An introduction to educational research methods. Введение в образовательные исследовательские методы Білім беру-зерттеу әдістеріне кіріспе

Research Design

151

Сапалық зерттеулер 

Коттонның мақаласы мұғалімдердің қарама-қайшы тақырыптарды оқыту туралы 

ойларын сапалық зерттеуге арналады және оларды шын мәнісінде сыныпта орын 

алып жатқан жайтпен салыстырады. Ол 5-6 апта бойы түрлі мектептегі үш мұғалімді 

бақылаған, сонымен бірге мұғалімдермен және оқушылармен жартылай құрылымдалған 

әңгімелер жүргізген. Ол сонымен бірге әңгімелер жазбаларын мұқият оқу мен 

сабақтарды бақылау барысында туындаған тақырыптар мен сұрақтарды талдап шықты 

және ауқымды мәліметтерді жинап, белгілі бір мұғалімдермен кеңес алу барысындағы 

өз түсініктемелерінің дәлдігін тексере отырып өзі жинаған мәліметтердің 

шынайылығын тексерді. 

Сандық зерттеулер 

Айвенстің мақаласы басында ересектерге арналған субъективті амандықтың 

(Subjective Well-Being (SWB)) түрленген сауалнамасының шынайылығы мен сенімділігін 

сандық зерттеуге арналған. Ол психометриялық тестті өзгертіп жібергені соншалықты 

– оны мектеп оқушыларына қатысты қолдануға болады және оны оқушылардың бақыт 

деңгейі бойынша сауалнама (School Children’s Happiness Inventory (SCHI)) деп атады. 

Содан кейін ол көптеген оқушыларға өз бетінше толтыру үшін сауалнамаларды тарата 

келе мәліметтерді жинап алды. Бұл мәліметтер статистикалық байланыс арқылы 

расталған болатын.

Көптік әдістер 

Соңғы мақала аралас тәсілдерді пайдалану мысалы бола алады. Бұл Brainology 

онлайндық интербелсенді бағдарламаның орта мектеп оқушыларының 

көзқарастарына, өмірге деген беріктігі мен шеберлік сезіміне әсерін зерттеу 

мүмкіндіктерін талдау болып табылады. Квази эксперименталды алдын-ала, кейінгі 

және бақылау зерттеуі жұмысы 13-14 жастағы 33 оқушыны қатыстыра отырып 

жинақталған әдістермен жүргізілген болатын. Сандық мәліметтер өзгерушілікті 

талдау арқылы талданған болатын. Назардағы топтағы сапалық мәліметтер реттеліп, 

кодталған болатын. 

Қандай әдістеме мектептегі зерттеу үшін пайдалы?

Қолданылған әдістемелік тәсіл мектептегі зерттеу жұмысын жүргізу үшін қолдағы бар 

уақыт пен ресурстарға байланысты болады. Ең алдымен, сіз кішкене, қысқа мерзімдік 

сыныптық жобаны орындап аласыз, сондықтан мейлінше тиісті әдіс пәндік зерттеу 

немесе әсерді зерттеу болып табылады. 

Пәндік зерттеу 

Коттонның мақаласы пәндік зерттеу мысалы бола алады. Сонымен бірге зерттеу 

жұмысы жекелеген «пән» туралы немесе біршама «пәндерді» зерттеу туралы толық 

ақпаратты береді.

Research Design

152

Коттонның мақаласында мұндай пәндік зерттеу түрлі мектептерден алынған үш 

мұғалім болып табылады. Ол әрбір мұғалім мен мектеп туралы сабақтарды бақылау 

барысында және мұғалімдермен және оқушылармен жартылай құрылымдалған 

сұхбаттар жүргізу барысында толық ақпарат жинап, зерттеулер пәндері арасынан 

үлгілерді іздеді. 

Әсерді зерттеу 

Donohoe, Topping and Hannahs мақаласы өзгерісті бастау үдерісіне зерттеушілерді 

тікелей қатыстыру мысалы болып табылады, сонымен бірге осындай өзгерістердің 

мектепке деген әсерін зерттей отырып және осындай жайттың әсерді зерттеудің бір 

айналымының мысалы бола алатындығын қарастырады. 

