Атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары
жүктеу/скачать 1,89 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- СЕКЦИЯ
- Абдибекова А.Д.
| Әдебиеттер:
Григорьева В.П., Зимняя И.А., Мерзлякова В.А. и др. Взаимосвязанное обучение видам речевой дея- тельности. – М.: Русский язык, 1985. – 116 с. Зимняя И.А. Психология обучения неродному языку. – М.: Русский язык, 1989. – 219 с. Клычникова З.И. Психологические особенности обучения чтению на иностранном языке. – М., 1973. Митрофанова О.Д., Костомаров В.Г. Методика преподавания русского языка как иностранного. – М.: Русский язык, 1990. – 268 с. СЕКЦИЯМУЛЬТИДИСЦИПЛИНАРЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ САЛАСЫНДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРКӘСІПТІК ТЕХНИКАЛЫҚ БІЛІМ БЕРУДЕ МАТЕМАТИКАНЫ ОҚЫТУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІАбдибекова А.Д.Талдықорған өнеркәсіптік индустрия және жаңа технологиялар колледжі Кәсіптік техникалық білім берудегі жұмыс тәжірибем математиканы оқыту әдістемесін- де, жалпы білім беретін мектептерге қарағанда біраз айырмашылықтардың бар екендігінің дәлелі болып табылады. Көбінесе колледжге оқу дағдылары қалыптаспаған, танымдық қы- зығушылығы жоқ, логикалық ойлау деңгейі төмен, педагогикалық тұрғыдан қараусыз қалған жасөспірімдер келеді. Сондықтан, кәсіптік оқу орындарының математика пәнінің оқытушылары білім алушы- ларды оқуға мәжбүрлемей, оқу материалын қызықты, есте сақтай отырып, таңдау арқылы пәнге деген қызығушылықты дамытуы керек. Басқаша айтқанда, әркімнің қабілеттерін жан-жақты дамытуды жүзеге асыру мақсатында білім алушы қызығушылық танытатын және ең үлкен жетістіктерге жете алатын қызмет түрлеріне қабілеттіліктің өсуіне ықпал ететін оқытудың осындай тәсілдерін қолдануды на- зарда ұстау қажет. Оқу процесінде танымдық белсенділіктерін арттыратын және шығарма- шылық қабілеттерін дамытатын оқытудың осындай әдістері мен формаларын таңдаған жөн. Пәнді оқытуда келесі ережелерді сақтау қажет: білім алушыға күтпеген сұрақ қоймаңыз және оған тез жауап беруді талап етпеңіз. шектеулі уақыт ішінде үлкен және күрделі материалды бермеңіз, оны ақпараттық бөлік- терге бөліп, оны үйрену кезінде беруге тырысу керек. сауалнамалар мен марапаттардың дұрыс тактикасы арқылы сіз өзіңіздің қабілеттеріңіз бен білімдеріңізге сенімділікті арттыруыңыз керек. вербалды емес коммуникация құралдарын қолдану (анықтамалық сигналдар, сызбалар, кестелер, диаграммалар). Сонымен қатар пәнді оқытуда негізгі ұстанымдарға мұқият болған жөн деп білеміз: білім алушылардың жеке ерекшеліктерін ескеру; Оқытушынің әрбір білім алушының мүмкіндіктері туралы, оның әлеуетінің өсу динами- касы туралы нақты түсініктерінің болуын нақтылайды, яғни орташа қабілетті студенттерге олардың шамалары жететіндей жеке тапсырмалар ұсынылуы керек, осылайша олардың сәт- сіздікке ұшырамауына мүмкіндік жасалады. Бірақ бұл ретте болашақта жоғары оқу орында- рында білімін жалғастыратын қабілетті студенттерді де ұмытпаған жөн. танымдық белсенділікті дамыту; Сабақта танымдық белсенділікті қалыптастыру үшін жоғарыда сипатталған ерекшелік- терді ескеруге мүмкіндік тудыратындай сабақтың формалары мен әдістерін қолданудың маңызы зор, себебі болашақ мамандығымен тұрақты байланыс орнауына жағдай жасалады. Арнайы пәндерді оқуға қажетті мектеп курсының математикалық біліміндегі олқылықтарды толтыратын ауызша жаттығуларды қолдану нәтижелі болып табылады. Мысалы, «Автомо- биль көлігіне техникалық қызмет көрсету, жөндеу және пайдалану», «Дәнекерлеу ісі» маман- 148 дықтарының білім алушылары үшін пайыздар мен бөлшектермен амалдарды орындауға арналған, «Технологиялық процестерді автоматтандыру және басқару» мамандығына аудан- дарды есептеу, бір өлшем бірлігінен екіншісіне ауыстыру және логикалық ойлауды дамытуға