«Қан айналымы биохимиясы» модулі бойынша ақпараттық топтама
Атеросклероздың дамуы, ең алдымен, екі жүйенің дисфункциясымен және өзара әрекеттесуімен байланысты
жүктеу/скачать 1,37 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2) қан тамыр қабырғасының өзіндегі өзгерістер.
| Атеросклероздың дамуы, ең алдымен, екі жүйенің дисфункциясымен және өзара әрекеттесуімен байланысты:
1) плазма липопротеидтерінің мөлшері мен қасиеттерінің өзгеруі және 2) қан тамыр қабырғасының өзіндегі өзгерістер. Н.Н.Аничков «холестеринсіз атеросклероз болмайды» деп жазды. КСРО Медицина ғылымдары академиясының академигінің А.Н.Климов айтуы бойынша, қазіргі уақытта бұл ұстаным келесідей болуы керек: «атерогенді липопротеиндер болмаса атеросклероз болмайды». Әр түрлі кластардағы липопротеидтердің атерогенезде (атеросклероз дамуында) әр түрлі рөл атқаратындығы анықталды. Қандағы холестериннің құрамы атеросклероздың дамуын өздігінен анықтамайды. Холестериннің атерогенділігі, яғни оның атеросклероздың дамуын тудыратын қабілеті, ең алдымен, липопротеидтердің сол немесе басқа класына жатуымен анықталады. Соңғы жылдары атеросклероздың дамуы холестеринді артерия қабырғасына тығыздығы төмен липопротеидтермен және тығыздығы өте төмен липопротеидтермен тасымалдау процестерімен, сондай-ақ оны тығыздығы жоғары липопротеиндермен жою процестерімен тығыз байланысты екендігі дәлелденді. Ауру липопротеидтердің осы кластары арасындағы арақатынасы атерогенді, яғни тығыздығы төмен және өте төмен липопротеидтердің пайдасына күрт өзгерген жағдайда ғана дамиды. А.Н.Климов 1977 жылы атеросклероздың ықтималдығын болжау үшін атерогенділік коэффициентін, яғни арақатынасын (ТТЛП ХС + ТӨТЛП ХС) / ТЖЛП ХС анықтауды ұсынды. Егер бұл қатынас 1-ге немесе 2-ге тең болса, атеросклероз дамымайды, егер ол 4-тен асса, аурудың пайда болу қаупі өте жоғары болады. Бұл жағдайға ықпал ететін кез-келген нәрсе артериялардың ішкі қабығының жасушаларына атерогенді липопротеидтердің артық мөлшерінің енуіне, содан кейін олардың мембраналарының қасиеттерінің бұзылуына әкеледі. Соңғы жылдары ғалымдар атеросклероздың дамуындағы тығыздығы жоғары липопротеидтердің рөлін зерттеуге ерекше назар аударуда. Себебі эпидемиологиялық зерттеулер қандағы тығыздығы жоғары липопротеидтердің мөлшері азайған кезде атеросклероз бен жүректің ишемиялық ауруы жиілейтіндігін анық көрсетті. Сонымен қатар, зерттеулердің бірінде тығыздығы жоғары липопротеидтердің деңгейі төмен адамдарда ЖИА жаңа жағдайлары жиілігі осы липопротеидтердің мөлшері жоғары адамдарға қарағанда 8 есе жоғары екендігі көрсетілген. Тығыздығы жоғары липопротеидтердің мөлшері жоғарылаған адамдардың отбасыларында атеросклероз халықтың қалған бөлігіне қарағанда әлдеқайда сирек кездеседі. Сау адамдармен салыстырғанда ЖИА бар науқастарда тығыздығы жоғары липопротеидтер холестеринінің төмендеуі жалпы холестерин деңгейіне қарамастан ерлер мен әйелдердің барлық топтарында анықталды. Тәжірибелік жануарларды атерогенді диетада ұстаған кезде кейбіреулерде (маймылдар, шошқалар, қояндар) атеросклеротикалық зақымданулар дамиды, ал басқаларында (егеуқұйрықтар, хомяктар) олар дамымайды. Атеросклерозға төзімді жануарларда тығыздығы жоғары липопротеидтердің жоғары деңгейі байқалады. Қазіргі заманғы тұжырымдамаларға сәйкес, тығыздығы жоғары липопротеидтердің қорғаныс әсері олардың холестеринді жасушалардың плазмалық мембраналарынан, соның ішінде бірыңғай салалы бұлшықет пен эндотелий жасушаларынан, сондай-ақ атеросклероз әсер еткен тіндерден ұстап тұру, қанға тасымалдау қабілетімен байланысты. Сонымен қатар, тығыздығы жоғары липопротеидтердің бірқатар қасиеттері анықталды, соның арқасында олар холестериннің жасушаға енуіне және жиналуына жол бермейді, артерия қабырғасындағы кейбір процестерді қалыпқа келтіреді. ТЖЛП-тің осы қорғаныс қасиеттерін бұзу атеросклероздың дамуының мүмкін механизмдерінің бірі болып табылады. Атеросклероздың дамуын ынталандыратын негізгі фактор: қан плазмасында жергілікті және модификацияланған ТЖЛП мөлшерінің жоғарылауы, макрофагтарда холестерин эфирлерінің жиналуына, сондай-ақ қан тамырлары қабырғасының жасушадан тыс матрицаның нәруыздарымен және глюкозаминогликандарымен байланысатын липопротеидтермен инфильтрациясына әкеледі. Тек модификацияланған ТЖЛП немесе және олардың агрегаттары қаннан субэндотелиальды интимаға енеді. жүктеу/скачать 1,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|