Басқа әдістемелер  

Егер сіздің зерттеу жұмысыңыздың орындалуына сіз ұзақ уақытты белгілеп қойған 

болсаңыз, онда егер олар сіздің жобаңыздың мақсатына сәйкес келетін болса, сіз 

негізделген теорияны немесе этнографиялық тәсілді пайдалана аласыз. 

Негізделген теория 

Бұл тәсіл зерттеу барысында жиналған мәліметтер негізінде теорияны түзуді қамтиды 

да, құбылыстарды сипаттау мен түсіндіру үшін теория мен концепция жоқ зерттеудің 

қолданбалы салалары үшін әсіресе сәйкес келеді. 

Этнография 

Этнографиялық әдістеме антропология саласында пайда болады және адамдар 

мен олардың мәдениетін сипаттайды. Мектеп контекстінде этнографиялық зерттеу 

ұзақ мерзімді бақылау барысында қатысушылар туралы жиналған кең ауқымды 

мәліметтерді береді, сонымен бірге сыныптың мәдени ортасына кіруді білдіреді. 

Зерттеу контекстінің мұндай жабық болуы мәліметтерді жинау мен талдау үдерісінің 

шынайылығы мен сенімділігіне әлеуетті қауіп төндіреді; сондықтан этнографтар 

тұрақты түрде жағдайды өзінің тұрақты түсіндіруін тұрақты түрде бағалайды және 

туындайтын ойларды растау үшін қатысушылардың көзқарастарын растау мен қамту 

есебінен осы мәселені үйренуге талпыныс жасайды. 

Мәселен «Climbing over the rocks in the road to student engagement and learning in a 

challenging high school in Australia» (Австралиядағы талап етуші жоғарғы мектептің 

оқушыларының қызығушылығы мен оларды оқыту жолындағы кедергілерді үйрену) 

(Smyth and Fasoli, 2007) мақаласында авторлар 5 апта ішінде жүргізілген бір орта 

мектептегі этнографиялық пәндік зерттеуді сипаттайды. Олар мұғалімдер мен 

оқушылардың назардағы топтарымен ұзақ уақыттық әңгімелесулер жүргізбес бұрын 

сынып ішінде оқытуды бақылауды қоса алғанда «кіріктірме сұхбаттарды» пайдаланды. 

Барлық сұхбаттар жазбаға түсіріліп отырды. Сыныпты бақылау бойынша жан-жақты 

конспектілер мен мектептегі жиналыстар, қызметкерлердің жиналыстары мен 

мұғалімдер бөлмесіндегі үзілістер кезіндегі бейресми сұхбаттар туралы ойларды 

қамти алғанда басқа да іс-әрекеттер жүргізілген болатын. 

Research Design

153

3.1 тапсырмада төменде келтіріліп отырған критерийлер осы этнографиялық 

зерттеулерді бағалау үшін қолданылған.

Этнографиялық тәсіл 

•  Зерттеу жұмысы құбылыстардың табиғи тәртібін бұзбайды ма? 

•  Зерттеу қалайша өмір сүру салты мен мәніне қатысты? 

•  Зерттеушілер мектепке кіру туралы қалайша келісіп отыр? 

•  Зерттеушілер сыныпта қанша уақыт өткізді?

•  Олар қанша мәлімет жинады?

•  Зерттеушілер үдерістерді, сонымен бірге өзара қарым-қатынастарды есепке алды 

ма? 

•  Зерттеушілер пәндік ерекшеліктерді, қызығушылықты, тәжірибе мен білімді 

қорытынды жасаған кезде есепке ала ма?

•  Зерттеушілер өз жұмыстарының басқа түсініктемелерге негізделетінін немесе 

оларға қайшы келетінін сипаттайды ма? 

•  Зерттеушілер өздерінің қорытындыларының олардың сөзбе-сөз сипаттамасы емес, 

түсініктемелері екендігін мойындайды ма? 

Ірі ауқымды сандық зерттеулер

Егер зерттеу мақсаты үлгілерді іздеу болатын болса және зерттеу көп мөлшердегі 

қатысушыларға рұқсатқа ие болатын болса, онда бүкіл мектеп деңгейінде 

эксперименталды және эксперименталды емес бекітілген зерттеу жобасын 

пайдалануға болады. 

1.  Эксперименталды жоба: Hidi, Berndorff және Ainley мақаласы эксперименталды 

стратегияның мысалы болып табылады. Осы тәсілдің орталық ерекшелігі – зерттеуші 

белсенді және әдейі түрде олардың мінез-құлқына жасалған өзгерістерді алу мен 

өлшеу мақсатында қатысушылардың жағдайына өзгеріс енгізуі болып табылады. Бұл 

зерттеушінің бір айнымалыдан басқа айнымалы есебінен орындау мысалы болып 

табылады – бұл жағдайда жұмыс жобасы негізгі мәліметтерді жинауды бастағанға 

дейін бұрын түзілген болатын. 

3.1 тапсырма

Smyth and Fasoli мақаласын оқып шығыңыз. Этнографиялық зерттеуді 

талдау үшін бірқатар сұрақтар түрінде төменде келтірілген критерийлерді 

пайдаланыңыз да, осы мақалада орындау туралы қандай мәліметтердің бар 

екендігін жазып отырыңыз. 

Research Design

154

2.  Эксперименталды емес жоба: Ivens (2007) мақаласында, басқа жағынан алғанда, 

эксперименталды емес стратегия қолданылады. Айвенс үлкен таңдалымды 

қолданғанның өзінде, оның әдісінің эксперименталдыдан айырмашылығы – ол 

оқушылардың жағдайын өзгертуге тырыспайды, алайда мәліметтер ішінен үлгілерді 

іздейді. 

Сіздің таңдалымыңыздың өлшемі қандай болуы керек?

Барлық әдістемелік тәсілдер бойынша мәліметтерді жинауға кіріспес бұрын, 

сізге қызығушылық тудыратын саланың мөлшерін анықтап алып, тиісті таңдалым 

стратегиясының көмегімен таңдалым мөлшерін анықтап алған дұрыс. Басқаша 

айтқанда, өз зерттеу жобаңызға кімді қосатыныңыздан және неліктен қосатыныңыздан 

бастап, өз стратегияңызды таңдауды негіздеуге дайын болыңыз. 

Егер сіз белгілі бір жағдайда қандай жайттың орын алып жатқанына қызығушылық 

тудыратын болсаңыз, онда таңдалым әдісі ерекшеленетін болады және сіздің зерттеу 

жұмысыңыздың ауқымына байланысты болады. Ол үшін сіздің зерттеу әдісіңіз өте 

негізделген болуы немесе бірнеше әдістермен расталған болуы тиіс. Негізделген 

деген ұғым қанықтықты білдіреді, яғни жаңа мәліметтер түсуді тоқтатпайынша, 

мәліметтерді жинауды жалғастыра беру. Бұл, ең алдымен, зерттеу ұзақ уақыт қатысу, 

тұрақты түрде бақылау, зерттеу саласы туралы кең ауқымды ойы болуы және сыни 

көзқарасқа ие әріптесіңізбен тұрақты диалог құрудың нәтижесінде орын алуы мүмкін. 

Негізгі ойлар

Сыныптағы жұмысты есепке алыңыз, егер сіздің зерттеу жұмысыңыз нақты 

әрі  орындалатын  міндетпен  тығыз  байланысты  болғаны  дұрыс,  өйткені 

қамту ауқымы қаншалықты кең болса, жеткілікті ақпарат мөлшерін жинауға 

жұмсалатын уақыт та соншалықты көп болады, өйткені сіздің жұмысыңыз 

шынайы болуы үшін жасаған мәлімдемеңіздің шынайылығы мен сенімділігіне 

көз  жеткізіңіз.  Мәселен,  әрбір  сұраққа  кішкене  мәліметтер  мөлшерін 

әкелетін  қайталанатын  жартылай  құрылымдалған  сұхбаттарды  жоспарлау 

қатысушылардың көп мөлшерін талап етеді, сонымен бірге көбірек ақпарат 

беретін тереңдетілген зерттеулер аз болуы мүмкін. 

Research Design

155

Рефлексияға арналған сұрақтар

•  Нақты нені зерттегіңіз келеді?

•  Оны қалай өлшейсіз? 

•  Сіздің негізгі сұрағыңызға қалай жауап беруге болады? 

•  Сіз терең зерттеу жүргізесіз бе немесе өзгерістер енгізіп, оның неге 

әкелетінін көргіңіз келеді ме? Қандай әдістемені пайдаланасыз? 