арналған тапсырмалар, «Газбен қамтамасыз ету жабдықтары мен жүйелерді құрастыру және пайдалану» мамандарына көлемдерді есептей білуге дағдыландыратын жаттығуларды ұсыну орынды. Сонымен қатар, оқытудың әдістеріне келетін болсақ, интерактивті оқыту әдісі – студент- тер мен оқытушынің өзара тиімді әрекеттесу жүйесі деуге болады, себебі табысты қарым- қатынас дағдыларын үйретуге, өз бетінше білім алу дағдыларын дамытуға, көшбасшылық қасиеттерін дамытуға, топта және топпен жұмыс істей білуге қолайлы жағдай тудырады. Жоғарыда аталған қасиеттер қызмет көрсету саласы мамандарына тән кәсіби қасиеттер болып табылады. Сабақтың нәтижелі болуы оның әртүрлі ойын формаларын қолданып, білім алушылар тек математика саласында білім алып қана қоймай, сонымен қатар өз мамандығының саласына қажетті жаңа дағдыларды меңгере алуына байланысты. Мысалы, «Интеграл» тақырыбы бойынша білімді жалпылау және жүйелеу, оның барысында студент- тер интегралды есептеу бойынша білімдерін қайталап және бекіте отырып, оның өздерінің болашақ мамандықтарында қалай қолдануға болатынын дискуссия жасау арқылы бір-бірімен пікірлерімен бөлісіп, ең тиімді қолданулар нұсқаларын ұсына алады. Топта «Көпжақтар» тақырыбын өткенде әртүрлі көпжақтардың қолданылу аясын өз мамандықтарындағы кәсіби жұмыстарда көлем, аудан т б ұғымдарын білуді талап ететін іскерлік қажет болған жағдай- ларда бірден-бір таптырмайтын құрал ретінде көре білуі оқушы үшін үлкен жетістік болып саналатынын айта кету қажет деп ойлаймын. Ойлау процесінің басталуы - проблемалық жағдай. Бұл әдіс формулаларды шығаруда, теоремаларды дәлелдеуде, бір есепті шешудің бірнеше жолдарын табуда қолданылады. Мы- салы, білім алушылар тангенс пен котангенстің туындысын есептеу формулаларын өз бетін- ше шығарғанда, өзін-өзі бағалауы мен өзіне деген сенімділігінің жоғарылауы байқалады. Білім мен интеллекттіні бақылауда әр студенттің мүмкіндігіне қарай икемделген көп дең- гейлі тапсырмалар қарастырылады. Сабақ барысында әрбір оқытушынің міндеті – жасөс- пірімнің өмірден өз орнын тауып, белгілі бір мақсаттарға жетуіне мүмкіндік беретін тұлға- лық өсуіне ықпал ету. Сондықтан, білім алушылардың математикалық білімдерді меңгеруін екі негізгі қағидаға сәйкес құру керек: математиканы оқытудың кәсіптік бағдарын жүзеге асыру; оқу қызметінің барлық кезеңдерінде білім алушылардың жеке ерекшеліктерін ескеру. Математикалық есептермен жұмыс істеу кезінде білім алушылардың оқуға деген мотивациясының болуы маңызды. Мотивация іс-әрекеттің бағытын, біртұтас іс-әрекеттің ұйымдастырылуы мен тұрақтылығын, нәтижеге қол жеткізуге деген ұмтылысты білдіреді. Осыған байланысты математика оқытушыдері мен кәсіптік пәндер оқытушыдерінің жұмысын байланыстыру, ортақ мақсаттарды, талаптарды келісе отырып қою; кәсіби модульдер мазмұнынан алынған математикалық ұғымдар мен сөйлемдерді мысалдармен көрсету; математика сабағында студенттермен өндірістік сектор мәселелеріне байланысты есептер құрастыру және шешу. Тапсырманың нақты математикалық тұжырымы болуы керек, есепті шешу кезінде оның мазмұны мен шешу алгоритміне назар аудару керек. Кәсіби бағдар бойынша есептерді құрастыру және шешу арнайы техниканы қажет етеді. Жалпы, бұл келесідей болуы мүмкін: Кәсіби сипаттағы есептердің мазмұны мен шешімі өтілетін математика курсының белгілі бір тақырыбына сәйкес келуі. Тапсырманың мазмұны қазіргі даму деңгейін көрсетуі: ғылым, техника, өндіріс. Бірқатар міндеттерді шешу, оның техникалық мазмұны, терминологиясы бойынша түсініктемелермен қоса берілуі. Өндірістік мазмұны бар тапсырмалар беріледі және есептеулерді орындауға арналған техникалық құралдармен жұмыс істей білуі (калькулятор, компьютер). Кейбір тапсырмаларды орындау үшін дайын сызбалар және оларды қолдануға бай- ланысты тапсырма мазмұнының түсіндірмелері сабақта уақытты