“Аморфты материалдар” лекциялары курсы
Шыныларды балқымадан алынуы
жүктеу/скачать 5,58 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2.1.1. Тотықты шынылар
| 2.1.Шыныларды балқымадан алынуы
Біздің мақсатымыз, суыту процесінде балқыманың гомогенді және изотропты күйін сақтап қалу яғни, ұрықтың пайда болу мен кристаллизация процесстеріне кедергі болу. Аморфты қатты фазаның пайда болу үшін кристаллизация мен аморфты фазаның пайда болу облыстарында суыту процесінің жылдамдығы өте жоғары болу керек. Бірқатар жұиыстарда шынының пайда болуының шарты ретінде кристаллизация центрлерінің толық жоқтығын атайды. Осы жағдайда суытудың шекті (критический) жылдамдығы бастапқы балқыған қоспа санына тәуелді болады. Кейбір жазбаларда шыны, кристаллизация центрлерінің концентрациясы 1см3 келетін бір центрден аспайтын балқыманың өнімі ретінде анықталады. Критикалық шегі ретінде кристаллизация центрлерінің көлемдік үлесі 10-6 тең деп ұсынылған. Сөйтіп, балқымадан шынының пайда болуы ұрықтардың пайда болуы жылдамдығы мен кристалл өсу жылдамдығын баяулататын шарттарды талап етеді. Температураның төмендеуімен тұтқырлықтың кенеттен артуы мен ликвидус температурасына жақын маңда сұйық фаза тұтқырлығының артуы неғұрлым көп болса, соғұрлым балқыманың қатуы шынытәріздес күйінің пайда болу бейімділігі артатындығы байқалатыны тәжірибелік жолмен анықталды. Шынылау температура облыстарында форманың серпімділігі сақталуымен сипатталатын, пішіні тұрақтамаған, пластикалық, салқындатылған балқыма қатты шынытәріздес күйге өтеді. Термодинамикалық мағынада салқындатылған балқыма кристаллдық күйге қатысты метатұрақты болып келеді. Шыныда салқындатылған балқыманың метатұрақты күйі «қатырылады». 2.1.1. Тотықты шынылар (құрамында оттегі мен әртүрлі тотықтар бар шынылар) Тұрмыста қаптама және құрылыс материалдар ретінде, электротехника және оптикада қолданылатын шынылар, балқытпаларды ауада өңдеу жолымен ірі кәсіпорындарда кең ауқымда өңдіріледі. Технологиялық тәсілдер дамудың жоғары деңгейіне жетті және шыны технологиясы оқулықтар мен монографияларда толық түсіндірілген. Ғылыми лабораторияда шыны алуда тікелей және ауыспалы қыздыруы бар түрлі пештер қолданылады. Тәжірибелік қиындықтардың пайда болуы тигль үшін сәйкес материалды таңдаумен байланысты, әсіресе, егер осы мақсатта дәстүрлі қолданған платина сияқты металдардың балқуға химиялық тұрақтылығы енді жеткіліксіз. Онан басқа , кейбір мәселелер концентрациондық градиенті бар өнімдерге алып келетін балқыманың жеке құраушыларының ұшқыштығына байланысты. Қоспаның белгілі ұшқыш құраушысын жою жолымен (рафинирование), гомогенді шыныларды алуында балқымада тепе-теңдіктің болуының маңызы зор. Сонымен қатар, сыртқы ластану (қоршаған кеңістіктен) немесе тигль материалының еруінен пайда болатын легірлеуші құраушылардың шыны матрицасына қосылу мүмкіндігін ескеру керек. Шынылар пайда болатын маңызды тотықтар және BeF2 үшін 2.1 кестеде кейбір сипаттамалар берілген. 2.1 Кесте. BeF2 және шыны түзетін оксидтердің кейбір қасиеттері. Түрлі шынытүзетін заттардың комбинациясы және шынытүзетін матрицаға бір немесе бірнеше оксидті компоненттерді қоса отыра тәжірибелік мәнісі бар шынылардың жиынына алып келеді. Шынытүзетін балқымаға тек сілтілік және жерсілтілік элементтің оксидтерін қосып ғана қоймай, өтпелі (ауыспалы) металдардың оксидтері және периодтық жүйенің негізгі топша элементтерінің оксидтері (А12О3, Ga2O3, Sb2O3, Т12О, PbO, Bi2О3, ТеО2), тіпті сульфаттар, хлоридтер көптеген фторидтер қосылады. Мүмкін болатын комбинация саны аса көп және қазіргі кезде шынының жаңа түрлері шығарылады , болашақта да шығарыла береді. Шамасы, бұл зерттеулердің кең аумағы бөлек қарастырғанды талап етеді. жүктеу/скачать 5,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|