Қазақ тілін оқытудың жаңа технологиясы пәні Кіріспе
Модульдік технологияны қолдану әдістемесі
жүктеу/скачать 0,82 Mb. Pdf көрінісі
|
Қазақ тілін оқытудың жаңа технологиялары пәнінен дәріс
| 3.1.2 Модульдік технологияны қолдану әдістемесі
Орыс мектептерінің 5 – 9 –сыныптарында қазақ тіл модульдер арқылы оқыту әдістемесінің лингвистикалық негізі қазақ тіл біліміне байланысты.Орыс сыныптарының қазақ тілі сабақтарында басты орын алатын – сӛз бен сӛздің байланысы, грамматикалық формалар мен мағыналар, сӛздердің тіркесі, сӛзжасам – осының бәрістіл білімінің салаларында қарастырыла келіп, грамматиканың дамуына қанша әсер етсе, модульдік технология арқылы тілді меңгертуге де сонша ықпал етеді. Орыс мектебінде оқытылатын «Қазақ тілі» пәнінде екі үлкен бағыт бойынша ұйымдастырылатын жұмыстардың қатар жүргізілуі ғана оқушылардың саналы білім алуына қызымет ететіндігін әжістемеші ғалымдардың бәрі де құптайды.Оның бірі – бұл пәнде қазақ тіл білімінің ғылыми негізінде оқушылардың сӛйлеу, қарым – қатынас жасау дағдысын дамытып жетілдіру. Оқу пәнінің білім мазмұнында тілдің коммуникативтік қызыметі, грамматикалық жүйесі модульмен оқыту арқылы бір – бірімен тығыз байланыстырып меңгерту міндеті айқындалады.Оқыту жүйесінде мұндай міндеттің алға шығарылуы қарым – қатынас орыс тілді мектептердің қазақ тілі сабақтарында үлкен мәнге ие болады.Мұнда басты мәселе сӛйлеу әрекетінде балалардың жас ерекшеліктерін ескеру және жалпы дидактикалық ұстанымдарды тілді оқытудың әдістемелік жүйесімен ұштастырып отыру. Тілді оқытудың басты факторларының бірі болып табылатын ауызша сӛйлеу, жазу мәдениетін қалыптастыру мәселелерін арнайы сӛз етіп, осы саланы жетілдірудің қажеттілігін негіздеп арнайы жазылған еңбектер де бар. Тілді оқыту жүйесінде талаптар да жалпы білім беру саласындағы жаңа қағидаларға сүйеніп негізделеді. «Тіл – адам жанының тілмашы» ретінде адамды әлеуметтік ортамен байланыстырушы дәнекер әрі баланың жалпы дүниетанымын қалыптастыратын танымдық іс - әрекеттердің ең маңызды құралы. Тіл арқылы оқушы болмысының, психикасының, мінез – құлық, адамгершілік қасиеттерінің кӛрінетіндігін, білім – білік деңгейлерінің танылатын әрдайым ескеріп, оны нақты жұмыстарда дәлелдеп отыру да – модульді картаны қалыптастырудың бір арнасы. Қазақ тілі сабақтарында «сауат ашу, қарым – қатынас шеберлігін, мәдениетін үйретумен қатар, оны белгілі бір этникалық топтың мүшесі ретінде тәрбиелеу, қалыптастыру» мәселесі ұлттық дәстүрге негізделіп жүргізілуін талап етеді. Ана тіліміздің орыс тілді бӛлімдерде оқытудың негізгі әдіснамалық арқауы – психология білімі, тілдердің ӛзара әрекеті теориясы және педагогика ілімдері болып табылады.Оқытудың дидактикалық ұстанымдары мен оқытудың психологиялық ұстанымдары тығыз байланысты.Олар: болашақ даму кезеңіне бағдарлап, оқу іс - әрекеті үрдісінде оқушыны тұлға ретінде қалаптастыратын белгілі интеллектуалдық және моралдық қасиеттерінің тууына күш бағыттау, оқу үрдісін таңдауда нақтылы жағдайын ескеру, сапалы нәтежиені қамтамасыз етіп, яғни, оқушылар мен оқытушының ішкі мүмкіндік күшіне кӛзін ашып, оның белсенділігін арттыру, сӛйтіп кӛздеген мақсатқа жету. Тілді оқыту ұстанымдары – үйретуші іс - әрекетіс және үйренушілердің танымдық іс - әрекетінің сипатын анықтайтын негізгі қағидалар. Қазақ тілін оқыту әдістемесінде тарихи қалыптасқан және ғылыми негізделген, үйретуші мен үйренуші іс - әрекетін анықтайтын бастапқы қағидалар бар.Мәселен: профессор Н.Оралбаеваның пайымдауынша, мынадай дидактикалық ұстанымдардың жеке түрлерін қазақ тілін оқыту барысында басшылыққа алуға болады: оқу материалын саналы меңгерту; оқу материалының ғылымилығы; дидактиканың жүйелік және жалғастық ұстанымы; материалдың оқушының қабылдауына сәйкестік ұстанымы; жеңілден ауырға ұстанымы; теория мен тәжірбиенің байланыстылығы кӛрнекілік ұстанымы; оқу мен тәрбие ісінің бірлігі. Ұстанымдар қызыметіне қарай жалпы дидактикалық және арнаулы болып ажыратылады. Қазақ тілін модульмен оқыту – жаңа әдістемелік жүйе.