«Басқаларды білетін адам — ақылды, өзін танып-білген адам-данышпан», —
депті. Гректің тағы бір атақты ойшылы Фалестен: «Дүниедегі ең оңай не?»
— деп сұрағанда: «Басқаға ақыл айту», ал «Ең қиын нәрсе не?» — дегенде:
«Өзіңді танып-білу» деп жауап беруі де осыны білдіреді деді, осыған орай сіз
не айтар едіңіз?
Адам әлемнің орталығы
және асқар шыңы дей келе, оның қайшылыққа
толы қоғамдық болмысының аясында қарастырар едім. Адамның жеке өмірі
әрқашан
қоғамдық игілікпен өлшенеді, сонымен қатар, ол жанұяны және
мемлекетті жетілдіру үшін өзін жетілдіру керек.
Осыдан келіп, адамның
әлеуметтік, шығармашылық мүмкіндігінің шексіздігі туралы ой туады. Өз
шығармаларында адамға мейірбандық көрсету,
сұлулыққа ұмтылу-жоғары
имандылық қасиетінің белгісі, көрінісі екеніне негізделеді. «Сенде бір кірпіш
дүниеге тетігін тап та бар қалан» деп, қоғамда әрбір жеке адамның өзіне тиесілі
орны бар, оның мақсаты сол тиесілі орынды адаспай
табу және бір-біріне існе
кедергі жасамау керегін айтқым келеді.
Сұрақ: Сіз этикалық қағида - бұл «Адам бол!» деген үндеу —менің
шығармашылығымның өзегіне айналды. Сіздің көзқарасыңызда ақыл-ойдың,
адамшылықтың, еңбексүйгіштіктің және білімділіктің, достық пен
махабаттың түгелдей көрініс табуы, жинақталу өте маңызды екенін
атадыңыз.Адам болу даңқ па?
Әрине, ай мен күн —
аспан әлемінің әшекейі, орман мен жемістер —
таудың әшекейі, ал жердің сәні — адам. Мен үлкен мақтанышпен: «Адам деген
даңқым бар!» деп жар салар едім.. Адамды адам қылатын ақылдың жайы.
Әуелде бір суық мұз - ақыл зерек,
Жылытқан тұла бойыды ыстық жүрек.
Тоқтаулылық, талапты шыдамдылық,
Бұл
қайраттан шығады, білсең керек.
Ақыл, қайрат, жүректі бірдей ұста,
Сонда толық боласың елден бөлек...
Біреуінің күні жоқ біреуінсіз,
Ғылым сол үшеуінің жөнін білмек.