үнемдеуге мүмкіндік беруі. Біріктірілген оқыту жүйесі мотивацияға да ықпал ететіндігін ескере отырып, математи- калық модельдердің қасиеттерін зерттеуге негізделген компьютермен жұмыс істеуді кәсіби деңгейде игеруге ұмтылыс туындауы жақсы жетістік болмақ. Мұндай сабақтар оқу процесінің тиімділігін айтарлықтай арттырады, бірлескен жұмысты ұйымдастыруға мүмкіндік береді, оқытушыдер мен білім алушылардың шығармашылық жұмыстарын, пәнаралық байланыстарды кеңейтуге мүмкіндік туғызады. Сондай-ақ, бұл сабақтар сбілім алушылардың шаршауын, шамадан тыс жүктемесін азайтады. Себебі түрлі іс-әрекеттерді орындау болашақ мамандығын игеруге қызығушылығын арттырады. Олар қиялды, зейінді, ойлауды, сөйлеуді, есте сақтауды дамытуға қолайлы жағдай туындататынын білеміз. Кәсіби бағытталған тапсырмалар білім алушылардың математиканың өзіне деген қызы- ғушылығын арттырады. Бірақ бірінші курс білім алушыларының білім сапасына олардың көпшілігінде ойлау мәдениетінің, қарапайым дағдылардың жоқтығы қатты әсер етеді. Логи- калық ойлау, өз бетінше жұмыс істеу дағдысы, есте сақтау қабілеті нашар, зейіннің ұзақ уақыт шоғырлану қабілетсіздігі. Математика сабағында жиі қойылатын сұрақтардың бірі: «Бұл менің мамандығымда қай жерде пайдалы болуы мүмкін?». Математикалық материалды тұрақты иллюстрациялау осы сұрақтың жауабын табуға себеп болады. Курстың қолданбалы бағыттылығын бекіту маман- дарды дайындау сапасын арттыру жолындағы маңызды қадам. Математиканың басқа мо- дульдік пәндермен пәнаралық байланысын жүзеге асыру пәндерді оқытудың қолданбалы және практикалық бағытын, негізінен есептерді шешу арқылы орындалады. Білім алушыны шығармашылық серпінмен «шабыттандыру» арқылы нақты математика ғылымының көмегімен оған өзін-өзі қамтамасыз ететін адам болуға көмектесіп, өз қабілет- тері мен мүмкіндіктеріне сенімді және мақсатты көре алатын, шешім қабылдай алатын және оны жүзеге асыра алатын жоғары кәсіби маман болып шығуына барынша қолайлы жағдай жасау ұстаздық шеберліктің көрінісі екені сөзсіз. Математика әлемдік ғылыми-техникалық прогрестің маңызды құрамдас бөліктерінің бірі бола отырып, ғылымда, мәдениетте және қоғамдық өмірде ерекше орын алады. Матема- тиканы оқыту адамның танымдық қабілетін, оның ішінде логикалық ойлауын дамыта оты- рып, басқа пәндерді оқытуға әсер етіп, білім беруде маңызды рөл атқарады. Орта кәсіптік білім беру бағдарламасы еңбек нарығында бәсекеге қабілетті жоғары білікті мамандарды даярлауды көздейді. Бұған арнайы пәндерді ғана емес, сонымен қатар түлек тұлғасының маман ретінде қалыптасуына үлкен үлес қосатын жалпы білім беретін пәндердің де дамуы ықпал етеді. Осы пәндердің бірі – математика. Математика іргелі ғылым ретінде маманның кәсіби және тұлғалық негізгі құзыреттіліктерін қалыптастыруға үлкен мүмкін- діктерге ие. Оқытушының алдында білім алушының белгілі бір мамандықты игеруде математикалық білімнің қажеттілігін көрсету міндеті тұр. Оны шешу үшін оқытушыда жалпы мамандық ту- ралы, арнайы пәндердің шамамен мазмұны туралы түсінік болуы қажет. Ол үшін маман- дықты игеруде қандай математикалық аппарат қолданылатынын білу керек және оларды негізгі математикалық ұғымдарды оқыту кезінде білімді түсіндіру, проблемалық оқу жағ- даяттарын құру үшін негіз ретінде пайдалану қажет. Сонымен, колледжде математиканы оқытудың мақсаты, біріншіден, білім алушыға бағ- дарламаға сәйкес іргелі математикалық дайындық, екіншіден, болашақ кәсіби іс-әрекет сала- сында математикалық модельдеу дағдыларын меңгеру қажет. Кәсіптік білім беру жүйесіндегі оқу орындарында математиканы оқыту міндетті түрде осы пәнді оқуға оң мотивация алуға ықпал ететін, кәсіптік бағыттағы оқу пәндерін одан әрі дамытуда оның маңыздылығын арттыратын және осыған байланысты кәсіптік оқытуға бейімдеуді қамтамасыз етуі тиіс. Математикалық білім