Жер бетiнен жоғары қарай жылжитын (Еж);
Атмосферадан жерге қарай жылжитын (Еа).
Бұл екi радиацияның (жылудың) айырмашылығы тиiмдi жылулық деп аталынады (Ет).
Ет = Еж – Еа;
Тиiмдi жылулықтың көп немесе аз бөлiнуi жер бетiнiң температурасына, атмосфера ылғалдылығына және бұлттарға байланысты. Неғұрлым температура жоғары болған сайын (Ет) көп болады, ал атмосфера ылғалдылығы және бұлттар мөлшерi артқан сайын (Ет) азаяды.
Жер бетiнен шағылысқан (R) және тиiмдi жылулық (Ет) радиациялық тепе-теңдіктің шығын бөлiмiн құрайды.
Бақылау сұрақтары:
1. Радиациялық тепе-теңдік және оның құрамдары
2. Тура және шашыранды радиациялар
3. Шағылысқан және жиынтық радиациялар. Альбедо
№ 2-тәжірибелік сабақ
Тақырып: Ауа температурасы
Сабақтың мақсаты – ауа температурасының ауылшаруашылық дақылдарға әсерін дұрыс анықтау
Сабаққа арналған материалдар мен оқу нұсқаулары
Агроклиматтық анықтамалар
Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар
1. Оқу құралы, анықтамалар.
Ауылшаруашылық дақылдары өнiп-өсу үшiн физиологиялық үрдiстер (фотосинтез, суды сiңiру және қоректiк заттар пайдалану) жүру қажет. Бұл үрдiстер тек бiр оптималды температурада ғана жүредi. Әртүрлi дақылдардың оптималды, минималды, максималды температуралары болады және әрбiр өсу фазасында ол температуралар әртүрлi болады. Өсiмдiк өсе бастағанда температура неғұрлым жылдам көтерiлсе, солғұрлым өсу фазаларыда жылдам өтедi. Ал көктемде салқын күндер көп болған сайын өсу фазалары кешiгедi. Мысалы, тыныс алу үрдiсi 00С температурада басталады да температура өсе берген сайын күшейе түседi, ал температура 35-400С жеткенде нашарлайды да, температура 500С – тоқтайды.
Температура жоғарылаған сайын суды, қоректiк заттарды пайдалану нашарлайды, өйткенi ауа ылғалдылығы төмендейдi. Ауа ылғалдылығы төмендеген сайын құрғақшылық артады. Өсiмдiктiң тозаңдануы жоғары температуралар нашарлатады.
Ауылшаруашылық өндiрiсiнде вегетациялық және аязсыз (суықсыз) кезеңдердiң мағынасы үлкен.
Достарыңызбен бөлісу: |
