Ауыспалы егіс аумағының құрылысын бағалау

4.4. Ауыспалы егіс аумағының құрылысын бағалау. 
Жинақы және конфигурация. 
Топырақ пен рельефті ескере отырып, өрістерді орналастыру. 
Өрістердің тепе-теңдігі 
 
Ауыспалы егіс алқаптары-бұл ауыспалы егісті жобалау кезінде схемаға 
сәйкес бөлінетін, ауыспалы егіске енгізілген барлық дақылдарды өсіру үшін 
кезектесіп пайдаланылатын және өндірістік процестер мен агротехникалық 
іс-шаралар өткізілетін жер болып табылатын егістік алқаптары. 
Өрістерді 
(мүмкіндігінше) 
бір 
массивте 
дұрыс 
және 
механикаландырылған өңдеуге ыңғайлы конфигурацияда, тараптардың 
ұтымды өлшемдерімен, сондай-ақ зиянды желдердің бағытына, рельефке, 
негізгі нүктелерге қатысты дұрыс бағдарланған ұзын жағымен жобалау 
қажет. 
4.4.1. Оценкаамдылықты, конфигурацияны бағалау 
Өрістердіңактамдылығын, конфигурациясын, арақатынасы мен пішінін 
бағалау олардағы өндірістік процестерді дұрыс ұйымдастыру және егістік 
алқаптарының аумақтық жағдайларының ерекшеліктеріне және аумақты 
ішкі ұйымдастыруға байланысты Машина-трактор агрегаттарын неғұрлым 
өнімді пайдалану талаптарына сүйене отырып жүргізіледі. 
Өрістердің рельефі. Рельефке қатысты өрістер мен жеке өңделетін 
учаскелердің орналасуын бағалау негізгі өңдеу бағыты бойынша жер 
бедерінің орташа еңісімен салыстыру арқылы жұмыс бағытындағы 
еңістердің экспозициясын, биіктік айырмашылығын, еңісті ескере отырып 
жүргізіледі. 
Ауыспалы егіс алқаптарының орналасуын негіздеу және бағалау 
олардың дұрыс орналасуын дәлелдеу және ең жақсысын таңдау үшін жүзеге 
асырылатын жобалық шешім. 
Жақтардың өлшемдері (ұзындығы мен ені) және өрістің пішіні 
жиынтықта конфигурация ұғымын құрайды. 
Өрістердің 
конфигурациясы ұзындығымен, қысқа жақтарының 
қиғаштығымен және қалдық үшбұрыштардың аудандарымен сипатталады 
техникалық көрсеткіштердің рөлдері. 
54 

Конфигурацияға қатысты өрістерді, жұмыс учаскелерін бағалаудың 
экономикалық көрсеткіштері бос Бұрылыстар мен кірулерге шығындардың 
мөлшері, бұрылыс жолақтары мен сыналардағы егістік өнімінің құнының 
төмендеуі болып табылады. 
Өрістер, 
дұрыс 
конфигурациядағы 
жұмыс 
учаскелері 
үшін 
(тіктөртбұрыш пен шаршы түрінде) төбенің ұзындығы тікелей жобадан 
анықталады. 
Трапеция, Үшбұрыш, дұрыс емес пішінді параллелограмм түріндегі 
өрістер мен жеке өңделетін учаскелер үшін шартты жұмыс ұзындығы Lp, м, 
өрістер (учаске) формула бойынша анықталады 
мұндағы Р-өрістің (учаскенің) ауданы, м2; 
B-өрістің (учаскенің) есептік ені, м, 
мұнда Н-трапецияның биіктігі, Үшбұрыш, м, яғни ең кең жерде өңдеу
бағытына перпендикуляр; 
C мен d-трапецияның қиғаш бүйірлерінің ұзындығы, м, яғни өңдеу 
бағытына параллель емес жақтары. 
В шартты Шири анықтау үшін алдымен жер жырту бағыты мен 
трапецияның биіктігін анықтаңыз Н - оған ең кең жерде перпендикуляр, 
содан кейін жер жырту бағытына сәйкес келмейтін өріс (учаске) 
шекараларының ұзындығын есептеңіз (С + d). Әрі қарай есептеу формула 
бойынша жүргізіледі. 
Барлық ауыспалы егіс өрістері үшін Lcp орташа шартты жұмыс 
ұзындығы формула бойынша анықталады 
мұндағы Р-ауыспалы егіс алаңы, м2; 
В-ауыспалы егістің барлық өрістерінің жалпы есептік ені, м. 
55