Агроэкологиядағы далалық және зертханалық зерттеулер Үшінші басылым

197 
Барлығы, С камерасы 
Жалпы сомасы 
Бақылау саны > 0 (= n) 
Орта (жалпы / n) 
Биоталдау шаршысының сомасын тіркеу парағы 
Өңдеу: Индикаторлық түрі: 
 
 Тұқым 
Түбір 
ұзындығы 
(x
i 
) 
Орташа 
ұзындығы 
(x) 
 
x
i 

 x 
 
(x
i 

 x)
2
 
Өскіннің 
ұзындығы 
(x
i
) 
Орташа 
ұзындығы 
(x) 
 
x
i 

 x 
 
(x
i 

 x)
2
 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
13 
14 
15 
16 
17 
18 
19 

198 
20 
21 
22 
23 
24 
25 
26 
27 
28 
29 
30 
ШС 



x
i 

x 

2
ШС 



x
i 

x 

2
Бақылау саны (n) = 

199 
Сүзгі түрлері: 
Индикаторлы
қ түрі: 
t-тест
биоталдауын тіркеу парағы 
Өңдеу 
Бақылау 
2.5% сүзгіш 
5% сүзгіш 
Түбір 
Жас бұтақ 
Түбір 
Жас бұтақ 
Түбір Жас бұтақ 
n 
x 
ШС 
s 
tcalc (есептік 
мән) 
tcrit (сыни 
мән) 
Айтарлықтай 
ма? 
n, бақылау саны > 0 
(x), орташа = ∑ xi/n 
ШС, шаршылар сомасы = 

xi 

x 

2 
s, стандартты ауытқу = шаршылар сомасы 
n 

1 
t , есептік мән t =
tcrit, сыни мән t = дерек талдау 4-қадамда анықталған мән

200 
Хи-квадрат биоталдауын тіркеу парағы 
Сүзгі түрлері: 
Индикаторлық түрі: 
Өнген 
тұқымдардың саны 
Өнбеген 
тұқымдардың саны 
 
Жиыны 
2.5% сүзгі өңдеу 
Сүзгіні өңдеу 
(=f
11
) 
(=f
12
) 
(=R
1
) 
Өңдеуді бақылау 
(=f
21
) 
(=f
22
) 
(=R
2
) 
Жиыны 
(=C
1
) 
(=C
2
) 
(=n) 
2.5% сүзгі өңдеу
Сүзгіні өңдеу 
(=f
11
) 
(=f
12
) 
(=R
1
) 
Өңдеуді бақылау 
(=f
21
) 
(=f
22
) 
(=R
2
) 
Жиыны 
(=C
1
) 
(=C
2
) 
(=n) 
2.5% өңдеу 
5% өңдеу 
|
f11f22 − f12f21| 
n/2 
χ2 calc 
χ2 crit 
Айтарлықтай ма? 
Формулалар: 
Егер | f
11 
f
22 
− f
12 
f
21
| ≤ n/2,  болса,

2 lc 
: үшін мына 
формуланы қолданыңыз:
Егер | f
11 
f
22 
− f
12 
f
21
| > n/2,  болса, 

2 lc 
үшін мына
формуланы қолданыңыз: 

201 
14
- зерттеу
Бұршақты өсімдіктерде түйнек 
бактериясының пайда болуы 
Жалпы мәліметтер 
Түйнек бактериясы тектес бактериялар мен бұршақ тұқымдас өсімдіктер 
арасындағы өзара байланыс агроэкожүйедегі түраралық өзара әрекеттесудің 
маңызды түрі болып табылады. Осы нақты селбестік нәтижесінде, 
атмосферадан алған азот агроэкожүйенің барлық биотикалық мүшелері үшін, 
ең соңында, жүйені басқаратын адамдар үшін қолжетімді болады. Бұл өзара іс-
қимыл екі қатысушы да артықшылықтарды алатын қатынастардың 
құндылығын көрсетеді (агроэкология 16-тарау: Тұрақты азық-түлік 
жүйелерінің экологиясы) және мұндай қатынастар агроэкожүйенің жалпы 
әртүрлілігі мен тұрақтылығына қалай ықпал ететінін көрсетеді (17-тарау 
агроэкология: Тұрақты азық-түлік жүйелерінің экологиясы). 
Түйнекті бактериялар
топырақта еркін тірі ағзалар ретінде аман қалуы 
мүмкін болса да, олар бұршақ өсімдігінің түбірін зақымдап, олар өмір сүретін 
ерекше тамыр түйнегін құрғанда әлдеқайда табысты. Бұршақты өсімдіктер өз 
тамырларындағы түйнексіз аман қалуы мүмкін, бірақ олар бактериялар өмір 
сүргенде әлдеқайда күшті дамиды. Осылайша, нақты селбестіктің екі мүшесі 
де әлдеқайда жақсы өзара әрекеттеседі. Түйнек бактериясының
 
табиғатта 
кездесетін көптеген табиғи экожүйелерінде - бұршақтың нақты селбестігі 
азотты ауадан экожүйенің биомассасына көшірудің маңызды механизмі болып 
табылады, содан кейін бұл маңызды элемент жүйеде қайта өңделе алады. 
Ерте ауыл шаруашылығы жүйелерінде және дәстүрлі агроэкожүйелерде 
нақты селбестіктен биологиялық тіркелген азот әлі күнге дейін азот түсуінің 
негізгі көзі болып табылады. Бұршақты өсімдіктерді ауыспалы егісте, 
жабынды дақылдар ретінде және қатар арасы ретінде отырғызу-бұл азоттың 
табиғи көздерінің түсуін жақсарту үшін пайдаланылатын әдістер. 
Органикалық ауыл шаруашылығымен айналысатын фермерлер азотқа деген 
қажеттіліктің көп бөлігін қанағаттандыру үшін компостирленген өсімдік 
қалдықтары мен қиға тәуелді болса да, осы нақты селбестіктің маңыздылығын 
көбірек түсінеді. Дәстүрлі ауыл шаруашылығының қазбалы отын және 
қоршаған ортаның жиі ластануы негізінде азоттың синтетикалық көздеріне 

202 
тәуелділігін азайту үшін бізге осы өзара сипат қалай жұмыс істейтінін және 
оны ауыл шаруашылығының тұрақтылығын арттыру үшін қалай пайдалану 
керектігін мұқият білу қажет. 
Оқулықтардың арақатынасы 
11-зерттеу: Биотикалық факторлар (қосымша араласу: Симбиоздар)
16-зерттеу: Өсімдік қауымдастықтарындағы түрлердің өзара әрекеттесуі
17-зерттеу: Агроэкожүйелердің әртүрлілігі
Зерттеудің жалпы сипаттамасы 
Бұршақ өсімдіктерінің тұқымдарын құмырада топырақтың үш түріне 
отырғызады: (1) барлық ықтимал азотбекітуші бактерияларды жою үшін 
қыздырылумен зарарсыздандырады, (2) түйнек бактерияларын
енгізеді және 
(3) өңдемейді. Түйнектердің пайда болуына және өсімдіктердің дамуына 
бақылау топырақта бактериялардың болуына немесе болмауына байланысты 
жүргізіледі және түзетіледі. 
Мақсаттар 
• Топырақ-тамыр жүйесінен түйнектерді алу әдістемесін зерттеңіз. 
• Түйнектердің пайда болуын азотбекітумен және өсімдіктердің өсуімен 
байланыстырыңыз. 
• Түйнек бактериялары
мен бұршақ өсімдіктерінің нақты селбестік 
динамикасының кейбір аспектілерін зерттеңіз. 
Процедураның қысқаша сипаттамасы және мерзімі 

жүктеу/скачать 2,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: