Аударманың Өзекті мәселелері алматы, 2015


Ахмет Байтұрсынұлы ұстанған қағидаттар



Pdf көрінісі
бет59/103
Дата23.10.2022
өлшемі2,17 Mb.
#45033
түріБағдарламасы
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   103
Байланысты:
audarmanyng ozektigi Kulmanov

3.1.2 Ахмет Байтұрсынұлы ұстанған қағидаттар
3
А) Ең алдымен термин ретінде ұғым мағынасын толық беретін 
қазақ сөздерін алу. 
Б) Ондай сөздер қазақ тілінде болмаған жағдайда оларды 
туыстас тілдерден алу.
В) Жаппай қолданылатын әлемдік терминдер қабылдана алады, 
бірақ олар қазақ тілінің табиғатына сәйкес өзгертілуі керек.
Г) Қазақ тілінің табиғатына сәйкеспейтін барлық өзге тілдердің 
сөздері дәл қазақтың айтуына сәйкес өзгертілуі керек. 
Тілдің міндеті – ақылдың аңдауын аңдағанша, қиялдың 
меңзеуін меңзегенінше, көңілдің түюін түйгенінше айтуға жарау. 
Мұның бәріне жұмсай білетін адамы табылса, тіл шама қадырынша 
жарайды. Бірақ тілді жұмсай білетін адам табылуы қиын... 
Сондықтан сөзден жасап сөз шығару деген әркімнің қолынан келе 
бермейді. 
3.1.3 Құдайберген Жұбанов ұсынған қағидаттар
4
Мемлекеттік терминология комиссиясы қолданатын қазақ 
әдеби тілі терминологиясының қағидаттары
(Мәдени қызметкерлер съезінде мақұлданған, Алматы, 1935 
ж.)
3
Құрманбайұлы Ш. Қазақ терминологиясы дамуының сипаты. –Алматы, 2004. 
–39-41-беттер
4
Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. –Алматы: Ғылым, 1999. –528-530-беттер


173
1. Әдеби тілдер практикасында ұлттық тілдерге аударыл-
майтын, халықаралық біртұтас белгілері бар: революция, 
совет, теория, практика, тенденция, медицина, хирургия, 
климат, абсолютный, конкретный және т.б. терминдер қазақ 
тліне аударылмай, сол халықаралық біртұтас белгіленуінде 
қабылдансын. 
2. Әдеби тілдер практикасында ұлт тілдеріне аударылатын 
производство, труд, деньги, корень, стебель, мышцы, деление, 
умножение және т.б. сияқты халықаралық терминдерд қазақ тіліне 
аударылсын. Егер де аударылуға тиісті терминнің қазақ тілінде 
баламасы болмаса немесе қазақ тіліндегі аудармасы оны түсініксіз 
ететін болса (кей жағдайда терминнің мағынасын бұрмаласа), онда 
тиісті орыс сөздері қабылдансын: сословие, состав, клетка, слет 
және т.б.
3. Түрлі пәндерде белгілі бір мағынада немесе бір-біріне 
жақын мағынада қолданылатын терминдер бірдей белгіленсін: 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   103




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет