Алматы №1 (135) 2012
жүктеу/скачать 4,15 Mb. Pdf көрінісі
|
| Вестник КазНУ. Серия филологическая, №1(135).2012 237
тәсілдің» пайда болуында қандай заңдылық жатыр деген сауалдар туындайды. Ежелгі адам өзін және қоршаған әлемді тану барысында, ең алдымен, өзін және әлем- мен (ғаламмен) сәйкестендірген, салыстырған, теңдестірген – одан басқа жолы болмаған. Соның нәтижесінде әлем (ғалам) адам кей- пінде танылған, яғни космос (әлем) антропо- морфтанған (антропоморфизация), тірі, жан- ды, адами сипатталған, суреттелген, ал адам- ның өзі әлемнің (космостың) сипаттарына ие болып суреттелген, яғни әлеммен теңдесті- рілген – мұндай тұтастық (синкретизм) ежелгі мифологиялық д‰ниетанымға тән нәрсе. Осы- дан ежелгі мифтік, кейінірек эпикалық қаһар- ман «ең теңдесі жоқ», гиперболалық, космос- тық сипаттарына ие болған, ал қоршаған орта, яғни әлем космос адами антропоморфтық т‰- рінде суреттелген, сипатталған. Осы тұжырымды дәйектейтін айғақтайтын қазақ жырларларынан көптеген деректерді көрсетуге болады: Солардың бір-екеуін ғана келтірейік: Алты жасар Қобыланды баланың: Таулар к‰йіп, тас жанған Алты жасты баланың Елбеңдеген зарпына Қобыланды жауының бірі Барса ханның: ...Будақтап т‰тін шығады, Мұрнының тыныс лебі екен. Сырғауылдан кем емес, Барсаның тарқан шылымы... Айғайлаған даусымен Қара тасты жарады. Екпінімен тыныстың Тастар ұшып барады. Шын мәнінде, эпикалық гиперболикалық теңеулердің астарынан ежелгі замандардан келе жатқан бірден аңғарыла бермейтін этно- ментальдық ақпараттар мен мәліметтер жа- тыр. ______________ 1. Маслова В.А. Когнитивная лингвистика: Учебное пособие. – Мн.: Тетросистеме, 2004. -256с. 2. Косарев А. Философия мифа: Мифология и её эвристическая значимость. Учебное пособие для вузов. – М., 2000. – 272 с. 3. Жирмунский В.М. Тюркский героический эпос. –Ле- нинград: Изд. «Наука» ленинградское отделение, 1974. -723 с. 4. Кидайш-Покровская Н.В., Нурмагамбетова О.А. Героическая поэма «Кобланды батыр» //Коьланды батыр. Казахский героический эпос. –М.: Главная редакция восточной литературы. 1975, -с. 9-61. 5. Окладников А.П. История Якутии. –Якутск: Якут- госиздат, 1949. Т.1. Прошлое Якутии до присоединения к русскому государству. 6. Маслова В.А. Введение в когнитивную лин- гвистику.- М.: Флинта, 2004. -147с. 7. Селиванов Ф.М. Гипербола в былинах //Фольклор как искусство слова. Вып. 3. – М., 1975 8. Холаев А.З. Карачаево-балкарский нартский эпос. – Нальчик, 1974 9. Бегалиев С.Ч. О поэтике эпоса «Манас». –Фрунзе, 1968 10. Каррыева А.В. Поэтическая система эпоса «Ге- роглы». –Ашхабад, 1990 жүктеу/скачать 4,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|