Қазақ және түрік тілдеріндегі жаңа қолданыстардың лингво-когнитивтік даму жүйесі
төрешілдік рәсімді азайту жұмыстары талқыланды (Алматы ақшамы, 10.04.2014). Зайырлы
жүктеу/скачать 2,66 Mb. Pdf көрінісі
|
| төрешілдік
рәсімді азайту жұмыстары талқыланды (Алматы ақшамы, 10.04.2014). Зайырлы ел деген – дінсіздікті білдірмейді (Алматы ақшамы, 05.03.2015). «Халық қаласа, хан түйесін сояды» демекші, ашынған дүйім жұрт қазыларды тығырыққа тіреді (Қазақстан-ZAMAN, 16.05.2013). Екі ел Президенттері Н.Ә. Назарбаев пен Д.А. Медведев жүргізіп отырған сарабдал саясаттың мәуелі жемістерінің бірі, достық қарым-қатынастың салтанаты екенін атап айтты (Егемен Қазақстан, 27.03.2010). Ал түрік тіліне келер болсақ, Анатолияның түрлі аймақтарынан жинақталып, қазіргі түрік лексикасына еніп, баспасөз беттерінде белсенді жарияланып отырған отырған жаңа қолданыстағы көне сөздер мыналар: çağ, erdem , konuk, ilçe, çalgın, yanıt т.б. Мысалы: Çağımız , görselliğin önem kazandığı bir çağ diyoruz ama bunun inandırıcı örneklerini veremiyoruz (Hürriyet газеті, 02.12.97). Döneme ve çevreye uyum sağlamak erdemdir , yaşamın şartıdır (ZAMAN газеті, 30.12.96). Antalyaspor, rakiplerine karşı büyük avantaj yakalayan Osmanlıspor'u konuk edecek (SABAH газеті, 17.05.2015). Türkiye'nin ilk başörtülü ilçe milli eğitim müdürü, Ankara'nın Altındağ ilçesine atandı (VATAN газеті, 13.05.2015). “Bu çılgın proje değildir, çalgın projedir” dedi (Hürriyet газеті, 28.04.2011). Yarın kendilerini Türkiye'de bulmak bile zor olacak" yanıtını verdi (SABAH газеті, 15.05.2015). Осы тектес жаңа қолданыстардың газет тілінде жиі кездесуі прагматикалық қуаты басым қолданыстардың төл тілде жұмсалуын күшейтеді. Қорыта келгенде, жаңа атаулардың пайда болуының прагматикасы шетелдік сөздерді төл тілге аударып жеткізу үдерісінде нақты көрініс табады. Әрине, олардың бәрінің дер кезінде аударылып, қолданысқа ұсынылуы мүмкін емес. Сондықтан шеттілдік жаңа атаулар көбінесе сол қалпында, көбінесе айтылымы орыс тіліндегі нұсқада қолданысқа түседі. Бұл жағдай түрік тілінде де кеңінен өріс алған. Түріктердің тілдік санасында шетелдік сөздердің әуезділігіне мән берілетіні, Түркияның ертеден келе жатқан батыс мәдениетімен дәстүрлі байланысы, экономикалық, саяси, географиялық т.б. факторлардың кірме сөздердің қолданылу белсенділігіне ықпал ететіні жайында алдыңғы тарауларда айтып өттік. |