мен дағдылардың маңыздылығын түсінуге қалай қол жеткізуге болады? Ең алдымен білім алушының өз іс-әрекетінің нақты мақсаты болуы керек. Сондық- тан олардың алдына мақсат қоя білуге үйрету керек. Математика сабағында әсіресе проблемалық оқытуды жиі қолданған дұрыс деп есептей- мін. Мұнда тәрбиелік мәні бар проблемалық жағдаят қойылады. Көбінесе бұл практикалық тапсырма. Мұндай тапсырма нақты өмірмен немесе басқа пәндер саласымен байланысты болуы мүмкін. Осылайша, білім алушыларда идея пайда болады: ол қай жерде және қашан берілген тұжырымдамамен немесе есептеу дағдыларымен кездеседі? Бірінші курста «Векторлар» тақырыбын оқығанда техникалық механика есептерін қол- данған жөн. Есептерді шығару барысында тікбұрышты үшбұрыштың сүйір бұрышының три- гонометриялық функцияларының анықтамаларын, проекция ұғымын, векторларға амалдар қолдануды және сызықтық теңдеулер жүйесін шешуді білу қажет екені бірден аңғарылады. Сонымен қатар геометрия сабақтарында білім алушылардың геометриялық объектілердің кеңістіктік конфигурацияларын өз бетінше құрастыру мүмкіндігі бар. Осылайша, біз теоре- малардың сенімділігін тексереміз, есептер құрастырамыз. Осының барлығын білім алушы шын мәнінде көріп, өз қолымен орындаса, оның жадында ұзақ сақталады және сенімді кеңіс- тіктік түсінік қалыптасады. Математикалық сауаттылық деңгейі есептеу және өлшей білу қабілетін көрсетеді. Сабақ- та циркуль, транспортир сияқты өлшеу құралдарын қолдану қажет екені белгілі. Біз колледж- дің шеберханаларында жасалған әртүрлі конфигурациялардың бөліктерінің өлшемдерін өлшеп, формулалар арқылы көлемдерін есептейміз. Мұндай тапсырмалардың шарттарын өзгертуге болады. Мысалы, сіз массаны да есептей аласыз, бұл үшін сіз тығыздықты білуіңіз керек. Интернеттен болаттың тығыздық мәнін таба аламыз, сол арқылы есептеулерді күрделендіруге болады. Тәжірибеге бағытталған тапсырма, ең алдымен, математиканы жан-жақты меңгеруге ықпал етеді. Тәжірибеден алынған есептерді математика тіліне аудару – маңызды қадам бо- лып табылады. Сонымен қатар, осындай есептердің функцияларының бірі – білім алушы- ларға басқа пәндәрдегі есептерді шешу үшін математиканы пайдалану мүмкіндігі туралы түсінік беру. Білім беру стандартында көрсетілген маманның жалпы құзыреттіліктерін қалыптастыру үшін әртүрлі педагогикалық технологияларды (сыни тұрғыдан ойлауды дамыту, ізденіс технологиялары, кейс-әдіс, проблемалық оқыту) пайдалана отырып, білім алушы әрекетінің әртүрлі формаларын (топтық және жеке) қолданған дұрыс. Сыныптан тыс жұмыстың нысаны да алуан түрлі: күрделілігі әртүрлі деңгейдегі саралан- ған тапсырмалар; жеке тапсырмалар, шығармашылық, стандартты емес тапсырмаларды құ- растыру (тригонометриялық функциялардың графигін салу). Білім алушылар онлайн тесті- леуді де ұнатады. Сонымен, кәсіптік оқу орындарында математиканы оқытудың ерекшелігі оның оқыты- латын кәсіптік пәндермен үздіксіз және жүйелі байланысында. Тәжірибе көрсеткендей, тәжі- рибеге бағытталған есептерді шешу, жобалау және әртүрлі әдістерді қолдану бойынша жүйе- лі жұмыс оң нәтиже береді. Күрделі математикалық материалды оқып-үйрену, егер білім алушылар оны өмірде немесе болашақ кәсіби қызметінде практикалық қолдануды білсе, сабақ тартымды болатыны түсінікті. Білім алушылар үшін бұл өмірлік кезеңде жетекші мо- тив кәсіби қызметке дайындық болып табылады. Сондықтан білім берудің, атап айтқанда математиканы оқытудың кәсіптік бағыттылығы маңызды мотивациялық құрал ретінде қарастырылады. Жоғарыда айтылғандардың барлығын қорытындылай келе, білім алушының табысты кәсіби дамуы үшін математиканы оқытудың кәсіби-тұлғалық тәсілін жүзеге асыру қажет екенін және бұл пән оқытушының басты мақсаты болып табылатынын ескерген жөн деп есептеймін. жүктеу/скачать 1,89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|