Ақылбеков Ә. Т., Кривобоков В. П., Даулетбекова А. К
жүктеу/скачать 4,15 Mb. Pdf көрінісі
|
Реа́кция Reaction Превращение одного или нескольких исходных веществ (реагентов) в отличающиеся от них по составу или строению вещества (продукты реакции). Реакция Reaction Бір немесе бірнеше бастапқы заттардың (реагенттердің) олардан құрамы
мен құрылымы бойынша ӛзгеше заттарға (реакция ӛнімдеріне) түрленуі.
reaction — фотохимическая реакция, которая
происходит в результате последовательного поглощения молекулой двух квантов света, причем второй квант поглощается молекулой в электронно- возбужденном состоянии. екі кванттық реакция / double-quantum reaction – жарықтың екі квантын
молекуланың тізбекті
жұтуының нәтижесінде жүретін фотохимиялық реакция. Екінші квант молекуламен электронды- қозған күйде жұтылады.
reaction — последовательность реакции тізбекті бөліну реакциясы / chain fission reaction – нәтижесінде анағұрлым жеңіл 263
деления ядер тяжелых
атомов при
взаимодействии их с нейтронами или другими элементарными частицами, в результате которых образуются более легкие ядра, новые нейтроны или другие элементарные частицы
и выделяется ядерная энергия. ядролар, жаңа нейтрондар немесе басқа да элементар бӛлшектер түзілетін немесе ядролық энергия бӛлінетін, ауыр атомдардың нейтрондармен немесе басқа да элементар бӛлшектермен әсерлесуінің нәтижесінде ядроның бӛліну реакциясының тізбегі.
diffusion-controlled reaction — реакция, скорость которой
определяется диффузионным сближением реагирующих частиц, после чего их взаимодействие происходит практически мгновенно. диффузиялы-бақыланатын реакция / diffusion-controlled reaction – жылдамдығы әсер етуші
бӛлшектің диффузиялық жақындауымен анықталатын реакция, бұдан соң олардың әсерлесуі ӛте жылдам ӛтеді. реакция излучения —
трение радиационное. сәулелену реакциясы -
радиациялық үйкеліс. реакция катодная / cathodic reaction — электродная реакция, эквивалентная переносу отрицательного заряда от
электронного к ионному проводнику. Катодная реакция является восстановительным процессом.
зарядты электронды ӛткізгіштен ионды ӛткізгішке тасымалдауға балама электродты реакция. Катодты реакция қалпына келтіруші процесс болып табылады.
radiation-chemical reactions — реакция, происходящая вследствие поглощения веществом энергии радиоактивного излучения. Характеризуется радиационным выходом G — числом частиц (атомов, молекул, ионов, радикалов, ион-радикалов), образовавшихся или распавшихся при поглощении веществом энергии 100 эВ.
chemical reactions – заттың радиоактивті сәуле энергиясын жұту нәтижесінде жүзеге асатын реакция. Заттың 100эВ энергияны жұтуы нәтижесінде пайда болған немесе ыдыраған бӛлшектер саны (атомдардың, молекулалардың, иондардың, радикалдардың, ион-радикалдардың) — G радиациялық шығыспен сипатталады. реакция термоядерная / thermonuclear reaction — реакция синтеза атомных ядер, сопровождающаяся значительным выделением энергии.
reaction – айтарлықтай энергия бӛлінумен жүретін атом ядроларының синтездік реакциясы. реакция химическая / chemical reactions — превращение одних веществ в другие, отличные от исходных по химическому составу или строению. В отличие от ядерных при химических реакциях не изменяется общее число
атомов в реагирующей системе, а также изотопный состав химических элементов. химиялық реакция / chemical reactions – заттардың құрамы мен құрылымы бойынша бастапқыдан ӛзгеше болатын екінші бір заттарға түрленуі. Химиялық реакцияның ядролық реакциялардан айырмашылығы, мұнда әсерлесуші жүйедегі атомдардың жалпы саны, сонымен қатар химиялық элементтің изотоптық құрамы ӛзгермейді. реакция фотохимическая / photochemical reaction — химическая реакция, протекающая под действием света. Поглощение фотона с длиной волны в интервале около ~ 100-1500 нм (0,8-12,4 эВ) вызывает квантовый переход молекулы вещества из
основного электронного состояния в одно из возбужденных
reaction — жарықтың әсерінен жүзеге асатын химиялық реакция. Шамамен ~ 100-1500 нм (0,8-12,4 эВ) аралығындағы фотонды жұтқанда зат молекуласының негізгі электрондық күйінен қозған күйлердің біріне кванттық ауысуын
тудырады немесе
фотоиондануды - электронның бӛлініп, 264
состояний или фотоионизацию - отщепление электрона и образование катион-радикала. Возбужденные состояния молекул имеют отличную от основного состояния электронную структуру и, как правило, более высокую реакционную способность. Молекулы вступают в химические реакции, первичные продукты которых (ионы, радикалы, изомеры) чаще всего
оказываются нестабильными. Конечные продукты фотохимической реакции появляются в результате обычных термических реакций, которые протекают либо
непосредственно с участием первичных частиц,
либо как
ряд последовательных химических превращений. катион-радикалдың пайда болуына алып келеді. Молекулалардың қозған күйлері негізгі электрондық күйден ӛзгеше, негізінен жоғары реакциялық қабілетке ие болады. Молекулалар химиялық реакцияға түседі және олардың алғашқы ӛнімдері (иондар, радикалдар, изомерлер) кӛбіне тұрақсыз болып келеді. Фотохимиялық процесстердің ақырғы ӛнімдері не алғашқы бӛлшектердің тікелей
қатысуымен, не
химиялық түрленулердің тізбекті қатары түрінде жүзеге асатын қарапайым жылулық реакциялар нәтижесінде пайда болады. реакция фотоядерная / photonuclear reaction — расщепление атомных ядер гамма- квантами.
photonuclear reaction - атом ядросының гамма-кванттар әсерінен жіктелуі. реакция цепная / chain reaction — химическая или ядерная
реакция, вызываемая активными частицами (ионами, нейтронами и т. п.), в число продуктов которой входят те же активные частицы, вызывающие следующий акт реакции и т. д.
ӛнімдерінің құрамында келесі реакцияны жүзеге асыратын дәл сол белсенді бӛлшектер болатын
белсенді бӛлшектер (иондар, нейтрондар және т.б.) тудыратын химиялық немесе ядролық реакция.
reaction — реакция с выделением теплоты. экзотермиялық реакция / exothermic reaction – жылу бӛлінумен жүретін реакция. реакция эндотермическая / endothermic reaction — реакция с поглощением теплоты. — эндотермиялық реакция / endothermic reaction – жылу жұтыла отырып жүретін реакция.
превращение атомных ядер при соударении с др. ядрами, элементами, частицами или гамма-квантами. При бомбардировке тяжелых ядер более легкими получены все трансурановые элементы. Основные цели проведения ядерных реакций — синтез новых ядер, изучение структуры и свойств ядер, механизмов их превращения.
ядроларының басқа ядролармен, элементтермен, бӛлшектермен немесе гамма- кванттармен соқтығысуының нәтижесінде түрленуі. Ауыр ядроларды анағұрлым жеңіл ядролармен атқылағанда барлық
трансуранды элементтер алынған. Ядролық реакцияларды жүргізудің негізгі мақсаты – жаңа ядролар синтезі, ядроның құрамы мен құрылымын, олардың түрлену механизмін оқып-үйрену.
Cutting
Отделение частей (заготовок) от сортового или
листового материала режущим инструментом, струѐй плазмы,
электрической дугой и т.д. Эта же операция, выполненная инструментом ударного действия, называется рубкой.
Cutting
Кесетін құралмен, плазма ағыншасымен, электрлік доғамен және т.б. сорттық немесе қаңылтыр материалдардан бӛліктерді (дайындама) бӛліп алу. Соққылық әрекетпен жұмыс істейтін құралмен орындалатын дәл осындай операцияны шабу деп атайды. 265
данном случае металл расплавляется теплом электрической дуги и удаляется из полости реза потоком сжатого воздуха. Воздушно-дуговая резка может
выполняться металлическим и угольным (графитовым) электродом, причем
последний распространен больше. Электрод крепится в специальном электрододержателе, снабженном трубкой, по которой в зону расплавления подается струя воздуха. Иногда трубку с воздухом подводят к концу электрода сбоку. Воздушно-дуговую резку применяют при разрезании листов, труб, проката, при разделке кромок, удалении дефектных швов, разделке трещин, выплавлении корня шва.
жағдайда металл электрлік доға жылуымен балқытылады және
кесілетін қуыстан
сығылған ауа ағынымен тазартылады. Ауалы- доғалық кесу металл және кӛмір (графит) электродтарымен жүзеге асырылуы мүмкін, алайда соңғысы кеңірек тараған. Электрод балқу аймағына ауа ағыны жеткізілетін түтікшемен жабдықталған арнайы
электрұстағышқа бекітіледі. Кейде ауасы бар түтікшені электрод ұшына
жанынан орнатады. Ауалы-доғалық кесуді
қаңылтырларды, трубаларды кесуде, ойыстарды, сызаттарды сылауда, ақаулық тігістерден тазартуда, тігістің түбірін
балқытып алып тастауда қолданады. резка газодуговая / arc cutting — резка, основанная на использовании тепла электрической дуги в среде защитного газа. газды-доғалық кесу / arc cutting — электрлік доғаның жылуын қорғаныс газды ортада қолдануға негізделген кесу.
процессов резки, при которых расплавляют и разрезают металл за счет высокой температуры дуги между электродом и поверхностью металла.
балқытып және кесу үшін электрод пен металл бетінің арасындағы доғаның жоғары температурасы қолданылатын кесу
процесстерінің жиыны. резка дуговая / metal-arc cutting — любой из процессов дуговой резки, при которых металлы разрезаются путем расплавления их под воздействием высокотемпературной дуги между металлическим электродом и основным металлом. металлды-доғалық кесу / metal-arc cutting — металлдар кесу үшін металл электрод пен негізгі металл
арасындағы жоғары
температуралы доғаның әсері қолданылатын доғалық кесудің кез келген процесі. резка кислородно-дуговая / oxygen arc cutting — применяется для углеродистых сталей и отличается от дуговой тем, что на нагретый до плавления металл подают струю технически чистого кислорода, которая интенсивно окисляет его и удаляет из разреза образующие окислы. При сгорании металла в струе кислорода образуется дополнительное тепло, которое ускоряет процесс резки металла. В качестве электродов используют стальные трубки наружным диаметром 8 мм, длиной 340— 400 мм. Для устойчивого горения дуги на трубки-электроды наносят специальное покрытие. Электрод при включенном напряжении источника направляют в точку начала реза под углом 80—85° к обрабатываемой поверхности. В процессе резки резчик перемещает резак вдоль линии реза.
оттегілі-доғалық кесу / oxygen arc cutting — кӛміртектік болаттар үшін қолданылады және доғалықтан, балқу температурасына дейін қыздырылған металға металды қарқынды түрде тотықтырып, пайда болған
тотықтардан кесілген аймақты тазартатын техникалық таза оттегі ағынын жіберумен ерекшеленеді. Металдың оттегі ағынында жануы кезінде металды кесу процесін жылдамдататын қосымша жылу пайда болады.
Электродтар ретінде
сыртқы диаметрі 8мм, ұзындығы 340-400мм болатын болат түтікшелер қолданылады. Доғаның тұрақты жануы үшін түтікше-электродқа арнайы жабын жалатылады. Кернеу кӛзін қосып электродты кесу басталатын нүктеге ӛңделетін бетке
80-85 0
бұрышпен бағыттайды. Кесу процесінде кескішті кесу сызығының бойымен жылжытып қозғалтады.
266
резка лазерная / laser beam cutting — процесс разъединения материала за счет тепла, полученного от воздействия концентрированного луча лазера. Может проводиться с использованием газа или без него.
материалды лазердің жинақталған сәулесінің әсерінен туындаған жылу есебінен ажырату процесі. Процесс газ кӛмегімен немесе онсыз жүзеге асуы мүмкін.
