Қазақ тілінің шығу тарихы туралы түркі тілдері тіл туыстығына

Ы, і дыбыстары сөз басында р, л

жүктеу/скачать 0,54 Mb.

бет	9/102
Дата	16.03.2022
өлшемі	0,54 Mb.
	#28180

1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 ... 102

Ескерту

Ы, і дыбыстары сөз басында р, л әріптерінің алдында көмескі естіліп, оны жазбағанда, сөздің лексикалық мағынасы бұзылмаса, ол дыбыстардың әріптері жазылмайды. Рас (ырас емес), рет (ірет емес), рахат (ырахат емес), лай (ылай емес), лезде (ілезде емес), лақтыру (ылақтыру емес) т.б.

Ы, і дыбысына аяқталған етістіктерге көсемшенің -й жұрнағы жалғанса, ый, ій дыбыстарының таңбасы ретінде жалғыз ғана и әрпі жазылады (ы+й=и, і+й=и). Мысалы: оқы-й+ды=оқиды, есті-й+ды=естиді т.б.

Ескерту: Қосарлы ый дыбыстары сый, тый түбірлерінен жасалған сөздерде ғана жазылады. Мысалы: сыйлық, сыйлау, сыйымды, сыймайды, тыйым, тыйылу, тыйылдыр, тыйылмайды т.б.

У дыбысы дауыссыздан кейін келсе, дауысты дыбыс (ту) болады, ал мынадай жағдайларда дауыссыз дыбыс болады:

1) у дыбысынан басқа дауыстыдан кейін келсе (тау);

2) сөз басында дауыстының алдында келсе (уақ);

И, у дыбыстары сөздің жуан-жіңішкелігіне қарай бірде жуан, бірде жіңішке болады, яғни сөздегі басқа дауыстылар жуан болса, и, у дыбыстары жуан оқылады, сөздегі басқа дауыстылар жіңішке болса, и, у дыбыстары жіңішке оқылады.

Жуан дауысты болуы: бару, тиын;

Жіңішке дауысты болуы: жүру, киін т.б.

жүктеу/скачать 0,54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 ... 102