Ақылбеков Ә. Т., Кривобоков В. П., Даулетбекова А. К
— раздел спектроскопии, рентгендік
жүктеу/скачать 4,15 Mb. Pdf көрінісі
|
— раздел спектроскопии, рентгендік спектроскопия / X-ray
spectrometry — рентгендік сәуленің, яғни 300
изучающий спектры испускания (эмиссионные) и поглощения (абсорбционные) рентгеновского излучения, т.е.
электромагнитного излучения в области длин волн 10 -2 -10
2 нм.
Рентгеновскую спектроскопию используют для изучения природы химических связей и количественного анализа
веществ (рентгеновский спектральный анализ). С еѐ помощью можно исследовать все элементы (начиная с Li) в соединениях, находящихся в любом агрегатном состоянии. толқын ұзындығы 10 -2 -10
2 нм облысындағы электромагниттік сәуленің шығару(эмиссиялық) және
жұту(абсорбциялық) спектрін зерттейтін спектроскопия саласы. Рентгендік спектроскопияны химиялық байланыстардың табиғатын зерттеуде және заттарға сандық талдау жүргізуде(рентгендік спектрлік анализ)
қолданады. Мұның
кӛмегімен қоспалардағы кез келген агрегаттық күйдегі барлық элементтерді (Li-ден бастап)
зерттеуге болады. спектроскопия рентгеновская фотоэлектронная / X-ray photoelectron spectroscopy — метод
исследования электронного строения химических соединений, состава
и структуры поверхности твердых тел, основанный на фотоэффекте с использованием рентгеновского излучения. При облучении вещества происходит поглощение рентгеновского кванта, сопровождающееся эмиссией фотоэлектронов с внутренних или внешних оболочек атома. Значения их энергии связи для внутренних оболочек специфичны для данного атома, поэтому по ним однозначно можно определить состав химического соединения. Кроме того, эти величины отражают характер взаимодействия исследуемого атома с другими атомами в соединении, т.е. зависят от характера химической связи.
Количественный состав
образца определяют по интенсивности потока фотоэлектронов.
X-ray
photoelectron spectroscopy — рентген сәулесінің кӛмегімен қатты денелер
бетінің құрамы
мен құрылымындағы химиялық қосылыстардың электрондық құрылымын зерттеу әдісі. Бұл әдіс фотоэффект құбылысына негізделген. Затты сәулелендіргенде рентген кванты жұтылып, атомның ішкі немесе сыртқы қабаттарында фотоэлектрондық эмиссия құбылысы жүзеге асады. Олардың ішкі қабаттарының байланыс энергияларының мәндері әрбір берілген атом үшін әртүрлі болады, сондықтан бұл әдіспен химиялық байланыс құрамын дәл анықтауға болады. Сонымен қатар, бұл шамалар зерттеліп жатқан
атомның қосылыстағы басқа атомдармен ӛзара әсерлесу сипатын да кӛрсетеді, яғни химиялық байланыс сипатына тәуелді. Үлгінің мӛлшерлік құрамын фотоэлектрондар ағынының қарқындылығы бойынша анықтайды.
Bremsstahlen spectroscopy — спектроскопия, в которой энергия первичных электронов фиксирована, а снимается спектр испускаемых фотонов. тежелу
Bremsstahlen spectroscopy — бастапқы электрондардың энергиясы бекітілген, және шығарылып жатқан фотондардың спектрі түсірілетін спектроскопия.
photoelectron spectroscopy — метод изучения строения вещества, основанный на измерении энергетических спектров электронов, вылетающих при фотоэлектронной эмиссии. фотоэлектрондық спектроскопия / photoelectron spectroscopy — заттың құрылымын зерттеудің фотоэлектрондық эмиссия
кезінде ұшып
шығатын электрондардың энергиялық спектрін ӛлшеуге негізделген әдісі.
spectroscopy — двухэтапный метод нахождения спектров электромагнитного излучения, в котором на первом этапе регистрируется интерферограмма, а на втором - путѐм математической операции
spectroscopy — Бірінші
сатыда интерферограмма тіркелетін, ал екіншісінде фурье-түрлендіру математикалық операциясының кӛмегімен сәуледегі гармоникалық тербелістің жиіліктері мен 301
фурье - преобразования находятся частоты и амплитуды гармонических колебаний, присутствующих в излучении. амплитудалары анықталатын, электромагниттік сәуле спектрін анықтаудың екісатылы әдісі. Спектрофото́метр Spectrophotometer Спектральный прибор, который производит сравнение измеряемого потока излучения с эталонным для
непрерывного или
дискретного ряда длин волн излучения. Спектрофото́метр Spectrophotometer Ӛлшенетін сәуле
ағынын толқын
ұзындығының үздіксіз немесе дискретті қатарына арналған эталондық сәулемен салыстыру жүргізетін спектрлік құрал.
Spectrophotometric analysis, spectrophotometry Совокупность методов фотометрирования потоков
оптического излучения от источников излучения или после его взаимодействия с образцами в зависимости от длины волны; объединяет разделы спектрометрии, фотометрии и метрологии.
Spectrophotometric analysis, spectrophotometry Оптикалық сәулелер ағынын сәулелену кӛзінен шыққаннан соң немесе олардың үлгілермен ӛзара әсерлесуінен кейін толқын ұзындықтары бойынша фотометрлеу әдістерінің жиыны;
спектрометрия, фотометрия және метрология салаларын біріктіреді.
Alloy
1. Материал, имеющий металлические свойства и состоящий из двух или более химических элементов, из которых, по крайней мере один является металлом. 2. Расплав двух и более металлов.
Alloy
1.
Металлдық қасиетке ие және екі немесе одан да кӛп химиялық элементтерден тұратын, олардың кем дегенде біреуі металл болып табылатын материал.
Екі немесе одан да кӛп металлдардың қорытпасы.
сплавы, на основе Ni, Fe-Ni или Со, которые проявляют высокую
прочность и окалиностойкость при повышенных температурах.
температураларда жоғары берік Ni, Fe-Ni немесе Со негізіндегі ыстыққа тӛзімді қорытпалар. Спосо́бность Ability, capacity, capability, power, property — способность вращательная / rotatory ability
— отношение угла поворота плоскости поляризации света к расстоянию, пройденному светом в оптически активной среде. Қабілеттілік Ability, capacity, capability, power, property — айналу қабілеттілігі / rotatory ability — жарық
поляризациясы жазықтығының бұрылу бұрышының сол жарықтың оптикалық белсенді ортада жүріп ӛткен жолына қатынасы. способность излучательная (способность испускательная) / emissivity, emittance, transmissibility — отношение мощности электромагнитного излучения, испускаемого с поверхности тела, к площади этой поверхности и к интервалу частот, в котором содержится излучение. сәулелену қабілеті (шығару қабілеті) / emissivity, emittance, transmissibility — дене беті шығаратын электромагниттік сәуле қуатының осы беттің ауданы мен сәуленің жиілік интервалына қатынасы. способность ионизирующая / ionizatio ability — см. ионизация удельная. иондау қабілеті / ionizatio ability — қараңыз меншікті ионизация. способность лучеиспускательная/ emittance —
factor, reflecting [reflection] power, radiant шағылдыру қабілеті / reflection factor, reflecting [reflection] power, radiant reflectance, 302
reflectance, reflectance, reflectivity — отношение отражѐнной телом энергии к полной энергии падающих на него электромагнитных волн в единичном интервале частот. reflectance, reflectivity — электромагниттік толқын жиілігінің бірлік интервалында дененің шағылдырған энергиясының оған түсіп жатқан толық энергияға қатынасы.
power — отношение поглощаемого телом потока излучения к падающему на него монохроматическому потоку излучения частоты (то же, что монохроматический коэффициент поглощения). жұту қабілеті / absorptive power — дененің жұтқан сәуле ағынының оған түсіп жатқан жиілігі монохромат сәуле ағынына
қатынасы(жұтудың монохромат коэффициентінің дәл ӛзі).
в большинстве случаев нежелательная диффузия жидкости или газа сквозь твердый материал, стенки, барьеры. ену қабілеті — кӛп жағдайда сұйықтың немесе газдың қатты дене, қабырға, тосқауыл арқылы қажетсіз диффузиясы.
resolution, resolution [resolving] power —
способности оптического прибора давать раздельные изображения двух близких друг к другу по длинам волн спектральных линий. спектрлік құралдың ажырату қабілеті / resolution, resolution [resolving] power — оптикалық құралдың толқын ұзындықтары бойынша жақын орналасқан екі спектрлік сызықтарды жеке бейне түрінде кӛрсете алу қабілетінің сипаттамасы. способность тормозная массовая / breaking mass ability
— отношение линейной тормозной способности (электронной или
ядерной) данного
вещества к его плотности. массалық тежелу қабілеті / breaking mass ability — берілген заттың сызықтық тежелу қабілетінің(электрондық немесе ядролық) оның тығыздығына қатынасы. способность тормозная электронная/ electron breaking ability — отношение энергии, теряемой заряженной частицей при прохождении через слой какого-либо вещества за счет возбуждения, ионизации атомов и тормозного излучения, к толщине этого слоя. См. также потери радиационные. электрондық тежелу қабілеті / electron breaking ability — зарядталған бӛлшектің қандай да бір зат қабатынан ӛткен кезде атомның қозуы, иондалуы және тежелу сәулеленуі есебінен жоғалтқан энергиясының осы қабаттың қалыңдығына қатынасы. Сон. қ. қараңыз: радиациялық шығындар
breaking ability — отношение энергии, теряемой заряженной частицей при
прохождении через слой какого-либо вещества за счет упругих взаимодействий, к толщине этого слоя. ядролық тежелу қабілеті / nuclear breaking ability — зарядталған бӛлшектің қандай да бір зат қабатынан ӛткен кезінде серпімді ӛзара әсерлесулер есебінен жоғалтқан энергиясының осы қабат қалыңдығына қатынасы. Среда Medium, environment Субстанция, которая
окружает рассматриваемый объект или в которой происходит рассматриваемый процесс.
