«Қазақ тілі» пәні бойынша оқушылар Қазақстанды, қазақ елін, яғни қазақ елінің тарихын, мәдениетін, өнерін, әдебиетін, ғылымы мен білімін дамытуда ерен еңбек еткен ұлы тұлғалардың шығармашылығын және т б
жүктеу/скачать 1,66 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 346-тапсырма. Көп нүктелердің орнына белгісіздік есімдіктерін тиісті орындарына қойып жазыңыздар.
- Тірек сөздер
- 347-тапсырма. Ә.Қастеев атындағы Мемлекеттік өнер мұражайының қалыптасу кезеңдері туралы мәтінді мұқият оқып, мағынасын түсініп, мазмұндаңыздар.
- 348-тапсырма. Мәтіннің мазмұны бойынша берілген сұрақтарға жауап беріңіздер.
- 349-тапсырма. Мәтіннен сілтеу, сұрау есімдіктері бар сөйлемдерді теріп жазыңыздар.
| * * * * *
... Сенсің – жан ләззаты, ... Сен – жаралы жолбарыс ең, Сенсің – тән шәрбаты. Мен – киіктің лағы ем. (Абай) 345-тапсырма. Өлеңдерден белгісіздік есімдіктерін табыңыздар. Өлеңдердің мағынасын түсініп, жаттаңыздар. Жігіттің шешендігін дауда сына, Қазақта қасқыр да көп, түлкі де көп, Мақтаған қыран құсты ауда сына. Алайда жіп тақпаймыз ешкімге дөп. Қарын тоқта әркім-ақ үйде батыр, Сөз жүгіртіп, шағыстырған қасекеңдер, Жігітті батырсынған жауда сына. Түлкіге қалып жатыр күлкі де боп. (Ақан сері) (С.Дөнентаев) 346-тапсырма. Көп нүктелердің орнына белгісіздік есімдіктерін тиісті орындарына қойып жазыңыздар. Сырым үндемейді, ................ алысқа қарайды. Мына .............. кім? Халық ............... нәрсені түсінеді. ................. өз әнін шырқайды. Әкем менен ................ ойлануды талап етеді. Тірек сөздер: біреу, әрбір, әлдеқайда, әрқайсысы, әрқашан. (Мағжан Жұмабаев) 10-апта. 30-тәжірибелік сабақ Грамматика: Сілтеу, сұрау есімдіктері. 347-тапсырма. Ә.Қастеев атындағы Мемлекеттік өнер мұражайының қалыптасу кезеңдері туралы мәтінді мұқият оқып, мағынасын түсініп, мазмұндаңыздар. Ә.Қастеев атындағы Мемлекеттік өнер мұражайы Мемлекттік Ә.Қастеев атындағы өнер мұражайы Қазақстан Республикасындағы үлкен мәдени орталықтарының бірі. Мұражай жинағында Қазақстан, Ресей, Еуропа, Америка, Шығыс және басқа да елдердің кескіндеме, графика, мүсін және сәндік-қолөнер туындыларынан құралған 22000-ға жуық экспонаттар бар. Мұражайдың негізгі мақсат-мүддесі – әрқашанда жоғары сапалы әлемдік өнер туындыларын жинап, қорғап-сатап, насихаттап, өнер сүйер көпшілікке көрсетіп отыру. Мұражай 1935 жылы Қазақ ССР-нің 15 жылдығына арналған мерекелік көрменің негізінде Ұлттық көркемсурет галереясы болып құрылды. Көркермендер үшін 1976 жылы галерея 1970 жылдан жұмыс істеп келе жатқан қолөнер мұражайымен біріктіріліп, Қаз ССР Мемлекеттік өнер мұражайы болып ашылды. Ал 1984 жылдан бастап мұражайға Қазақстанның халық суретшісі Ә.Қастеевтің есімі берілді. Мұражайда әр ұлттың сан ғасырлық тарихы бар мәдениетінен және оның түрлері мен жанрларын сипаттайтын экспонаттардан жинақталған әлемдік өнер туындыларымен кеңінен танысуға болады. Қазақ халқы өзінің көне заманнан бері келе жатқан тамаша тарихы және өзіне ғана тән көркем мәдениетімен ерекшеленеді. Мұражай қорындағы көне және орта ғасырдағы өнер бұйымдары, өткен дәуірден қалған шығармашылық өнердің теңдесі жоқ ескерткіштері өнердің өсуі мен эволюциялық өзгерістерінен мағлұмат береді. Көшпелі қазақтың тұрмысында ең басты рөл атқаратын зат – киізден жасалған бұйымдар. Үй-ішінің сәнін кіргізетін текеметтер мен алашалар, төсеніштер мен ыдыс-аяқ салатын қоржындар жасалған. Көркемдік әсері бар дүние ол – текемет. Ол өзінің түр-түсінің сәнімен өлшенеді. Киізден жасалатын төсеніштің тағы бір түрі – сырмақ. Оның оюлары симметриялы және графикалық анықтылықпен ерекшеленеді. Сонау көне заманнан бері келе жатқан халықтың дәстүрлі үй мүлкінің бірі – кілем қазірдің өзінде де маңызын жойған жоқ. Ою-өрнектері мен түр-түсінің байлығымен аса тартымды. Кестелі кілемнің бір түрі – түскиіз. Ол қалыңдық жасауының ең негізгісі болған, отбасының бақытын, тазалығын (пәктігін) суреттейді. 