•  Қандай  мейлінше  пайдалы  әрі  тиімді  мәліметтерді  жинау  тәсілін 

пайдалануға болады? 

Қосымша оқу үшін

Anderson, G. and Arsenault, N. (1998) Fundamentals of Educational Research. London: The 

Falmer Press.

Bridges, D. (2001) ‘The ethics of outsider research’, Journal of Philosophy of Education, 

35(3): 371–87.

Busher, H. (2002) ‘Ethics of research in education’, in M. Coleman and A.R.J. Briggs (eds) 

Research Methods in Educational Leadership and Management. London: Paul Chapman.

Cohen, L., Manion, L. and Morrison, K. (2000) Research Methods in Education. London: 

RoutledgeFalmer.

Creswell, J. (2012) Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods 

Approaches (3rd edn). London: Sage. Publications

Creswell, J. (2012) Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing Among Five 

Approaches (3rd edn). London: Sage Publications.

Denscombe, M. (2012) The Good Research Guide (3rd edn). Maidenhead: McGraw-Hill 

(Open University Press).

Pendlebury, S. and Enslin, P. (2001) ‘Representation, identification and trust: Towards an 

ethics of educational research’, Journal of Philosophy of Education, 35(3): 361–70.

Pring, R. (2004) Philosophy of Educational Research. London: Continuum.

Simons, H. and Usher, R. (eds) (2000) Situated Ethics in Educational Research. London: 

RoutledgeFalmer.

Taskakkori, A. and Teddlie, C. (1998) Mixed Methodology: Combining Qualitative and 

Quantative Approaches. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.

Thomas. G (2009 ) How to Do Your Research Project: A Guide for Students in Education 

and Applied Social Sciences. London: Sage Publications.

Ethics In Educational Research

156

Ethics In Educational Research

157

ETHICS IN EDUC ATIONAL RESEARCH

CHAPTER 4

Chapter Overview

This chapter will introduce the important notion of ethics into the research process. 

Right at the onset of developing the research design a researcher must always stick 

to an ethical code and do the right things whilst also endeavouring to carry out the 

research in a fair and rigorous way, in other words to do things right.

Ethics In Educational Research

158

INTRODUCTION

All research involving groups of people interacting with each other has an ethical 

dimension; educational research is no exception and the ethical issues are often complex. 

They are likely to emerge and may change as the research proceeds.

On one level, ethics is about obvious things like acting with honesty and integrity, acting 

within the law and ‘doing the right thing’. However, it is also about the integrity of your 

research. It is about ensuring that you have enough data to draw conclusions, reporting the 

evidence accurately, and being open about your assumptions and the limitations of your 

conclusions. It is about ‘doing things right’. As researchers, we have a duty to act ethically 

and to make sure that in reporting our research, the reasoning behind ethical decisions 

is recoverable by the reader. It is important that the decisions that we make have a 

defensible moral basis and that the process of making those decisions is transparent.

Many institutions have produced lists of ‘ethical guidelines’ or principles that should be 

followed: the British Educational Research Association (BERA) has published a list of such 

principles (2004). These are underpinned by the ethical respect for

•  the Person

•  knowledge

•  democratic values

•  the quality of educational research

•  academic freedom.

The problem with such lists is that the issues are complex and interconnected; even when 

you have been through the list it is difficult to be sure that you have covered all the issues. 

In this chapter we are going to introduce you to a way of thinking about your project 

that will enable you to identify all the ethical issues. The analysis will help you decide how 

to behave, but it will also support your whole research design. It will help you to decide 

how to collect data, how to present your findings and how to choose your participants. 

Applying the framework will help you to anticipate problems and therefore identify 

actions that will help to avoid difficulties and improve the quality of your research. We 

will start with introducing an example, which will be referred to throughout the chapter. 

If you already have an idea for your own project, you might like to use that alongside the 

example provided.

Box 4.1 

Mary’s project

Mary worked in a school that was keen to help their students improve their 

thinking skills. They had recently developed a whole-school approach to the 

issue. The approach was introduced on a staff training day, which was followed 

by a whole day off timetable in which form tutors introduced the approach to 

their forms. 

Ethics In Educational Research

159

What is ‘an ethical issue’?

