«Қан айналымы биохимиясы» модулі бойынша ақпараттық топтама

№1 САБАҚ

Анаэробты тіндерге жатады:

Аэробты тіндерге жатады:

Қан ағымының бұзылу себептерінің мысалдары:

1. 
   қан ұйығымен (тромбпен) бітеліп қалу,
   
2. 
   атеросклероз,
   
3. 
   бұрау салу,
   
4. 
   тіндерді қатты немесе ауыр затпен басу,
   
5. 
   күретамырлық (артериялық) қысымның түсуі,
   
6. 
   жүрек-қан тамыр қызметінің жеткіліксіздігі.
   

Қанда оттегінің жетіспеу себептерінің мысалдары:

1. 
   анемия,
   
2. 
   ыс газымен (СО) улану,
   
3. 
   гемоглобиннің тотығуы кезінде оның қызметінің бұзылуы,
   
4. 
   өкпенің зақымдануы (мысалы, шылым шегетіндерде өкпе эмфиземасы),
   
5. 
   респираторлық аурулар.
   

Қаңқа бұлшықеттері анаэробиозға оңай ұшырайды. Бұл қасиет оларға аэробты жағдайға қарағанда әлдеқайда қарқынды қысқа мерзімді әрекет етуге мүмкіндік береді. АТФ-ң қайта синтезінің үш механизмінің екеуі анаэробты алмасу (яғни оттегі жоқ жағдайда) кезінде жүреді. Анаэробты гликолиз деп те аталатын анаэробты энергия алмасуында көмірсулар сүт қышқылына дейін толық ыдырамайды. Анаэробты гликолиз қысқа уақытқа, яғни бірнеше минутқа созылатын бұлшықет белсенділігіне қатысады, көп энергияны қажет ететін бұл процеске аэробты алмасу қолайсыздау болып табылады. Бұл процесс цитоплазмада жүреді және АТФ-ң тез түзілуіне қарамастан, анаэробты гликолиз аэробты гликолизге қарағанда тиімділігі төмен. Анаэробты энергия алмасуының соңғы өнімі ~ сүт қышқылы ~ бұлшықетке түсетін жүктеменің белсенділігі мен ұзақтығына байланысты. Сүт қышқылының жинақталуы жасушаішілік рН-ты төмендетеді, бұл фосфофруктокиназаның белсенділігін және гликолиз жылдамдығын шектейтін ферменттің мөлшерін тежейді. Сонымен қатар, қарқындылығы төмен жүктеме кезінде бұлшықеттердегі НАДН мөлшері төмендеп, қарқындылығы жоғары жүктемеде тыныштық мәндеріне дейін артады. Жиырылғыш бұлшықетте 02 болуының шектеулі болуы нәтижесінде бұлшықеттерде NADH деңгейі жоғарылауы мүмкін. Қарқынды дене еңбегі кезінде цитозольдағы НАДН мөлшерінің жоғарылауы пируватдегидрогеназаны тежейді, бұл сутегі атомының НАДН-тан бөлініп шығуы есебінен пируваттың лактатқа дейін көбірек ыдырауына алып келеді. Тотыққан НАД сутегінің акцепторы ретінде әрекет ете отырып, гликолиздің ары қарай жалғасуын және макроэргиялық фосфаттардың қайта түзілуін энергиямен қамтамасыздандырады. Анаэробты жағдайда АТФ түзілуі, әдетте, көп шығын болып табылады. 1 моль глюкозаның тотығуы тек 2 моль АТФ-ң түзілуіне әкеледі.