*Отырықшы мал шаруашылығы.
51. Қарлұқтардың (түріктердің) балық аулаумен айналысқандығын дәлелдейтін балық аулауға қажетті құрал- саймандардың атаулары кездеседі: «Диуани- лұғат ат Түрік» М.Қашқари, Араб –қыпшық сөздігі.
52. «Қарлұқтар елінде 25 қала мен қоныс бар. Олардың ішінде : Құлан,Мирки, Атлах, Балық, Барсхан, Талғар сияқты атақтылары бар.» деп хабарлаған қолжазба: «Хұдут әл- алам» (Әлемнің шекаралары)
53. Қарлұқтар тұсында Шу және Талас өзендері маңында пайда болған қазбалар: Құлан, Мерке, Барсхан.
* «Қаған қаласының халқы көп, бекінісі мықты, әскері және қару –жарағы мол» деп жазған:
Әл- Идриси.
•Мәдениеті.
54. Қарлұқтар ата- баба аруағына табынып, оларға құрмет көрсеткен.
55. Аталар зиратының басына қойылған тастан жасалған мүсіндер: Балбал.
56. Зират басына құлпытас орнату, оған жазу жазып қою әдеті дами бастайды: ҮІІ- ҮІІІғғ.
57. Көне түрік жазуының алғашқы даму кезеңі: б.з.б. І мыңжылдық (б.з.б. Ү ғ.)
* Дәлел: Жетісуда табылған, мәйіттің жанына қойылған күміс зереннің түбіндегі жазу.
ОҒЫЗ МЕМЛЕКЕТІ
ІХ аяғы- ХІ басы.
•Оғыз мемлекетінің құрылуы, жер аумағы.
1.ҮІІ ғасырда Түрік қағанатының құрамында болған оғыз тайпаларының мекендеген өңірі: Батыс Жетісу.
* М.Қашқаридің сөздігінде оғыздар Жетісу мен Ыстықкөл мен Шу аралығында тұрған.
2. ҮІІІ ғасырдың ортасында оғыздарды Жетісудан Сыр бойына ығыстырған: қарлұқтар
* Оғыздар Сырдария аймағында жергілікті кангар- печенегтердің қарсылығына тап болды.
3.Оғыздармен болған ұзақ жылдарға созылған күрес нәтижесінде жеңіліп, батысқа қарай жылжуға мәжбүр болған: печенегтер.
* ІХ ғасырдың басында оғыздар қимақтармен бірлесіп кангар- печенегтерді талқандап, Сырдарияның төменгі ағысы мен Арал маңын жаулап алды.
4.Сырдарияның орта және төменгі ағысында Оғыз мемлекеті құрылды: ІХ ғаяғы- Хғ басы.
* Оғыз мемлекеті жайлы алғшқы дерек Әл- Якубидің (ІХғ.) жазбасында берілген.
5. Оғыз мемлекетінің орталығы: Янгикент(Жаңа Гузия)
* Батыста хазарияға дейінгі жерді, Каспий маңын , орталық, оңтүстік шығыс Қарақұм және Қызылқұм аймағын алып жатқан: «Мафазат ал- ғұз» (*Оғыз даласы, содан кейін Дешті Қыпшақ)
•Оғыздардың тайпалық құрамы.
Достарыңызбен бөлісу: |
