Алматы №1 (135) 2012
жүктеу/скачать 4,15 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Топонимика
| 214 ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы. №1(135).2012
Тың мәселелердің бірі – аталымның жаса- луындағы сананың, танымның, ойлаудың тіл- дегі таңбасы б‰гінгі лингвистикада кешенді зертелуде. Тіл мен ойлау бір-бірімен байла- нысты, заңды құбылыс . Тілдегі таным көрінісі – таңбаны ғылыми тұрғыдан саралау, таңба аталым – атау неден басталатынын, қандай заңдылықтармен ж‰- зеге асатынын, оның белгілері қандай, оның дамуы және қалыптасу ‰рдісін терең зерде- легенде, талдағанда өз шешімін табады . Аталым жасауда халықтың танымдық ой- өрістік денгейінің жан – жақтылығымен бай- ланыстылығын тіл деректерінің сырына, құпиясына терең ‰ңілуді қажет етеді. Соның негізінде тіл бірліктерінің жасалуындағы осы ‰рдістің қатысын зертеу тіл мен ойлау арақа- тынасын жаңа қырынан тануға жетелейді. Жалпы топонимдердің семантикасы кез- келген жағдайда адамның белгілі бір геогра- фиялық нысандарға тікелей немесе жанама қатынасын аңғартады, сол нысандардың ішкі не сырты қасиеттерін, сипатын танытып тұ- рады. Сөйтіп, лексика-семантикалық класси- фикация топонимдердің маңызы мен мәнін аша отырып, адамның табиғат пен қоғамдық өмірге арақатынасының дәрежесінен молынан хабардар етеді. Осылай десек, халық өмірінің әр кезеңдерінде пайда болған мәдени құбы- лыстар мен өзгерістердің өмірге жаңа топо- нимдер әкелетінін, сөйтіп топонимдер ж‰йе- сінің берік қалыптасуы мен қызмет етуімен ықпал жасап отыратынын бағамдауға болады. Ежелден қарым-қатынаста болған т‰ркі ха- лықтары мен қазақ елінің арасындағы әрт‰рлі байланыстар нәтижесінде қазақ жеріне көп- теген топонимдердің ұқсас, төркіндес болып келуі заңдылық. Топонимика грек сөзі, топос – орын, жер, ономо – атау. Географиялық жалқы атаулар (жер-су аттары) топонимдер деп аталады. Гео- графиялар жалқы атаулар мен жалпы атаулар- дың арасында айырмашылық бар. География- лық жалқы атаулар Қызыл (Тыва), Ертіс, Тау- лы-Алтай: Курмач-Байгол, Суранаш, Иткуч, Шукша, Шунарак т.б. осы сияқты нысандар- дың аттары кірсе, ал географиялық жалпы ат- тарға өзен, көл, тау, тас, қала, су, құдық сияқ- тылардың атаулары жатады. Т‰ркі халықтарының топонимдік ж‰йесін- де төмендегідей лексика-семантикалық топтары: жүктеу/скачать 4,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|