Алматы «Сардар» баспа үйі
жүктеу/скачать 1,52 Mb. Pdf көрінісі
|
| ОРАЗЫ‚ ШЕРАЗЫ Оразының баласы он бесінде баспын дейді;
Шеразының баласы жиырма бесінде жаспын дейді. Академик В.В. Радловтың көп томдық сөздігінде (ІІ-том‚ 1655-б.) қазан татарларының тілінде ураз - “бақыт” деп көрсетіледі. Маңғыстау говорында да ора- зы – “бақытты адам” [10‚ 106 б.] Бұл сөз арқылы оразы‚ оразды түрінде Ораздының он тамыры бір келеді‚ Қараша үйде сұңқар бар‚ ораздыға кездесер секілді мақалдар құрамында да ұшырасады. Парсы тілінде ораз – “бақыт”. Ал шеразы сөзіне келсек‚ тілімізде оның шиырлы‚ жиырлы секілді фонетикалық варианттары бар: “Оразының баласы он бесінде бас болады; Шиырлының баласы жиырмасында жас болады; Ораздының ұлы өсер; Жиырлының қызы өсер” (Шалгиіз). “Ораздының он ұлы; Жиырлының жалғызы” (Шалгиіз)‚ т.б. Акад. Р.Сыздықова былай деп жазады: “Жиырлы деген сөз ешбір түркі тілінде жоқ. Тегі‚ контекске қарағанда‚ бұл сөз жиырлы емес‚ черлі 147 болуы керек. Араб жазуындағы бір таңба əрі ж‚ əрі ч дыбысын білдір- ген. Арабша жазылған нұсқа қазіргі алфавитке көшіргенде қате оқылып‚ қате жазылған болуы керек. Сонда: “бақыттының он ұлы‚ шерлі адам- ның (бақытсыздың) жалғызы” деген қарама-қарсы образды білдіретін сөздер болып шығады” [29, 98 б.]. ҰША Біреудің төсін жесең‚ өзіңнің ұшаңды сайла. Көне түркі- лердің салты бойынша ұша тек қадірлі қонақтарға (ханға‚ ақсүйектер- ге) тартылатын сыйлы тағам болған. Сібірдегі түркілердің молаларынан археологтардың үнемі малдың жамбас сүйегін тауып отыруы оның қасиетті саналғанын айқындайды. М.Қашқари сөздігінде, уча - “малдың бөксесі‚ арқа” [МК І, 144 б]. Алтайлықтар құдаларына қойдың қуырылған құйрығын салтанатпен тартады да‚ бұл дөстүрді өздері уча деп атайды[РадСл. І, 1722 б.]. Маңғыстау қазақтарының тілінде ұша - қойдың сүбемен‚ құйрықпен тұтас алынған бел омыртқасы [30, 70 б.] > жүктеу/скачать 1,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|