Сондықтан модульмен оқыту теориясы ӛзіне ғана тән ұстанымдар жүйесіне негізделеді.Бұл қстанымдар жалпы дидактикалық ұстанымдармен тығыз байланысты.Жалпы «ұстаным» сӛзінің мағынасы (латынша prine – pium – негізгі, бастапқы, орысша – принцип) кез келген іс - әрекетке сүйенетін негізгі ереже деп түсінеміз.Атап айтқанда, негізгі идея немесе адамның іс - әрекетіне қойылатын негізгі талаптар.Бұл талаптар ғылымның белгілі заңдылықтарынан туады.Оқыту ұстанымдары оқытуәрекетінің құрылымын жасауға оны тиімді жүзеге асыруға ықпал етеді. Қазақ тілін модульмен оқыту ұстанымдары – тілдерді оқыту теориясының туындылары.Бұл – заңды құбылыс.Сонымен қатар ол модуьмен оқытудың тек ӛзіне ғана тән ерекше заңдылықтарын да бейнелеуі қажет. Қазақ тілін модульмен оқыту жүйесі компонеттердің ӛзара байланысы, әрекеттестігі және тәуелділігі ұстанымдарының ӛзара байланысын анықтайды.Сондықтан да жеке ұстанымдардың жүйенің нақты компоненттерімен ара – қатынасқа түсуі белгілі дәрежеде шартты.Кез келген ұстаным, тура немесе жанама болсын, әр компонентте бейнеленеді де, сол арқылы оның толық жүзеге асуына ықпал етеді. Модульмен оқыту – білім беру, тілді оқытып үйрету саласындағы жана жүйе.Сондықтан жоғарыда аталған модульмен оқыту ұстанымдары тізімін шектеулі, аяқталған деп айта аламыз.Ол әлі де дамып жетіледі.Соның негізінде жаңа идеялар, жаңа ұстанымдар пайда болады.Қазіргі кез талабына сай модульмен оқытудың жалпы бағытын, оның мақсаты мен мазмұнын, тілді оқытып – үйрету әдістемесі айқындайтын, негіздейтін жоғарыда атаған ұстанымдарға тоқталайық. Модульмен оқыту ұстанымы белгілі әдістемелікережелер арқылы жүзеге асады.Атап айтқанда: оқыту мазмұны құрылымдық бӛліктерге, яғни мақсатты оқу материалы, әдістемелік нұсқау, бақылау – тексеру бӛліктерінен тұратын бірлікке, модульге бӛлінеді; модуль – дидактикалық жүйе, мұнда оқыту мазмұнынның әдісі, құралдары, формалалары және бақылау жүйесі біртұтас динамикалық сипатқа ие. оқыту мазмұны толығымен дидактикалық мақсатқа жетуді қамтамасыз етеді.Жалпы дидактикалық мақсаттың жемістілігі – модульмен оқыту бағдарламасының мазмұнына жеке мақсат – модуль мазмұнына, тӛл мақсат – оқу элементінің мазмұнына сәйкес. Модульмен оқыту ұстанымы оқыту мазмұны бӛліктері аралығындағы байланыстардың ӛзара бағыну тәртібін шамалайды:оқу элементтері модульді құрайды, модульдер модульмен оқыту бағдарламасын құрайды.Олай болса, айтылғандарды түгендей келе, модульге келесідей анықтама беруге болады: модуль – модульмен оқытудың негізгі құралы, бірлігі.Ол мәліметтің аяқталған блогынан тұрады.Оның құрамына дидактикалық мақсатқа жетуді қамтамасыз ететін әдістемелік нұсқау мен әрекеттің мақсатты бағдарламасы кіреді.Оны ӛрнекпен былай кӛрсетеміз: Оқыту мазмұнының жекеленген бӛліктерден құрылу ұстанымы.Бұл ұстаным оқу материалын модуль шеңберінде дидкатикалық мақсатты шешуге бағытталған және жекеленген элементтерден тұратын белгілі құрылымы бар бірыңғай тұтастық деп қарастыруды талап етеді.Аталған ұстанымның бағдарламалық оқытудың оқу материалын қадамдарға бӛлу ұстанымымен біршама ұқсастығы және ӛзіндік айырмашылықтары бар. .[5, 41бб.] Бағдарламалық оқытуда бұл ұстаным оқу материалын шағын, бір – бірімен тығыз байланысқан, белгілі тәртіппен сабақтаса күрделенген қадамдарға бӛлуді талап етеді.Модульмен оқытуда әр бӛліктің алдына белгілі әрекетті дидактикалық мақсат қойылады, ал оқыту мазмұны оны жүзеге асыруда қамтамасыз етерлік кӛлемде беріледі. жүктеу/скачать 0,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|