Т/Ж2.Әдеби шығарманың тұжырымдамасы
А/И1. А/И1. Әдеби шығарманың композициясы
А/И2. Автор бейнесі
А/И3. Көркем шығарманың тілі
Т/Ж4.Шығарма үзінділерімен жұмыс
А/И4. Шығармашылық жұмыс
Б/С3. Әдеби эссе
|
7.Т/Ж2.Әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан талдау.
7.А/И1.Шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салыстыру
7.А/И2.Эпикалық,
поэзиялық , драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтау.
7.А/И3.Шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдау
7.Т/Ж4.Көркем шығармадағы кейіпкер бейнесін ашып, үзінділерді жатқа айту.
7.А/И4. Шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазу
7.Б/С3.Шығарманы ұлттық құндылық тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу.
|
Болжау
Оқушылардың алдына айтысып отырған жұптарды бейнелеген бірнеше суреттер топтамасы беріледі. Сурет тақтаға ілінеді.Оқушылар жұпта сурет мазмұнын болжап айтады. Қабілеті жоғары оқушылар бұл суреттердің айтыс көріністері екенін айтуы мүмкін.
С.
Оқушылар айтыс мазмұнымен кезек-кезек оқу арқылы танысады. Сынып мәнеріне келтіре оқыған кезде мұғалім қажет жерлеріне түсініктеме беріп , әрі сөздік жұмысын қатар жүргізіп отырады.
Т.
Кестемен жұмыс істеу арқылы ақындарға мінездеме беру:
Сүйінбай
|
Ассалаумағалайкүм, сәлем бердік,
Мүбәрәк жүздеріңді жаңа көрдік.
Атақты ас-жиынды құттықтауға,
Бауырлас, қырғыз елі, саған келдік.
|
Мінездеме
|
|
Мен Қарасай ұлымын,
Айтулы ердің бірімін,
Шапырашты батыр ел,
Батыр туған мен едім!
|
|
Қатаған
|
Ау, Сүйінбай тоқтат сөзіңді,
Ояйын ба көзіңді!
Ақынмын деп ойлайсың,
Мен тұрғанда өзіңді!
|
|
|
Кенесары төреңнің,
Басын кесіп алғанмын,
Наурызбайдай бегіңді,
Итіме сүйреп салғанмын!..
|
|
Қалыптастырушы бағалау.
ЖЖ
«Сен білесің бе?»
1.Ол бала кезінде байдың қойын бағып жүргенде ұйықтап қалып, өлеңдетіп оянған.
2.Оның айтыста өз құлағын өзі бұрап жіберіп, шабыттанатын әдеті болған.
3.Алғашқы айтысы қарғамен айтысудан басталған.
Т.
Сүйінбай бейнесінің айтыстағы көрінісін кесте арқылы талдау
Ақын бейнесі
|
Дәлелі (айтыстан келтіру)
|
Қазақтың үш жүзін түгел мақтайды, қырғыз- қазақ туыстығын айтады, себебі Сүйінбай -....
|
|
Сүйінбай рушылдықты емес, елдікті айтады, себебі Сүйінбай - .....
|
|
Сөздері мағыналы, ойлы, образды, себебі Сүйінбай - .....
|
|
Кері байланыс
Сабақтың соңында «Сүйінбай» деген сөзден басталатын 5 сөйлем айтып, кері байланыс жасалады.
Қызығушылықты ояту
Оқушыларға топтың бір мүшесін сипаттап жасыр деген тапсырма беріледі. Әр топтан бір спикер келіп жасырған оқушыны сипаттап айтады. Мысалы: «Қара шашты, бойы ортадан жоғары, сөзі салмақты, сабақта бұлбұлша сайрайды» деген сияқты сипаттаушы сөздерді қолдану керек.
ЖЖ.
Сатылай кешенді талдау арқылы осы мақсатты жүзеге асыруға болады.
1.Авторы
|
|
2.Тақырыбы
|
|
Жанр түрі
|
|
Идеясы
|
|
Шумақ саны
|
|
Тармақ саны
|
|
Бунақ саны
|
|
Буын саны
|
|
Ұйқас түрі
|
|
Әдеби- теориялық ұғымдар 1. Троп- сөзді құбылту
|
|
Түсіндірме сөздік:
|
|
Өлеңнің түйіні:
|
|
Өзара бағалау.
