Астана, 2015 КƏсіби қазақ тілі
жүктеу/скачать 3,93 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Мақсатты келер шақ
- 6-тапсырма.
| Жағыпарова Майра
Болымсыздық формасы: «-с» жұрнағы немесе «емес» сөзі арқылы жасалады. Мысалы, Мен демал+ма+с+пын. Мен демал+ар емес+пін (воз- можно, я не отдохну). 2. Мақсатты келер шақ (неопределенное будущее время) – етістік түбірге -мақ, -мек, -пақ, -пек, -бақ, -бек қосымшалары жалға- ну арқылы жасалады. Мысалы, жүрмек, айтпақпын. Жақ Жекеше Көпше І. Мен қала+мақ+пын. Біз қала+мақ+пыз. ІІ. Сен қала+мақ+сың. Сіз қала+мақ+сыз. Сендер қала+мақ+сың+дар. Сіздер қала+мақ+сыз+дар. ІІІ. Ол қала+мақ. Олар қала+мақ. Болымсыздық формасы: «-шы/ші» жұрнағына «емес» сөзі тірке- суі арқылы жасалынады. Мысалы, Ол хат жаз+бақ+шы емес (Он не намерен писать письмо). 3. Ауыспалы келер шақ (переходное будущее время) – етістік түбірге көсемшенің (-а, -е, -й) қосымшалары жалғанып, жіктеліп жасалады. Мысалы, барады, оқиды. Жақ Жекеше Көпше І. Мен телефон шал+а+мын. Біз телефон шал+а+мыз. ІІ. Сен телефон шал+а+сың. Сіз телефон шал+а+сыз. Сендер телефон шал+а+сың+дар. Сіздер телефон шал+а+сыз+дар. ІІІ. Ол телефон шал+а+ды. Олар телефон шал+а+ды. Болымсыздық формасы: Мен телефон шал+ма+й+мын (Я не по- звоню). 161 Кәсіби қазақ тілі 4-тапсырма. Мына сөйлемдерді оқып, салыстырыңыз және ай- ырмашылығын айтыңыз. Орыс тіліне аударыңыз. 1. Мен ертең тікелей эфирге шығамын. Мен ертең тікелей эфирге шығармын. Мен ертең тікелей эфирге шықпақпын. 2. Көп кешікпей әжеме телефон соғамын. Көп кешікпей әжеме телефон соғармын. Көп кешікпей әжеме телефон соқпақпын. 3. Біз ертең «Кітаптар әлемі» дүкеніне барамыз. Біз ертең «Кітап- тар әлемі» дүкеніне барармыз. Біз ертең «Кітаптар әлемі» дүкеніне барамақпыз. 4. Интернеттен жолдастарымның суретін көремін. Интернеттен жолдастарымның суретін көрермін. Интернеттен жолдастарымның суретін көрмекпін. 5-тапсырма. Сөйлемді болжалды келер шаққа айналдырыңыз. Үлгі: Сен ертең сағат жетіде тұр. Сен ертең сағат жетіде тұр-а-сың. Сен ертең сағат жетіде тұр, сонан соң асханаға кел, тамақ іш. Сонан соң институтқа келіңдер. Лекция сағат екіде аяқталады. Сағат екіде институтқа мен де келемін. Сонан соң бәріміз киноға барамыз. Киноға Сәуле де барады. Кино шамамен (приблизитель- но) сағат төртте аяқталады. Ертең демалыс. Демалыс күні саябаққа барамыз. Футбол ойнаймыз. 6-тапсырма. Сөйлемдерді орыс тіліне аударыңыз және болым- сыз түрге айналдырыңыз. Мен бүгін университетке барамын. Сен ертең киноға барасың. Ол кешке жұмысқа барады. Менің ағам биыл үйленеді. Сенің мақа- лаң газетке ертең шығады. Сіздің қаламақыңыз өседі. Біз бүгін сая- бақта қыдырамыз. Сендер ертең сабаққа дайындаласыңдар. Олар әжесіне сыйлық алады. |