Ауыз әдебиеті және билер мен жыраулардың рухани мұрасы



бет6/7
Дата30.12.2022
өлшемі15,45 Mb.
#60223
түріҚұрамы
1   2   3   4   5   6   7

Хайуанаттар туралы ертегілер көбіне балаларға арналып шығарылатын болған. Бұл ертегілерде ең біріншіден, хайуанаттардың болмысын таныстыру, екіншіден, хайуанаттардың іс-әрекеті (түлкінің қулығы, аюдың дөрекілігі, қасқырдың ашкөз, қомағайлығы, қойдың момындығы, т.б.) арқылы балаға адамдар арасында да сондай мінезқылықты типтердің болатынын көрсету. Баланы болашаққа тартыс, қайшылығы көп қоғам додасына әзірлеу мақсаты қойылған. «Түлкі, түйе, қасқыр, арыстан», «Түлкі мен арыстан», «Қотыр торғай», «Бақа мен үйректер», «Тырна мен түлкі», тағы басқаларда халық тұрмысының алуан жақтары хайуанаттар тіршілігіне шендестіріле суреттеледі.

Қазақ ауыз әдебиетінде тұрмыс-салттық ертегілер мен аңыз-әңгімелер де едәуір. «Алдаркөсе», «Асан қайғы», «Аязби», «Толыбай сыншы» қатарлылары тарихта бір кезде болған адамдарға байланысты баяндалады. Айталық, «Ханның кесір қызы мен тазша», «Жаманқұл мен Қарабай», «Хан мен Ахмет», т.б. көшпелілер өмірінің қиял-ғажапсыз, жай болмысын суреттейтін ертегілер екені айқын.

Қазақ ауыз әдебиетінде тұрмыс-салттық ертегілер мен аңыз-әңгімелер де едәуір. «Алдаркөсе», «Асан қайғы», «Аязби», «Толыбай сыншы» қатарлылары тарихта бір кезде болған адамдарға байланысты баяндалады. Айталық, «Ханның кесір қызы мен тазша», «Жаманқұл мен Қарабай», «Хан мен Ахмет», т.б. көшпелілер өмірінің қиял-ғажапсыз, жай болмысын суреттейтін ертегілер екені айқын.

ШЕШЕНДІК ӨНЕР

  • Халықтың рухани-мәдени өміріндегі ең бір аяулы, ең бір ардақты өнердің бірі – шешендік өнер. Осынау қасиетті өнердің туын асқақтата желбіреткен жүйрік ойлы, тапқыр тілді, сұңқар үнді ділмар шешен-билер қазақ сахарасында темірдей берік тәртіптің, имандылықтың, ізгіліктің қанат жаюына ықпал етті.
  • Сандаған ғасырлар мен замандарды шолар болсақ, сонау Шыңғыс хан тұсында жасаған Майқы би Төбейұлынан (1105-1225 жылдар шамасы) бастап, ойымызға Аяз би Жаманұлы (ХІ-ХІІ ғғ.), Мөңке би (1207-1259), Едіге би (1354-1419), Бәйдібек би (1356-1419 жылдар шамасы), Әз-Жәнібек (1406-1473), Жиренше шешен, Шоған би (1584-1642), Әнет би (1626-1723), Қадырғали би (1530-1605), Досай, Балпақ, Есей, Бекболат, Тайжан, Тоқсан,
  • Жанкісі, Ақтайлақ, Бөлтірік, Сары, Сырлыбек, Қарауыл Қонай би, Мәтжан, Бапан, Шоң, Байдалы, Қараменде, Зілқара, Алшынбай, Жанқұтты, Байкөкше, Бала би, Ноғайбай, Бөгембай батырдың ұрпақтары Саққұлақ пен


  • Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет