Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі 010500 бастауыш білім беру
Жеке басты біртұтас бүтін тұрғысында ұғыну
жүктеу/скачать 58,42 Kb.
|
stud.kz-51715
- Бұл бет үшін навигация:
- 3.2 Оқушылардың жеке тұлғасын әлеуметтендіру
3.1 Жеке басты біртұтас бүтін тұрғысында ұғынуОның осы ұғымдағы динамикалық қасиетін анықтау /бір нәрсені тілек етеді, бір нәрсеге ұмтылады, белгілі бір қимыл-әрекеттер жасайды/ Жеке бастың өзгермелілігін, оның қазіргі және перспективалық мүмкіндіктерін баса көрсету. Соңғылардың құрамына туа біткен /темперамент/ де жүре пайда болған қасиеттері де /тәртіптілік, мақсатшылдық/ енеді. Адамның өзін қоршаған адамдарға және өзіне баға беру қатынастарының системасын қосу. Бұл тарауда біз жеке басты зерттеудің осы соңғы жағымен ғана шектелеміз де, адамның адамгершілік тәрбиелелегенің мәнін құрайтын оның негізгі тиек қатынастарын қараймыз. Психологтар жеке басты біртұтас субъект ретінде, жаңа қоғам құрылысының белсенді қайраткері, творчестволық қатысушысы,колективтің өзге мүшелерімен мақсаттарының ортақтығы жағынан тығыз байланысқан мүшесі ретінде қарайды. өзінің бойдағы қуаты мен еңбегін қоғам дамуына, оның өмірін одан әрі жақсартуға жұмсай отырып, осы коллективтік қоғамдық пайдалы іс-әрекетте кемеледенеді, азамат ретінде өседі және өзгеге ұқсаматын өзіндік тұлға ретінде қалыптасады. Көптеген адамдармен түрліше қарым-қатынасқа түсе отырып, өзінің олармен қатынасының түрлі салаларына адам әр қырынан танылады. Олар әдетте жекеленген «таза» күінде емес /ұстамдылық пен ашушаңдық, менмендік пен қарапаымдылық/, адам қасиеттерінің тұтасынан алғанда азды-көпті күрделі ансамбіліне көрініс табады. Осыған орай, бұлардың қасыбірі ақынырақ көрінетін және тұрақтылау қасиетке ие, басқалары басыңқы және ауық-ауық қана бақалады. Олар, сірә, нақтылы бір жеке басқа етене тән болмаса керек. Алада адамның күнделікті өмірі үшін тосын жағдаларда / мысалы, өрт, ұрыс, ауыр қағы сияқты шиеліністі жағдаларда/, жеке бастың қоршаған адамдар ғана емес, өзі де күтпеген, бірақ бұл адамға өте тән қасиеттері мелінше ақын көрінеді. 3.2 Оқушылардың жеке тұлғасын әлеуметтендіруҚазіргі кезеңде әлеуметтендіру ұғымы, философиялық, педагогикалық, психологиялық жұмыстарда кеңінен қолданылып жүр. Баланың жее тұлғасын әлеументтендірудің педагогикалық аспектісін жеке қарама басқа аспектілермен байланыста қарастырып, зерттейді. Жеке тұлғаны әлеументтендіруді екі фазаға бөліп қарастыруға болады: Әлеументтік бейімделу, яни жеке тұлғаның өмір сүретін ортасындағы әлеументтік экономикалық жағдайға әлеументтік нормаларға, элеументтік институттар, топтарға, элеументтік, ұйымдар сияқты әртүрлі деңгейде құрылған қоғамға бейімделуі. Адамның жан дүниесіне әлеуметтік нормалармен құндылықтарды енгізу үрдісі сыртқы ортадағы нормалар мен құндылықтар компоненттер жеке тұлғаның ішкі жан дүниесіне тәжірибенің жетілу нәтижесінде ауысады Жеке тұлға әлеументтік ортаға өз бетінше өмір сүре алатын тұлға ретінде енеді. Филосовтар әлеуметтендіру мәселесін әлеументтік қатынастарды дамытумен байланыстырса, ал психологтар жеке тұлғаны дамыту тұрғысынан қарастырады. Қоғам бала қатынасы ерекше рөолге ие бола отырып, әртүрлі қатынастарда түрі жағынан ұқсамайтын басты екі қатынасты ажыратып қарауға болады. 1. баланың өзін қоғамда бағалауы, 2. қоғам мен ара қатынасын белгілеу, қоғамға бейімделуі. Р.С. Немов әлеументтендіруді «Жеке тұлғаның қоғамдық тәжірибені үнемі белсенді түрде меңгеру үрдіс нәтижесінде жеке тұлға болып қалыптасып, адамдар арасында өмірге қажетті білім, әдет, дағдыларды, шеберліктерді меңгеріп, оны белгілі бір міндеттерді шешу барысында қолданылуы» деп түсіндіреді. И.С. Кон болса, «Әлеументендіру үрдісін жеке тұлғаны қалыптастырумен емес, жеке тұлғаның алған әлеументтік бағытына, оның әлеументтік құрылымдағы ерекше алатын орнына байланысты»- деп есептейді. Жеке тұлғаны әлеументтендіруді педагогикалық тұрғыдан қарастырған атақты педагог В.А. Сухомлинский «Ұжымды тәрбиелеу әдісі» еңбегінде: «Әлеументтендіру үрдісі ұжымның тәрбиелік күшін жетілдірудің ең маңыздысы екенін педагогикалық әдебиеттерден жиі оқуымызға болады. Жеке тұлғаны әлеументтендірудің педагогикалық аспектілеріне көп көңіл бөліп жүргендер қатарына А.А. Бодалев, Л.И. Новикова, А.В. Мудрик, В.А. Караковскилерді әлеументтендіруге былайша анықтама береді: Әлеументтендіру екі жақты үрдіс, бір жағынан жеке тұлға өзі мүшесі болып саналатын әлеументтік топ пен қоғамның әлеументтік тәжірибесін, құндылығын, нормаларын меңгерсе, екінші жағынан әлеументтік тәжірибе мен әлеументтік байланыс жүйесін белсенді меңгереді.» Тәрбие- әлеументтік үрдістің бір бөлігі ретінде даму үрдісін практикалық іс-әрекетте, ойынға енгізу негізінде мақсатты басқарады. әлеументтік шығармашылыққа баланың өзін жеке тұлға екенін сезіндіретін түрлі іс-әрекеттер арқылы жағдай жасау өзгермелі әлеументтік экономикалық жағдайда қабілеті мен қызығушылығын дамытуға қажет. Сонымен қоғам мен жеке тұлға қызығушылығының үндестігін қамтамасыз ету керек. Яғни әлеументтендірудің педагогикалық аспектісі – жеке тұлғаның әлеументтік жағынан жетілдірудің тиімділігін көтеру мақсатындағы педагогикалық ықпалын қарастырады. Бұл түрғыдан Т.Н. Малковскаяның зерттеулерін айтуға болады. Ол әлеументтендіруді жас ұрпақты өмірге дайындау дей отырып, жеке тұлғаның әлеументтенуі қоршаған орта мен адамдар арасындағы қарым-қатынас жүйесі сияқты маңызды факторлардың ықпалымен жүреді. Баланың жеке тұлғасын әлеументтендіруге бағытталған педагогикалық жұмыстың негізгі мақсаты қандай? біздің пікірімізше, балалар ұйымының жұмысында әлеументтік жұмысқа дайындау осы мақсаттан шығатыны балалар ұйымы жұмысында баланың жеке тұлғасын әлеументтендіру ерекшелігін айтуға болады: Мемлекеттік әлеументтік институттар мен балалар ұйымдарының ара-қатынасы балаларды болашақтағы әлеументтік қатынастарға бағыт сілтейді. Баланың жеке тұлғалық ерекшелігі, қызығушылығы мен қажеттіліктерін есепке ала отырып, олардың әлеументтік қатынастарға өз еркімен қатынасу әлеументтендіруді жүзеге асыруға мүмкіндік береді Ұйымда балалардың әлеументтік тәжірибені меңгеруі оларды үлкендермен қарым-қатынасымен олардың бағалауын есепке ала отырып, жүзеге асырылады. Тәжірибе көрсетіп отырғандай, балалар ұйымының өзіндік әлеументтік орны болуы керек. Ұйымның болашақ мақсаты - өз мүмкіндіктерін жалғасын таба білуі, балалар қызығушылығымен жұмыс жасау ұйым мақсатын екі аспектіде қарастыруға болады: жүктеу/скачать 58,42 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|