— процесс дуговой резки, при котором металлы разрезаются расплавлением ограниченной области энергией дуги с удалением расплавленного металла высокоскоростным потоком горячего ионизированного газа из плазменной горелки. плазмалы-доғалық кесу / plasma-arc cutting — металдарды кесу доға энергиясымен шектеулі облыс қана балқытылып, балқыған металдан плазмалы жанарғыдан алынған ыстық жоғары жылдамдықты иондалған газ ағынының кӛмегімен тазарту арқылы жүзеге асатын доғалық кесу процесі.
cutting — процесс дуговой резки, при котором металл
разрезается путем
расплавления его высокой температурой от дуги, возникающей между угольным электродом и основным металлом. көміртегілі-доғалық кесу / carbon arc cutting — металды кесу оны кӛміртіктік электродпен негізгі металдың арасында туындаған жоғары температуралы доға есебінен балқыту арқылы жүзеге асатын доғалық кесу процесі. резка электронно-лучевая / electron beam cutting
— процесс
резки, который
использует энергию концентрированного потока ускоренных электронов, падающего на разрезаемую заготовку; при этом может использоваться защитный газ. электронды-сәулелік кесу / electron beam cutting
— кесілетін затқа жылдам
электрондардың шоғырланған ағынының энергиясы қолданылатын кесу процесі; бұл жағдайда қорғаныс газы қолданылуы мүмкін.
Nuclear quadrupole resonance Явление резонансного поглощения или излучения радиочастотной электромагнитной энергии веществом, обусловленное квантовыми переходами между
энергетическими уровнями, образующимися в результате взаймодействия ядер,
обладающих электрическим квадрупольным моментом, с внутрикристаллическим полем
(т.е. электрическим полем внутри кристалла из- за локальной нескомпенсированности положительных и отрицательных зарядов). Частный случай резонанса магнитного
Nuclear quadrupole resonance Ішкі кристалдық ӛріспен (яғни оң және теріс зарядтардың жергілікті орнын
толтырмағандықтан себепті
кристалл ішіндегі электрлі ӛріспен) электрлі квадроупольды моментке ие ядролардың ӛзара әрекеті нәтижесінде пайда болатын энергетикалық деңгейлер арасындағы квантты ӛтулермен шартталған затпен радио жиілікті электромагнитті энергияның сәулелену немесе
резонансты жұтылу
құбылысы. Магнитті ядролық резонанстың бірегей жағдайы.
Nuclear magnetic resonance Явление избирательного (резонансного) поглощения радиочастотной электромагнитной энергии
веществом, обусловленное ядерным парамагнетизмом. Магнитті ядролық резонанс (МЯР) Nuclear magnetic resonanc Заттың ядролық
парамагнетизмге негізделген радио жиілікті электромагнитті энергияны таңдаулы (резонансты) жұту құбылысы. Резонанс парамагнитный электронный (ЭПР, резонанс спиновый электронный) Электрондық парамагниттік резонанс (ЭПР, спиндік электрондық резонанс) 267
Electron paramagnetic resonance Явление резонансного поглощения электромагнитного излучения парамагнитными частицами, помещенными в постоянное магнитное поле; один из методов радиоспектроскопии. Используется для изучения систем с ненулевым электронным спиновым магнитным моментом (т.е. обладающих одним или несколькими неспаренными электронами): атомов,свободных радикалов в газовой, жидкой и твердой фазах, точечных дефектов в твердых телах, систем в триплетном состоянии, ионов переходных металлов. Electron paramagnetic resonance Тұрақты магнит ӛрісіне орналастырылған парамагнитті заттардың электромагниттік сәулелерді резонанстық жұту құбылысы, радиоспектроскопияның әдістерінің бірі болып табылады. Электрондық спиндік магниттік моменті бар жүйелерді: (яғни бір немесе бірнеше бос электрондары бар) атомдарды, газ,
сұйық және
қатты фазалардың еркін радикалдарын, нүктелік ақауларды, триплеттік күйдегі жүйелерді, аралық металдардың иондарын зерттеу үшін пайдаланылады.
жүктеу/скачать 4,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|