Ақылбеков Ә. Т., Кривобоков В. П., Даулетбекова А. К
жүктеу/скачать 4,15 Mb. Pdf көрінісі
|
Резонатор Resonator (от лат. resono – звучу в ответ, откликаюсь) Устройство или природный объект, в котром происходит накопление энергии колебаний, поставляемой извне. Резонатор Resonator (от лат. resono – звучу в ответ, откликаюсь) Сырттан жеткізілетін тербеліс энергиясының жинақталуы іске асатын құрылғы немесе табиғи нысан. Рекомбина́ция Recombination Взаимодействие заряженных частиц противоположного знака, приводящее к образованию нейтральных атомов (молекул) или ионов со сниженной зарядностью. Рекомбина́ция Recombination Әр аттас зарядталған бӛлшектердің әсерлесуі нәтижесінде бейтарап атомдар (молекулалар) немесе заряд шамасы аз иондардың пайда болуы.
рекомбинация ион-электронная / ion- electron recombination — элементарный акт воссоединения положительного иона и свободного электрона, приводящий к уменьшению заряда иона на одну единицу. Если ион был однозарядным, то он превращается в нейтральный атом.
recombination –ион зарядының бірлік шамаға тӛмендеуін туғызатын, еркін электрон мен оң ионның бірігуінің элементар актісі. Егер ион бір зарядты болса онда ол бейтарап атомға айналады. рекомбинация безызлучательная / nonradiative recombination — рекомбинация пары электрон – дырка в полупроводнике, при которой энергия расходуется на возбуждение колебаний кристаллической решѐтки
или передаѐтся подвижным носителям зарядов при
тройных столкновениях. сәулеленбейтін рекомбинация / nonradiative recombination — энергиясы кристалл торы тербелісінің қозуына немесе үштік соқтығыс кезінде
қозғалмалы заряд
тасымалдаушыларына берілетін электрон- кемтік жұбының рекомбинациясы. рекомбинация диссоциативная / dissociative recombination — имеет место, если рекомбинирующий ион является молекулярным, и в результате захвата им электрона образуется молекула в неустойчивом состоянии, которая затем диссоциирует. диссоциациялық рекомбинация / dissociative recombination — егер де рекомбинацияланушы ион молекула болса, және де электронды қармау нәтижесінде кейіннен диссоциацияланатын орнықсыз күйдегі молекула түзілетін рекомбинация.
recombination — процесс рекомбинации диэлектрлік рекомбинация / dielectric recombination — аралық автоиондалған
268
ионов и электронов в плазме, связанный с образованием промежуточных автоионизованных состояний. күйлердің түзілуіне байланысты иондар мен электрондардың плазмадағы рекомбинациялану процессі.
recombination — рекомбинация пары электрон – дырка в полупроводнике, при которой избыточная энергия уносится фотоном. сәулеленетін рекомбинация / Radiative recombination — артық энергиясын фотон алып кеткен
жағдайдағы, жартылай ӛткізгіштегі электрон-кемтік жұбының рекомбинациясы. рекомбинация объемная / bulk
recombination — рекомбинация, приосходящая в объѐмной области плазменного образования. көлемдік рекомбинация / bulk recombination — плазмалық түзілістің кӛлемдік обылысында орын алатын рекомбинация.
recombination — рекомбинация, приосходящая на поверхности стенок, ограничивающих объѐм плазмы. беттік рекомбинация / surface
recombination — плазма кӛлемін шектейтін, қабырға
беттерінде орын
алатын рекомбинация. рекомбинация радиационная — рекомбинация, при которой образуется ион в основном или возбуждѐнном состоянии, а избыточная энергия излучается в виде фотона.
негізгі немесе қозған күйдегі ион түзілетін, ал артық энергия фотон түрінде сәулеленетін рекомбинация. рекомбинация ударная — происходит при тройном взаимодействии иона, электрона и третьей частицы (электрона, атома, иона), которая уносит избыточную энергию. соққылық рекомбинация — ионның, электронның және артық энергияны алып кететін
үшінші бӛлшектің(электронның, атомның, ионның) үштік ӛзара әсерлесуі кезінде орын алады. рекомбинация электронов и дырок в полупроводниках / recombination of electrons and semiconductor holes —
— дырка в результате перехода электрона из зоны проводимости в валентную зону. жартылайөткізгіштердегі электрондар мен кемтіктердің рекомбинациясы / recombination of electrons and semiconductor holes — электронның ӛткізгіштік аймақтан валенттік аймаққа ауысуы нәтижесінде ӛткізгіштік электрон-кемтік жұбының жоғалуы. Рекристаллизация Grain recovery, recrystallization, refreezing, rregrowth Процесс образования и роста структурно более совершенных кристалличсеких зерен поликристалла за счет менее совершенных зерен той же фазы. См.также кристаллизация. Кристалсыздану Grain recovery, recrystallization, refreezing, rregrowth Осы фазаның кем жетілген дәндер есебінен құрылымдық жағынан анағұрлым жетілген кристалды дәндердің ӛсуі мен түзілуі. Сонымен қатар қараңыз кристалдану
Recuperation, regeneration (от
лат. recuperatio-обратное получение, возвращение) Возвращение части материала или энергии, расходуемых при проведении того или иного технологического процесса, для повторного использования в том же процессе.
Recuperation, regeneration (от лат. recuperatio- кері қабылдау, қайтару) Осы процесте қайтадан қолдану үшін қандай да бір технологиялық процесті жүргізуде жұмасалатын энергия немесе материалдың жарты бӛлігін қайтару.
Relaxation от лат. Relaxatio – ослабление, Релакса́ция. Relaxation лат. Relaxatio – әлсіреу, кему 269
уменьшение Процесс установления статистического (а следовательно, и термодинамического) равновесия в физической системе, состоящей из большого числа частиц. Ӛте кӛп бӛліктерден құралған физикалық жүйеде
статистикалық (демек
термодинамикалық та) тепе-теңдіктің орнығу процессі. релаксация акустическая / acoustic relaxation — процесс восстановления термодинамического равновесия среды, которое было нарушено из-за изменения давления и температуры при прохождении акустической волны (например, при воздействии мощного импульсного ионного пучка).
relaxation – акустикалық толқын жүріп ӛтуі кезінде (мысалы, аса қуатты импульстік иондық шоғырдың әсерінен) қысым мен температураның ӛзгерісінен бұзылған ортаның термодинамикалық тепе-теңдігінің қалпына келу процесі.
component relaxation — процесс изменения функций распределения заряженных частиц в плазме за счет столкновений при стремлении их к термодинамическому равновесию, приводящий к установлению максвелловского распределения.
component relaxation — максвеллдік таралудың орнығуына алып келетін, плазмадағы зарядталған бӛлшектердің термодинамикалық тепе-теңдікке ұмтылысы кезіндегі соқтығысуы нәтижесінде зарядталған бӛлшектердің таралу
функциясының ӛзгеру процесі. релаксация магнитная / magnetic relaxation — процесс установления термодинамического равновесия в системе магнитных моментов вещества. магниттік релаксация / magnetic relaxation — заттың магниттік моменттер жүйесіндегі термодинамикалық тепе-теңдіктің орнығу процесі. релаксация нормальная / normal relaxation — соответствует случаю, когда в твѐрдом теле атомная структура верхнего слоя та же, что и в объеме, но расстояние между верхним и вторым слоем отличается от расстояния между плоскостями в объеме. қалыпты релаксация / normal relaxation — қатты дененің жоғарғы қабатының атомдық құрылымы оның ішкі қабаттарынікіндей, бірақ та жоғарғы және екінші қабатының арақашықтығы ішкі қабаттар арасындағы қашықтығынан ӛзгеше болған жағдайға сәйкес келеді.
Roentgen Внесистемная единица экспозиционной дозы рентгеновского и гамма-излучений, опрделяемая по
их ионизирующему действию на сухой атмосферный воздух. Обозначение –Р. 1Р=2,58·10 -4 Кл/кг. Рентге́н Roentgen Рентген және
гамма сәулелерінің экспозициялы дозасының жүйеден тыс бірлігі. Ол рентген және гамма сәулелерінің құрғақ атмосфералық ауаға иондаушы әсері бойынша анықталады. Белгіленуі - Р. 1Р=2,58·10 -4 Кл/кг. Рентгеногра́мма Roentgenogram, roentgenograph, X-ray, X-ray photograph, radiograph Зарегистрированное на фотопленке (фотопластинке) изображение объекта, возникающее в результате взаимодействия с ним рентгеновского излучения. При таком взаимодействии могут происходить поглощение, отражение и дифракция рентгеновских лучей. Пространственное распределение интенсивности излучения после взаимодействия, фиксируемое на Рентгеногра́мма. Roentgenogram, roentgenograph, X-ray, X-ray photograph, radiograph Объектілердің рентгендік сәулемен ӛзара әсерлесуінен туындайтын, фотопленкаға (фотопластинкада) тіркелген объекті бейнесі. Мұндай ӛзара әсерлесулерде рентгендік сәулелердің жұтылуы, шағылуы
және дифракциясы орын алуы мүмкін. Ӛзара әсерлесуден соң сәуле қарқындылығының рентгенограммада тіркелетін кеңістіктік таралуы объекті құрылымын бейнелейді.
270
рентгенограмме, отражает строение объекта.
Radiographic imaging, X-ray imaging, X-ray investigation, X-ray
photography, photoradiography Совокупность методов
исследования строения кристаллических и аморфных веществ, основанных на изучении дифракции рентгеновских лучей. В Р. используют в основном характеристическое рентгеновское излучение (см.
дифракионные картины регистрируют либо фотометодом, т.е. на рентгеновской пленке (рентгенограммы), либо дифрактометрическим методом – с помощью счетчиков ионизирующего излучения (дифрактограммы). Рентгенография. Radiographic imaging, X-ray imaging, X-ray investigation, X-ray
photography, photoradiography Рентген сәулесінің дифракциясын зерттеуге негізделген, кристалл және аморф заттардың құрылымын зерттеу әдістерінің жиынтығы. Рентгенографияда негізінен сипаттаушы рентгендік сәуле қолданылады (қараңыз
бейнесі не фотоәдістің, яғни рентгендік пленканың (рентгенограмманың), не дифрактометрлік әдіспен – иондаушы сәуле тіркегіштердің(дифрактограмманың) кӛмегімен тіркеледі. Рентгенолюминесце́нция Roentgenoluminescence Люминесценция, возбуждаемая рентгеновским и гамма - излучением; частный случай радиолюминесценции. См. также люминесценция.
Roentgenoluminescence Рентген немесе
гамма сәулелерімен қоздырылған
Сон. қ. қараңыз: люмиесценция. Рентгеноскопия Fluoroscopy Инспекционная процедура, при которой рентгенографическое изображение предмета рассматривается на
флюоресцирующем экране. Ограничена в применении материалами с низкой плотностью или тонкими сечениями из-за низкой
мощности флюоресцирующего экрана при безопасных уровнях излучения.
Fluoroscopy Бұйымның рентгенографиялық бейнесі флюоресценциялаушы экранда қарастырылатын инспекциялық іс-шара. Сәуленің қауіпсіз деңгейінде флюоресценциялаушы экранның қуатының тӛмендігінен тығыздығы тӛмен немесе жұқа қималарда ғана қолданылады. Реология Rheology Наука о деформациях и текучести вещества. Реология рассматривает процессы, связанные с необратимыми остаточными деформациями и течением разнообразных вязких и
материалов: неньютоновских жидкостей, дисперсных систем и др., а также явления релаксации напряжений, упругого последствия и т.д. Реология Rheology Деформациялар мен заттың аққыштығы туралы
ғылым. Реология қайтымсыз қалдықты деформациялар мен алуан түрлі тұтқыр және пластикалық материалдар: ньютондық емес сұйықтар, дисперсті жүйелер және т.б. ағыстарын, сондай-ақ қысым релаксациясы құбылыстарын, серпімді зардаптар және т.б байланысты процестерді қарастырады.
Refractometry (от лат.
refractus – преломленный и греч. metreo – измеряю) Метод исследования веществ, основанный на определении их показателя преломления (коэффициента рефракции) и некоторых его
Refractometry (лат. refractus – сыну және греч. metreo – ӛлшеймін) Заттардың сыну кӛрсеткіші (рефракция коэффициенті) мен оның кейбір қасиеттерін (мысалы
молекулярлық рефракция) 271
функций (см., например, рефракция молекулярная в ст. рефракция). Применяется для идентификации химических соединений, количественного и структурного анализа, определения физико- химических переметров веществ. анықтауға негізделген зерттеу
әдісі. Химиялық қосылыстарды белгілеп алуда, сапалық және сандық талдауда, заттардың физикалық химиялық параметрлерін анықтауда пайдаланылады.
Refraction Изменение направления распространения волны
в неоднородной среде, обусловленное зависимостью фазовой
скорости фолны от координат. Рефракция Refraction Толқынның фазалық
жылдамдығының координаттарға тәуелділігі мен шартталған біртексіз ортада
толқынның таралу
бағытының ӛзгеруі. рефракция звука / sound refraction – изменение направления лучей
в неоднородной среде, скорость звука в которой зависит от координат.
дыбыс жылдамдығы координаттарға тәуелді болатын біртексіз ортадағы сәулелер бағытының ӛзгеруі.
преломление светового луча на грани двухосного кристалла, когда направление пучка совпадает с одной из оптических осей такого кристалла.
Шоқтың
бағыты осындай
кристалдың оптикалық остерінің бірімен сәйкес келгенде жарық сәулесінің екі ӛсті кристалл қырында сынуы.
рефракция молекулярная / molecular refraction – функция, связывающая поляризуемость частиц среды
с ее
показателем преломления. молекулалық рефракция / molecular refraction – орта
бӛлшектерінің поляризациялағыштығын оның сыну
кӛрсеткішімен байланыстыратын функция. рефракция света / light refraction – изменение направления световых лучей вследствие преломления в оптически неоднородной среде. жарық рефракциясы / light refraction – оптикалық біртексіз ортада
сынудың салдарынан жарық сәулелері бағытының ӛзгеруі.
характеризует электронную поляризуемость единицы массы
вещества в высокочастотном электромагнитном поле световой волны. меншікті рефракция / pecific refraction – жарық
толқынының жоғары
жиілікті электромагнитті ӛрісте зат массасы бірлігінің электронды поляризацияланғыштығын сипаттайды.
Применительно к радиационным и плазменным технологиям – камера для обработки материалов и изделий, в частности, вакуумная камера. В русской технической литературе термин является устаревшим и используется редко. Реципиент Радиациялық және плазмалық технологияларда - материалдар мен бұйымдарды ӛңдеуге арналған камера, атап айтсақ, вакуумдық камера. Техникалық әдебиеттерде бұл термин ескірген болып табылады және сирек қолданылады.
Сrystal lattice Присущее кристаллам регулярное расположение частиц (атомов, их ядер, ионов, молекул, электронов), характеризующееся периодической повторяемостью в трех измерениях. жүктеу/скачать 4,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|