Алматы №1 (135) 2012
жүктеу/скачать 4,15 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Саткенова Ж. Б. Лингвокогнитивная структура национальных концептов Satkenova J. B. Linguistic and cognitive structure of national concepts.
- КӘСІБИ ҚАЗАҚ ТІЛІН МЕҢГЕРТУДЕГІ МӘТІН Т‡РЛЕРІ
| 306 ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы. №1(135).2012
лауыштық сипатқа ие екендігін бағамдауға болады. ______________ 1. Маслова В. А. Когнитивная лингвистика. – Минск: Тетра Системс, 2004. 2. Смағұлова Г. Мағыналас фразологизмдердің ұлт- тық-мәдени аспектілері. – Алматы: Ғылым, 1998. – 194 б. 3. Нұрдәулетова Б. Когнитивтік лингвистика. – Ал- маты, 2006. Саткенова Ж. Б. Лингвокогнитивная структура национальных концептов Satkenova J. B. Linguistic and cognitive structure of national concepts. Д. Б. Сансызбаева, А. Ж. Шайкенова, М.Қозыбаев атындағы Солт‰стік Қазақстан мемлекеттік университеті, Петропавл қаласы, Қазақстан КӘСІБИ ҚАЗАҚ ТІЛІН МЕҢГЕРТУДЕГІ МӘТІН Т‡РЛЕРІ Жоғары оқу орындарындағы қазақ тілі са- бақтарының мақсаты – студентті мамандығы- на байланысты тілдік материалдармен тәжірибе ж‰зінде таныстыра отырып, мамандыққа қа- тысты оқыту, яғни қазақ тілін оқып-‰йретуде қойылып отырған басты мақсат – студенттер- дің белгілі бір тақырып төңірегінде сөйлей бі- луге, айналасында болып жатқан мәселелерді т‰сінуінде ресми тілді меңгеруге, сондай-ақ мемлекеттік тілде кәсіби сөздерді меңгерген маман болып шығуға ‰йрету. Бұл жолдағы жұмыстардың оң нәтижесіне қол жеткізу – студент белсенділігін арттыру, оқытудың проб- лемалық мазмұнын таңдау, сабақ беру, тех- никалық құралдарды қолдану және оқытушы мен студенттің қарым-қатынасын қамтамасыз ету арқылы ж‰зеге асырылатыны белгілі. Студенттердің қазақ тілінде дұрыс сөй- леуін, сауатты жазуын, мамандығына қатысты сөйлеуін жетілдіру, кәсіби сөйлеу тілін да- мытуды ж‰зеге асыру ‰шін оқытушы болашақ маман иелерінің сөздік қорын мамандыққа байланысты кәсіби лексикамен молайтып, кәсіби тілдік қатынас жасау арқылы мемле- кеттік тілді жетік меңгерген кәсіби мамандар даярлап шығаруы тиіс. Кәсіби тілде сөйлесім әрекетінің барлық т‰рлері: тыңдалым, айтылым, оқылым, жазы- лым, тілдесім әрекеттері арқылы қарым-қа- тынас жасалады. Тілді оқытуда маңызды әрекет – мәтін арқылы ж‰зеге асатын қаты- сымдық әрекеті. Оқытудың қазіргі уақыт та- лаптарына сай әдіс-тәсілдерді қолдана оты- рып, кәсіби бағыттағы мәтіндермен ж‰йелі жұмыс ж‰ргізу арқылы студенттердің сөздік қорын молайтып, кәсіби сөйлеу тілдерін да- мытуға болады. Мәтіндермен жұмыс бары- сында студенттердің өз бетінше ақпарат алып, онымен жұмыс істеу дағдылары дамытылып, мамандықтары бойынша білімдері толығады. Тақырыптық лексиканы ‰йретуде оны сту- денттердің к‰нделікті өмірінде қолданыста қиындық туғызбайтындай жеңіл болуын, ма- мандыққа қатысты студенттің ұғымына мағы- насының сай келуін, оқытылатын тақырып- тармен байланысты таңдап алуын, мағыналық ерекшеліктерінің ескерілуін ескерген жөн. Қазақ тілін меңгерту оқытушының сөй- леуге ‰йретудегі тілдік қарым-қатынасты, тілдік дағдыны, тілдік білікті қалыптасты- рудың тиімді әдіс-тәсілдері мен оқыту маз- мұнын дұрыс анықтап, оқу материалдарын іріктеп қолдана білудің маңызы зор. Тілдік дағдыларды жетілдіру, тілдік біліктерді да- мыту кезеңдеріндегі жұмыстар, негізінен, мәтінге негізделетіні белгілі. Сондықтан да сабақта мәтінмен жұмысты ұтымды ұйымдас- тыра білу – оқыту барысында өткізілетін ең к‰рделі жұмыс т‰рлерінің бірі болып сана- лады. Мәтіннің кәсіби сөйлеу тілін дамыту- дағы алатын орны жайында профессор Ф.Оразбаева: «Мәтін – адамдар арасындағы тілдесімдік қатынастың жемісі. Адам өз ойын екінші біреуге жеткізген кезде қалай болса солай айтылған сөйлемдер тізбегін құрамай- ды. Керісінше, жинақталған пікірін, көзқара- сын бір-бірімен ой жағынан да, қалпы тара- пынан да бірлескен сөйлемдер ж‰йесімен, яғни мәтін арқылы жеткізеді, баяндайды... Адам тілдік қатынаста ‰лкенді-кішілі, ірілі- |