1935 жылы Қазақ ұлттық көркемсурет галереясы құрылғаннан бері «Қазақстан бейнелеу өнері» коллекциясын жинақтауға жіті көңіл бөлінді. Қазіргі таңда Ә.Қастеев атындағы Мемлекеттік өнер мұражайының залдарында ұлттық өнер мектебінің қалыптасқан анталогиясын құрайтын 10000-нан астам көркем шығарма қойылған. Қордағы аса құнды кескіндеме, графика, мүсін туындылары ұлттық мектебіміздің көркем шежіресі іспеттес. ХХ ғасырдың 20-30 жылдар коллекциясы негізінен шынайы көңілмен орындалған аз ғана акварель мен суреттер Ә.Қастеевтің, А.Исмайлов, К.Ходжиков пен К.Ходжиковтердің жұмыстары сол уақытты суреттейтін терең ішкі сезімге толы шынайы туындылар. Әр кезеңдегі жұмыстардан Қазақстандағы дара шығармашылық иелерінің даму эволюциясын көруге болады. Қ.Телжанов, Н.Нұрмұхаммедов, К.Шаяхметов, М.Кенбаевтың туындыларының ойы, тақырыбы, орындалуы кең көлемді қамтиды. Қазіргі заманғы Қазақстан қолданбалы өнері коллекциялары ХХ ғасырдың 70-жылдарынан бастап жинақтала бастады. Онда тоқылған маталар, металдан, қыштан, фарфордан, киізден, шыныдан жасалған бұйымдар жиналған. Суретшілер өз мемлекетінің ХХІ ғасырдағы тарихи дамуына, өмірдің барлық саласындағы қарқынды өзгерістерге куә болып келеді. Олардың көпшілігі жеке дәрежелі шығармашылық иелігіне жетті. Шығармаларының негізгі тақырыбы – ата-бабамыздың көнеден келе жатқан ғасырлық мұралары болды. Мемлекеттік Ә.Қастеев атындағы өнер мұражайындағы бүгінгі күнгі 1200-ден аса кескіндеме, түпнұсқалы және басылымнан өткен графика, мүсіндер мұражайдың ең құнды жинақтарының бірі. Ең таңдаулы деген шығармалар мұражайдың тұрақты экспозициясына кірген. Қазіргі уақытта Мемлекеттік мұражайы – сурет өнері саласындағы ең ірі ғылыми-зерттеу және мәдени-ағарту мекемелерінің бірі болып отыр. 2000 жылдың 1 қаңтарына негізгі қордың саны – 21 мың бірлікті құрайды. Мұражайдың бай, жан-жақты, баға жетпес коллекциясы Қазақстанның, Еуропа және Азия елдерінің өткен кезеңдегі және қазіргі уақыттағы шеберлерінің көркем мәдениеті туралы түсінік береді. Мұражайда барлығы – 14 экспозициялық зал жұмыс істейді. Сөздік: кескіндеме – живопись текемет – кошма алаша – коврик; палас қоржын – сумка қыш – кирпич мұра – наследие жіті – бдительный; чуткий; зоркий; сәндік – декоративный; роскошный туынды – произведение; производный төсеніш – палас; постилка; кошма; мүсін – скульптура; статуя; осанка; кристальный бюст генетический; вторичный застилка; настил; тюфяк сырмақ – стеганная кошма с узорчатой апликацией 348-тапсырма. Мәтіннің мазмұны бойынша берілген сұрақтарға жауап беріңіздер. 1. Мемлекеттік мұражайы ненің орталығы болып саналады? 2. Оның негізгі мақсат-мүддесі не? 3. Мұражай қашан құрылды? 4. Мұражайға Ә.Қастеевтің есімі қашан берілді? 5. Ол несімен ерекшеленеді, неден мағлұмат береді? 6. Көшпелі қазақтың тұрмысында ең басты рөл атқаратын қай бұйымдар, олар несімен ерекшеленеді? 7. Көне заманнан келе жатқан қазақтың дәстүрлі мүлкі деп нені атайсыздар? 8. Ә.Қастеев атындағы мұражайда қанша көркем шығарма қойылған? 9. Мұражайда неден жасалған бұйымдар жиналған? 10. Шығармалардың негізгі тақырыбын атаңыздар. 349-тапсырма. Мәтіннен сілтеу, сұрау есімдіктері бар сөйлемдерді теріп жазыңыздар. жүктеу/скачать 1,66 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|