In the sorts of projects carried out by teachers in schools, the ethical issues might not

seem to be too problematic. The potential for harm is not very great and the sorts of

activities that participants are likely to be undertaking are not very different from those

that they do every day. Let’s consider Mary’s case. She is proposing to administer a 

questionnaire to the whole class; she will be selecting a small group and recording their

conversations; she will be asking them to complete a reflective log; and she will be 

conducting two group interviews (which will be recorded).

The most obvious issue here is ‘informed consent’. When children are involved you

need to inform the child and the parent that you are asking the child to participate in

research, and make it clear that they have the right to withdraw should they want to.

Some schools might insist that you send a letter asking for permission for their child to

take part and require you to collect reply slips for every child; whereas others would

suggest that a letter home informing parents about the research, giving them the chance

to ask for more information or opt out is sufficient. Confidentiality is also important. The

recordings should be stored on a secure server and only used for the purposes of the

research. How to select the sample can present ethical dilemmas as some children

might be keen to be involved and some might feel left out. In this case selecting a

sample of four from a class of 28 is not too contentious, but it has been known for

Mary decided to evaluate the use of this approach in a sequence of seven 

science lessons to see if it helped to make practical work more purposeful. She 

worked with her Year 8 class. She carried out a questionnaire before and after 

the teaching sequence in order to establish the levels of motivation in practical 

lessons, and whether or not it had changed. She identified a group of students 

on which to focus, recording their discussions during the practical sessions and 

conducting two group interviews, one in the middle of the sequence and one 

at the end. She also observed the students at work and asked them to keep a 

reflective log about their learning in the practical sessions.

Activity 4.1

Think about Mary’s project and write a list of the ethical issues that you think

Mary should take into consideration. You could consult the BERA guidelines. You

might like to do the same for your own project, even if you have not finalized

your research design.

Ethics In Educational Research

160

students to end up using the whole class so that some children did not feel under-valued! 

How to make the selection requires some careful thought. Mary observed her class during 

the day off timetable and selected the group that were the most talkative and forthcoming 

during the exercises designed to introduce the new way of working.

So, obvious ethical issues include:

•  informed consent

•  confidentiality

•  data storage and security – including the use of photographs

•  the selection of participants.

Further issues could include:

•  When will the children be interviewed? Is it fair to impose on their break time or take 

them out of lessons?

•  How long will the interviews take?

•  How long does the questionnaire take?

•  Will the research affect the children’s ability to finish the work required by the

•  Science Dept?

There are not any difficult ethical dilemmas here, just some decisions to make about how 

to collect the data. But you will find that the more you think about a project and consider 

possible research designs, the more complicated things become, and it is difficult to be 

sure that you have included everything. The framework that we are going to introduce is 

based on moral theory and it helps you to identify and consider all the issues by looking 

at your project from different perspectives. We will demonstrate how, by using the 

framework, Mary was able to do a much more in-depth analysis of the ethical issues and 

anticipate some significant difficulties that could have affected the quality and impact of her 

work.

INTRODUCING AN ETHICAL FRAMEWORK

In this section, we describe an ethical tool – a framework for making sense of ethical issues. 

It takes into account the fact that as you deliberate on the ethical issues associated with a 

project, you will find that the ideas are connected to each other and that it can be difficult 

to be logical, consistent and sure that everything has been covered.

The framework that we describe prompts you to think about your situation from 

different perspectives. By using the framework to analyse a situation, the ethical issues 

can be tackled systematically, within a moral framework. The framework does not provide 

solutions, but through its use, you are more likely to act ethically and can present the 

decisions in such a way that the decision-making process is transparent and can be 

discussed. 

The framework has been developed from the work of Seedhouse (1998a) and Flinders

(1992). Seedhouse is a philosopher and developed what he calls a ‘grid’ based on moral

theory in order to support the work of healthcare professionals involved in ethical

decision-making. Flinders argues that discussion of ethics in qualitative research is often

Ethics In Educational Research

161

characterized by a lack of models that might help researchers to anticipate and better

recognize dilemmas. He proposes four ‘ethical frameworks’ (based on moral theory)

that can be used as a basis for discussion of ethical dilemmas in qualitative research. We

have combined the ideas of Seedhouse and Flinders to produce a framework that can be

applied to educational research. In this section, we will describe and explain the framework

and suggest a methodology for its use in educational research (see Figure 4.1).

жүктеу/скачать 32,4 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: