Аралық бақылау тапсырмасы 6В01717 – «Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімдерін дайындау» мамандығы бойынша
жүктеу/скачать 6,34 Mb. Pdf көрінісі
|
| 4.2 Авторлы терминдер, мысалдар
Авторлық термин дегеніміз - белгілі бір тіл мамандар ойлап тапқан терминдер тізімі. Арнаулы салалардың терминдерін негізінен тіл мамандары мен әр саланың өз мамандары жасайды, қалыптастырады. Қазақ тіл біліміндегі авторлы терминдерді қарастыратын болсақ, Ахмет Байтұрсынұлынан бастау аламыз. А.Байтұрсынұлы «Оқу құрал» (Орынбор, 1912.) еңбегіндегі авторлы терминдер: Дауыссыз дыбыс, дауысты дыбыс, қатаң дыбыс, ұяң дыбыс, түбір сөз, Туынды сөз, қос сөз, қаратпа сөз, қыстырма сөз, мезгіл пысықтауыш, мекен пысықтауыш, сын пысықтауыш, тұрлаулы мүше, 18 тұрлаусыз мүше, салалас сөйлем, сабақтас сөйлем, жалаң сөйлем, жайылма сөйлем, болымды сөйлем, болымсыз сөйлем, толымды сөйлем және т.б М.Дулатұлының 1927 жылы Қызылордада басылған «Есеп құралы» еңбегіңдегі авторлы терминдер: Есеп сызғышы, бірінші жүздік, шапшаң санау, деректі сан, тік бұрышты үшкіл, төрткіл, метр жүйесі, шотқа салу, өлшеу, ескі өлшеу, жаңа өлшеу, ірі өлшеу, сантиметр, бөршек, дүйім, мысқал, кез, десте, километр, тонна, килограмм, грамм, миллиметр, литр, дюжина, тік төрткіл, аудан, қабырға, айырма, десятина, жарты десятина, шетберт, шетберк, шегеру, көбейту сатысы, сандықша, шаршы, толық ондық, екі цифрлы сан, бөлшек, дөңгелек, шаршы кез, шаршы пұт, шаршы таяқ, шаршы бөршек, шаршы дүйім, шаршы дециметр және т.б Елдес Омарұлының 1928 жылы Қызылордада жарық көрген «Пішіндеме» еңбегіңдегі авторлы терминдер: аудан, аттас көбкіл, берне, бернелес шама, бет, бөлу амалы, буын, доға, дөңгелек, жанама, жарма, жиек, екінші дәрежелі өрнек, еселік арасы, керме, кесе, кесінді, көбкіл, көлденең, кіндік сызығы, кіші кесінді, кіші өріс, қабырға, қар, қатар сызық, қима, қиықша, қия, саты, сыртынан сабақтас пішін, текше, тетік, төбе, түбір, тікше, тұрлаулы шама, тұрлаусыз шама, түзу сызық, түйін, теңгіл, тік бұрышты үшкіл, тең бүйірлі үшкіл, үлес, үшкіл, шаршы, шек, шеңбер, ыңғайластық, ыңғайлас пішін, ішінен сабақтас пішін т.б. Қорытынды: Әр ғалымның ғылымға еңгізген еңбегі,тіпті авторлық терминдері бар. Бастысы терминдер тіл білімінің заңдылықтарына сәйкес келуі қажет. жүктеу/скачать 6,34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|