроэкожүйенің сынамаларын іріктеу процедурасын 
нақтылайды: 
1. Жүйеде үш учаскеде топырақтың екі түрлі қабатынан (0-5 см және 15-
20 см) топырақ үлгілерін жинау. 
a. Топырақты жинау орнын табыңыз. Өсімдікті және өсімдік қоқысын жер 
бетінен шамамен 0,5 м х 0,5 м 
алып тастаңыз Топырақтың бұзылмауын бақылаңыз. 
b. Күректі пайдаланып, бетінің ауданын шамамен 4 диаметрге қарай 

141 
белгілеңіз. Ені 1 диаметр жолағынан жердің 5 см алып тастаңыз. Топырақ 
алыңыз. 
c. Қазылған жолақтарды пайдалана отырып, жұмысты бастау үшін нүкте 
ретінде белгіленген алаңнан алғашқы 5 см топырақты қырып тастай бастайды 
(10.1-сурет). 1 галлон құмыраларға топырақ салыңыз Төрт құмыраны толтыру 
үшін жеткілікті топырақты алып тастаңыз. Құмыраларға «0-5 см, қайталау 1.” 
белгілерін жасаңыз. 
(a) 
(в) 

жүктеу/скачать 2,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: