Алеуметтану тероиясы indb
Этноәдіснама (Ethnomethodology)
жүктеу/скачать 16,19 Mb. Pdf көрінісі
|
| Этноәдіснама (Ethnomethodology). Өзара үлкен айырмашылықтарының
барына қарамастан, этноәдіснама мен феноменология бір-бірімен тығыз бай- ланысты деп есептеледі (Langsdorf, 1995). Жаңа теориялық көзқарасты ойлап табушы Гарольд Гарфинкельдің Альфред Шюцтың шәкірті болуы бұл байла- ныстың тікелей себептерінің бірі болды. Ең қызығы, Гарфинкель – Толкотт Парсонстан білім алған, сол себепті парсонсшылдар мен шюцшылдардың бі- рігуі этноәдіснама саласының ерекше бағытта өрістеуіне айрықша ықпал етті. Негізінде, этноәдіснама – «қарапайым қоғам мүшелері өз жолдарын тауып, жағдайға қарай әрекет ететін үрдістер мен түсініктер (әдістерді) тобы мен саналы білімді» зерттеу (Heritage, 1984:4). Бұл дәстүрді сипаттаушылар күн- делікті өмірді зерттеу бағытына ерекше көңіл бөледі (Sharrock, 2001). Фено- менологиялық әлеуметтанушылар адамдардың не туралы ойлайтынына назар аударса, этноәдіснама саласының мамандары адамдардың шын мәнісінде не- мен айналысатыны туралы ізденеді. Осылайша, этноәдіснамашылар қарым- қатынастарды тереңірек зерттеуге баса көңіл бөледі. Ондай мәселелер көпте- ген маңызды әлеуметтанушылардың бюрократия, капитализм, еңбек бө лінісі мен әлеуметтік жүйе сынды абстракциялардағы қызығушылықтарымен қара- ма-қайшы келеді. Этноәдіснамашылар ол құрылымдардың өздігінен пайда бо- луына емес, күнделікті өмірде қалай пайда болатынына назар аударды. Кітабымыздың соңғы беттерінде біз айырбас теориясы, феноменологиялық әлеуметтану және этноәдіснама сынды бірнеше микротеорияларды қарастыр- дық. Соңғы екі теория шығармашылық және ойластырылған көзқарасқа табан тірегенмен, айырбас теорияшылары бұл бағытпен келіспейді. Дегенмен бағыт- тардың барлығы қатысушыларға, олардың іс-әрекеттері мен мінез-құлықтары- на қатысты микробағыт ұстанады. 1970 жылдары әлеуметтануда бұл теориялар күшейіп, әсіресе макробағыттағы (құрылымдық функционализм, конфликт теориясы, неомарксистік теория сияқты) теорияларды ығыстырып шығару қаупін туғызды (Knorr-Cetina, 1981; Ritzer, 1985). |