Medium, environment Қарастырылушы нысанды қоршайтын немесе қарастырылушы процесс жүзеге асатын субстанция.
котором создана инверсия населенностей энергетических уровней
квантовой системы, в результате чего может быть достигнуто усиление электромагнитных волн при их прохождении через вещество. белсенді орта / gain medium – нәтижесінде электромагнитті толқындардың зат арқылы ӛтуі кезінде олардың күшеюіне қол жеткізуге мүмкін
болатын
квантты жүйенің энергетикалық деңгейлері жиілігінің инверсиясы пайда болған зат.
303
среда, макроскопические свойства которой различны в различных направлениях. анизотропты орта/ anisotropic medium – макроскопиялық қасиеттері түрлі бағыттарда әртүрлі болатын орта.
– среда, прозрачная для лучистой энергии. диатермиялық орта / diathermic medium – сәулелі энергияға арналған мӛлдір орта. среда диспергирующая / dispersive medium – распределенная среда, параметры которой зависят от частот и волновых векторов возбуждаемых в ней гармоничных полей. диспергтеуші орта / dispersive medium – параметрлері онда қоздырылушы гармонды ӛрістерінің жиіліктері мен толқын
векторларына тәуелді таралған орта. среда диссипативная / dispersive medium – распределенная физическая система, в которой происходит диссипация энергии и возрастание энтропии. Энергия одних движений или
полей (обычно
упорядоченных) необратимым образом переходит в энергию других движений или полей (обычно хаотических). Все реальные среды,
как правило, являются диссипативными. диссипативті орта / dispersive medium – энергияның диссипациясы мен энтропияның ӛсуі орындалатын таралған физикалық жүйе.Бір қозғалыстардың немесе ӛрістердің энергиялары (әдетте реттелген) қайтымсыз түрде басқа кӛзғалыстар мен ӛрістер энергиясына (әдетте хаостық) ауысады. Барлық шынайы орталар, шындығында диссипативті болып табылады.
охлаждающая среда (газовая, жидкая и или твердая), обеспечивающая необходимую скорость охлаждения при закалке. ширатушы орта / hardening medium – ширату кезінде қажетті суыту жылдамдығын қамтамасыз ететін суыту (газды, сұйық немесе қатты) ортасы. среда защитная / protective (shielding) atmosphere – среда, используемая для предохранения материала от вредного воздействия (коррозии, окисления и др.) при нагреве, химико-термической и других видах обработки. қорғаушы орта / protective (shielding) atmosphere – қыздыру, химиялы-термиялық және басқа да ӛңдеудің түрлері кезінде кері әсерден (коррозиядан, қышқылданудан және т.б) қорғау үшін қолданылатын орта.
среда,
физические свойства которой одинаковы в любом направлении. изотропты орта / isotropic medium – физикалық қасиеттері кез келген бағытта бірдей болатын орта.
среда, содержащая коррозионный агент. коррозиялық орта / corrosive medium – коррозиялық агентті қамтитын орта. среда насыщающая / saturating medium – среда,
используемая при
химико- термической, плазменной и т.д. обработке для насыщения поверхностных слоев заготовок или изделий модифицирующими элементами.
модификациялаушы элементтермен бұйымдардың немесе дайындалған заттардың беткі қабаттарын қанықтыру үшін химиялы- термиялы, плазмалы және т.б ӛңдеуде қолданылатын орта.
среда, практически не взаимодействующая с находящимися в ней материалами.
орналасқан материалдармен тіпті ӛзара әрекеттеспейтін орта.
/ nonuniform environment, heterogeneous medium, nonhomogeneous medium, nonuniform medium -
физическое свойство зависит от координат. біртексіз орта / nonuniform environment, heterogeneous medium, nonhomogeneous medium, nonuniform medium – берілген физикалық қасиет координаттарға тәуелді болатын орта.
данное физическое свойство которой не зависит от координат.
физикалық қасиеті координаттарға тәуелсіз орта.
304
сплошная / continuum – представление, согласно которому вещество рассматривают как сплошное, не принимая во внимание его атомное или молекулярное строение.
атомдық немесе молекулалы құрылысын ескермей біртұтас деп қарастыратын түсінік.
Means of individual protection Средство защиты персонала от внешнего облучения, поступления радиоактивных веществ внутрь
организма и радиоактивного загрязнения кожных
покровов. Жеке қорғаныс құралы Means of individual protection Қызметкерлерді сыртқы сәулеленуден, ағзаға радиобелсенді заттардың енуінен және тері қабатының радиобелсенді ластануынан қорғауға арналған құрал. жүктеу/скачать 4,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|