Атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары
АҒЫЛШЫН ТІЛІ САБАҒЫНДА ТИІМДІ СҰРАҚТАР ҚОЮ АРҚЫЛЫ ОЙЛАУ ДАҒДЫЛАРЫН ДАМЫТУ
жүктеу/скачать 1,89 Mb.
|
АҒЫЛШЫН ТІЛІ САБАҒЫНДА ТИІМДІ СҰРАҚТАР ҚОЮ АРҚЫЛЫ ОЙЛАУ ДАҒДЫЛАРЫН ДАМЫТУСпатай А. О., Шыналиева А. С.Орталық Азия Инновациялық Университеті Шымкент Қ, Қазақстан Оқушыларға жоғары ойлау деңгейін неғұрлым жақсы білуіне көмектесу қажет. Оның не екенін және олар не үшін қажет екенін түсіндіру маңызды. Оларға күшті және әлсіз тұстарын түсінуге көмектесу керек. Мұны өздеріне жақсы сұрақтар қою арқылы көрсетуге болады. Оқушылардың өздерінің құрдастарының немесе мұғалімдерінің теріс көзқарасынсыз, еркін түрде сұрақтар қоюға мүмкіндіктері бар болса - сынып креативті сынып болып табылады. Оқушыларды сұрақтар қоюға шақыру керек, және егер қандай да бір себептермен сыныптан уақытында сұраққа жауап табылмаса, онда оларға өз-өздеріне қалай жауап беруге болатынын түсіндіру керек. Бір тұжырымдаманы басқасына қосу туралы үдеріс бойынша оқушыларды алып жүру. Бұны жасау арқылы оларға не үйренгені мен не үйренетіндігін қосуды үйретіледі. Бұл ойлау деңгейі оқушыларға мүмкіндігінше байланыстыруды үйренуге көмектеседі, бұл олардың жақсырақ түсінуіне көмектеседі. Мысалы, олардың үйреніп жатқан тұжырымдамасы - «мұ- сылмандар жаңа жылы», кеңірек тұжырымдамада «мереке» еді, ал егер оны бір қадам алсақ, ол «мереке» бола алады. Әрбір кіші тұжырымдама үлкен, кең түсінікке байланысты болуы мүмкін [1, 9 б]. Оқушыларға «Шынайы әлем» мысалдарын беру арқылы болжауға үйрету маңызды. Олар- ға кезек күтіп тұрған адамдардың суретін беру арқылы бастауға болады. Олардың суретке қарап, бөлшектерге назар аударуын сұраймыз. Содан кейін оларды суретте көрген нәрсе- леріне негізделген түсініктеме беруін сұрау қажет. Оқушыларға болжауды үйретудің тағы бір жолы - ауа-райы сияқты қарапайым тұжырымдаманы үйрету. Оқушылардан өздерінің сыртқы киімдері мен етіктерін киюді сұраймыз, содан кейін олар ауа-райының қалай болып жатқанын түсіндіреді. Графикалық ұйымдастырушылар оқушыларды өз ойларын ұйымдасқан түрде қалып- тастыруға жақсы мүмкіндік береді. Диаграммаларды немесе ақыл карталарын жасау арқылы оқушылар ұғымдарды жақсы байланыстырып, олардың қарым-қатынастарын көре алады. Бұл оларға тұжырымдамаларды біріктіру әдетін қалыптастыруға көмектеседі. Оқушыларды проблемаларды шешудің қадамдық әдісін қолдануға үйрету ең маңызды қадам. Жоғары деңгейдегі ойлаудың бұл жолы оларды мәселелерді тезірек және оңай шешу- ге көмектеседі. Оқушыларды проблемаларды шешудің балама әдістерін қолдануға шақыра отырып, оларды шешудің әртүрлі әдістерін ұсыну керек. Сонымен бірге, шығармашылық ойлау – оқушылардың өздері ойлаған нәрселерді қиял- дап, суреттеп жасап шығаруы. Шығармашылық қабілеттерді пайдаланып, оқушылардың ақ- паратты түсінуіне, жақсартуына көмек беру керек. Зерттеулер көрсеткендей, оқушылар шы- ғармашылық ойлау қабілетін пайдаланса, бұл олардың түсінігін арттырады. Оқушыларды «Outside of the box» ойлауға ынталандыру керек. Егер үйреніп жатқан тұжырымдар қиын болғанда, оқушыларды өз ойларында фильм жа- сауға шақырыңыз. Оларға көздерін жабуды және оны кино ойнау сияқты бейнелеуге үйре- тіңіз. Оқушыларды жауап беруге үйрету, жоғары деңгейлі ойлау оқушыларды ұғымның қайталанбауы немесе оны есте сақтай алмайтындығын түсінуін талап етеді. Оқушыларға олардың жауаптарын дайындауға және оқығандары туралы әңгімелесуге шақырамыз. Сон- дай-ақ оқушылардың жауаптарын толығырақ түсіндіретін дұрыс сұрақтарды сұрастыруын немесе баланың сұрақтарына тұшымды жауап беруін сұраймыз. Question-answer relationships немесе QAR, оқушыларға сұралған сұрақ түрін белгілеуге үйрету керек. Cодан кейін бұл ақпаратты жауапты тұжырымдауға көмектесу үшін пайда- ланыңыз. Егер жауап мәтіннен немесе интернеттен табылса немесе егер олар жауап беру үшін өздерінің алдыңғы білімдеріне сүйенуі керек болса, оқушылар түсіну керек. Бұл стра- тегия жоғары деңгейлі ойлау үшін тиімді деп танылды, өйткені оқушылар жауапты іздеу қажет болғанда оларды қолдану стратегиясын түсіндіруге көмектесетін жанұялық және ал- дын алған білімдегі ақпараттың байланысын біледі. "Scaffolding" әдісі сабақтың басында оқушыларды қолдауды қамтамасыз етеді және содан кейін біртіндеп жауапкершілікті оқушылардың өздерінің іс-әрекеттеріне аудара бастайды. Мұндай шектеулі уақытша қолдаудың арқасында оқушылар өз ойлау қабілеттерін дамыта алатындығы шамалы; дегенмен аса көп "Скаффолдинг" әдісі зиянды болуы мүмкін. Каушан мен Еггеннің ұсынысы бойынша мұғалімдер "оқушылар өз беттерінше жетістікке жету үшін қажетті қолдауды көрсетуі" керек. Тым көп немесе тым аз қолдау жоғары деңгейдегі ойлау дағдыларын дамытуға кедергі келтіруі мүмкін. Аз мөлшердегі қолдау кезінде оқушылар абдырап қалады; олар бұл жайында көмек сұрамаса да қолдау оларға бұл тапсырманы өз беттерінше орындай алмайды деген ой әкеледі. Каушан мен Еггинс келесі әдістерді ұсынады: жүктеу/скачать 1,89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|