Айтыс II том
Қапаланды Мәйке қыз
Болдым деп неден жазықты,
Сәлем хат жолдап жазыпты...
Мәйке:
Бақтыбайға не болды,
Өлеңге желдей есе алмай?
Заты кәрі кісі еді,
Қой қосағын жүр ме екен
Қолы мұздап, шеше алмай?
«Байтал түгіл, бас – қайғы»,
Отыр ма екен жұртында
Түйе тауып, көше алмай?
Бақтыбайдың Жәлмендеге айтқаны:
Ассалаумағалайкүм,
Жәлменде болыс, аман ба?
Адамға адам сүйеніп,
Жан бақпақ еді әманда.
Әрбір ханның тұсында
Бір сұрқылтай деген ғой,
Қатарында Балпық би
Ескелдіге көз салған
Қасына ерген заманда.
Жанақ, Түбек Найманда,
О да өзінің тұсында
Сүйенген досы бар еді
Байлығы дария Маманға
Ескелді, Балпық тұсында
Болған екен Қабаны,
Соларменен сөз алтын,
Болған екен бағалы.
Шортанбай, Шөже, Орынбай,
Қаздауысты Қазыбек,
Құсбегі, Шыңғыс, Құнанбай –
Солармен кірген ажары.
Екейден шыққан Сүйінбай,
Қасқарау Жайнақ, Сұрабай,
Сарыбаймен құрдас боп,
Кірген екен ажары.
310
Қазақ өнерінің антологиясы
Адамға адам себепкер,
Қалған екен мұрасы.
Біреу – жарлы, біреу – бай,
Жаратып отыр құдасы.
Қара Бәйтік, Кенжебай,
Уағында шығыпты
Қырғыздан асып расы.
Қатарымда сен шығар,
Саяңда мен бұлбұлдың
Алдыңа күнде сайраған,
Топқа салған жорғамын,
Табаны мұзда таймаған,
Ақылға дарқан кемеңгер,
Ер мұқтажын ойлаған,
Алтын сөзді аға боп
Қабар менен Найманнан,
Қара Балпық аруағы,
Жәке, сізге айналған.
Лауқылмақфуз кәламда
Жазылған артық ирегің.
Аруақтым Бәйшегір,
Жалайырдың аз елін
Андас пенен Мырзаға
Теңгеріп, өрге сүйредің.
Үйсін, Найман баласын
Ояз болып, биледің.
Сіз Жәлменде болған соң,
Жалайырда белгілі
Саяда мынау жүргенім.
Ішім– ауру, сыртым – сау,
Запырандай күйдемін.
Осы жүрген кезімді,
Айтпай-ақ өзің білесің
Ойымдағы сөзімді.
Өлеңге жүйрік болсам да,
Жақтырмаса, айтады
Қайыршы деп өзімді,
Алтын жүнді сұр тоты,
Байланған шынжыр арқанмен
Арманда боп тұр бір тоты.
311
Айтыс II том
Қызығамын түсіне,
Мойнындағы асыл ісіне,
Шынжырды егеп, қиятын
Асыл егеу және жоқ, Мен байғұста шама жоқ,
Осы құс түсті көзіме,
Қапаста бұлбұл сайрайды,
Бұлбұлды көзім көргенде
Қазандай ішім қайнайды.
Сол бұлбұлды алам деп,
Қайтейін, көңілім ойлайды...
Есігін ашып кірерге
Қолым қысқа, бұлым жоқ,
Ол қапастың ішінде
Мен байғұсқа орын жоқ,
Тілге келсе, бұлбұлмын,
Малға келсе, құзғынмын,
Бір шабар менің қоңым жоқ,
Егеуім жоқ қолымда,
Шынжырды егеп, кесерге
Аяқбауым қолым жоқ,
Әдісін тауып шешерге.
Таудан қашқан ол түлкі,
Қайратым жоқ жетерге.
Осы қалған дүниеден
Арманда басым өтер ме?
Сыртым – бүтін, іш – түтін,
Жолықтым мұндай кеселге.
Көрген күнім күн емес,
Және менің бұрынғы
Өзіңіз де білесіз,
Қалтамда жоқ бұлымды.
Айтайын деп келіп ем
Алдыңызға мұңымды.
Ел мен ерді қуат қып,
Бір сертке Бақаң ұрынды.
Ер жігітке серт екен,
Жете алмаса сертіне
Жазылмас ойдан мерт екен,
Өмірлік жолдас – ғашықтық
312
Қазақ өнерінің антологиясы
Жүректің жанған өрті екен.
Жақсы әйел мен жүйрік ат
Жалғанның сондай көркі екен.
Жалайырдың ішінде
Ашты Құдай жолыңды.
Жеткізіп отыр қолыңды.
Әрі болыс, әрі ояз,
Төрден алдың орынды.
Нашарға көзің салатын,
Жосылып кеткен нашарлар
Саяңда жаны қалатын.
Арқаңызбен алатын.
Бақ орнаған кісі едің
Аруағыңыз толымды.
Ақылға дария кен едің,
Асқар таудай көбелі.
Алтын бұтақ бәйтерек,
Жәлменде би сен едің,
Саялай келген мен едім.
Достарыңызбен бөлісу: |