Т.
«Ротация»
Оқушылар бірнеше шағын топтарға бірігеді. Әр топқа түрлі тапсырмалары берілген үзінділер таратылады, олар үзінді бойынша әртүрлі маркерлерен жауаптарын жазады. Мысалы:
Қол жайып, құран оқып өткендерге,
Аруағым атам қырғыз келдім жоқтай.
Алдына қалың қырғыз келгеннен соң,
Жарай ма қайтып кету көңіл айтпай? !
Үзінді қай ақындікі?
Қол жаю, көңіл айту, қалың қырғыз тіркестерінің мағынасын түсіндір.
Топтық бағалау.
Т.
Шығармашылық жұмыс
Оқушылар топқа бөлінеді. Топта айтыс мәтіні бойынша маңызды екі сұрақ дайындалады. Сағат тілі бойынша топтар дайындаған сұрақтарымен ауысады. Жауаптары тыңдалған соң, айтыстағы Сүйінбай ақынның жеңуінің сырын тарқатып жазады. Мысалы
Қазақтың үш жүзін түгел мақтайды, қырғыз қазақ туыстығын айтады.
Рушылдықты емес, елдікті айтады.
Сөздері мағыналы, ойлы, образды.
Қазақ елінің көптігін айтады.
Рефлексия «3-2-1»
Сабақтағы 3 маңызды ақпарат;
Қиындық келтірген 2 мәселе;
Сабақта ұнаған 1 аспект.
Ж.
Эссе тақырыбы:
«Сүйінбай неліктен сөздің пірі атанған ?»
Қалыптастырушы бағалау.
|
Айтыс — ауыз әдебиетінде ежелден қалыптасқан поэзиялық жанр, топ алдында қолма-қол суырып салып айтылатын сөз сайысы, жыр жарысы.
Мұғалім айтыс жанры, түрлері туралы оқушы жасына сай мағлұмат береді.
Мұғалім «Сүйінбай мен Қатаған айтысынан» үзінділерді алдын –ала дайындап алып келеді.
Оқушылар үзіндімен топта жұмыс істеген соң, ауызша түсіндіре алуы керек. Сүйінбай сөзін бастады, халықпен сыпайы амандасты, қырғыз елін бауырлас деп атап тұр. Қатаған
болса тым өктем сөзінің басын «көзіңді ояйын ба?» деп бастады. Бұдан біз.... деген бағытта пікірін жеткізуге талаптандыру керек.
«Сен білесің бе?» стратегиясы бойынша мұғалім тағы да бірнеше жалған мәлімет қосып, " шын, жалғанын» анықтатуға болады.
Бұл тапсырма алдынғы тапсырмамен тікелей логикалық байланыста болғандықтан, жазбаша түрде орындатуға болады.
Мұғалім қайталау, қайталау түрлері: эпифора, анафора, туралы түсінік беру керек.
Сатылай кешенді талдауды жүзеге асыру үшін мұғалім оқушылармен бірге сыныпта ауызша талдай отырып, жазбаша дәптерлеріне түсіріп отырады. Оқушылар талдауға қалыптасқан соң жеке жұмыс, өзіндік жұмыс ретінде жүзеге асырауға болады.
Мұғалім әр топқа үлгідегідей бірнеше тапсырма дайындауы керек.
Мұғалім эссеге дейінгі тапсырма, эссе құрылымы туралы мағлұмат береді.
|
http://video.nur.kz/view=t4jyzk4s
http://refik.ucoz.kz/load/aza_sha_referattar/s_jinbaj_aron_ly/1-1-0-5259
http://jastar.kz/kk/audio/sheshendik-sozder/suiinbai-men-qatagan-aitysy-170/
http://kazaitys.kz/kz/article/view?id=1151
http://bilimdiler.kz/zhiraular/14469-suyinbay-aronuly-1815-1898-zh-zh.html
http://malimetter.kz/sujinbaj-aronuly-1815-1898/
Айтыстың алдаспаны — Қазақ Әдебиеті — QazaqAdebieti
qazaqadebieti.kz›2280/ajtysty-aldaspany
|