Алеуметтану тероиясы indb
жүктеу/скачать 16,19 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сегменттік дифференциация.
| Дифференциация
Біздің айтқандарымыздың түп негізі Луманның жүйе теориясындағы диф- ференциация ұғымының маңыздылығына келіп саяды. Луманның тұжырым- дауынша, дифференциация – қазіргі қоғамның негізгі ерекшелігі. Бұл – жүйенің өзін қоршаған ортаның күрделілігіне қатысты қолданатын құралы (Rasch, 2000; Vanderstraeten, 2005). Луман дифференциацияны «жүйе мен қоршаған орта аралығындағы айырмашылықты бір негізден екіншісіне көшіру» деп анықтайды (1982:230). Жүйе өзі мен орта арасындағы айырма шылықты бейнелеу, содан соң өзін осы айырмашылықтар айналасында ұйымдастыру мүмкіндігіне ие болған- да қалыптасады. Бұл жерде дифференциация жүйелер арасындағы айырмашы- лық үдерісіне тікелей қатысты екенін айта кеткен жөн. Луманның теориясында дифференциацияның жалпы екі типі, айырмашылықтардың негізгі екі түрі бар. Біріншісі – бұл жүйе мен орта арасындағы айырмашылық. Екіншісі – жүйенің өз ішіндегі айырмашылық. Басқаша айтқанда, жүйе өз ортасынан айрықшалан- ғанда жүйелік бөліктерді дамытады. Уақыт өте келе жүйелер күрделеніп, ішкі айырмашылықтар өрістей береді. Ішкі күрделіліктің бұлай өрістеуі жүйені байытып, қарқынды қозғалысқа тү- сіреді. Мүмкін, Луманның әлеуметтік жүйе теориясының прак тикалық аспектісі оның ішкі дифференциацияның түрлі формаларын сипат тауында шығар. Әлеуметтік жүйелер сегментация, стратификация, орталық-периферия және функционалды дифференциация болып бөлінеді. Сегменттік дифференциация. Сегменттік дифференциация жүйе бөлікте- рінің бірдей функцияларын қайтадан және қайтадан қайталау қажеттілігіне қарай бөледі. Мысалы, авто өндірушіде әр жерлерде автокөліктерді жасайтын ұқсас зауыттар бар. Әрбір орын ұқсас түрде ұйымдастырылған; олардың әрбі- рінің құрылымдары да ұқсас және олар бірдей функцияларды атқарады. Авто- көліктер де осылай. |