Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы
«Еуразия» тақырыптық блогы бойынша жоспарланған сабақтар
жүктеу/скачать 0,65 Mb. Pdf көрінісі
|
«Еуразия» тақырыптық блогы бойынша жоспарланған сабақтар циклы (6 сағат) 1- ші сабақ типі: Жаңа оқу материалының когнитивтік құрылымын меңгерту және сөздік қорды байыту сабағы (қазақ тілінде) Сабақта оқушылар кесте арқылы белсенді түрде мұғаліммен диалог
25
түрінде жаңа материалды қабылдайды. Оқулықтағы мәтіндер оқушыларды қызықтырмайды. Олар мәтінмен жұмыс істеу техникасын меңгермегеннен, жалпы түрде берілген үлкен көлемді материалды қызығып оқымайды. Сондықтан, мұғалім төмендегідей кестені сабақты жоспарлау барысында дайындайды. Мұндай кестені дайындауға оқушыларды да қатыстырып, көлемді мәтінді логикалық тәсілдермен бөлшектеуге үйрету абзал. Сонда оқушылардың танымдық белсенділігі артады. Сонымен қатар, мәтінмен жұмыс істей білу өмірде қажет дағды ретінде қалыптасады. Кесте бойынша оқушылар бірден мұғаліммен сұрақ-жауап тәсілі арқылы берілген 5 тақырыпшаны меңгере бастайды. Төменде кесте (5-кесте) және оған қатысты сұрақтар беріліп отыр. 5- кесте – «Еуразия» туралы негізгі мәліметтерді белсенді түрде қабылдауға арналған функционалдық-мағыналық кесте Жалпы мәлімет Географиялы қ орны Жер бедері Ішкі сулары Климаты, табиғат зоналары 1 2 3 4 5 Еуразия - Жер шарындағы аса ірі материк Экватордан солтүстікте Дүние жүзіндегі ең биік шың - Джомолунгма шыңы (8848 м.) Гималай
тауында Солтүстік Мұзды мұхит алабына Ресей жері арқылы ағатын ірі өзендер жатады. Олар: Обь Ертіспен, Енисей
Ангарамен, Лена т.б. Арктикалық шөл зонасының жазы қысқа әрі суық, қысы өте суық және поляр шұғыласы байқалатын жер. Тундра - мүк пен қына, бұта өсетін,
климаты қатал
белдеу. Ауданы 54 млн км/кв Басым бөлігі бастапқы меридианнан шығыста орналасқан Теңіз деңгейінен ең төмен жер - Өлі теңіз
(- 403 м.)
Атлант мұхиты
алабына еуропалық бөліктегі өзендер
жатады. Олардың
ірілері Дунай, Рейн, Висла т.б. Теңіздік климат
қалыптасқан бөлікте қыс жұмсақ,
ауа райы
құбылмалы, тұмандар жиі болады.
Континенттік ауа массалары басым болатын бөліктің жазы ыстық, қысы суық, аязды болады. Еуразияны дүниенің екі бөлігі - Еуропа және Азия
құрайды Солтүстік шеткі нүктесі - Челюскин мүйісі Тибет ең үлкен және биік таулы қырат
Тынық мұхиты
алабының өзендері биік таулардан басталады. Олардың ірілері Амур, Янцзы, Хуанхэ, Меконг Қоңыржай белдеудің ең ірі табиғат зонасы - тайга. Тайга
- тек
қылқан жапырақты ағаштар өсетін зона. Қиыр Шығыста қорғауға алынған ірі жыртқыш - Уссурий
жолбарысы сақталған. Оңтүстік шеткі нүктесі - Пиай мүйісі Теңіз деңгейінен төмен жатқан көлемі
үлкен Қазақстанның батысындағы ойпат - Каспий маңы ойпаты Үнді
мұхиты алабының ірі өзендері: Үнді, Ганг, Брахмапутра, Тигр,
Евфрат Аралас ормандар зонасында қылқанды, жалпақ және ұсақ жапырақты ағаштар өседі. Польша мен
Белорусь елдеріндегі Беловеж нуы қорығында зубр қорғауға алынған.
Солтүстік шеткі нүкте мен оңтүстік шеткі нүктенің ара қашықтығы - 8000 км
Ең биік
сөнбеген жанартау - Ключи шоқысы (4750 м.) Ішкі тұйық алаптың ірі өзендері - Әмудария, Сырдария Шығыс Еуропаның орманды дала зонасында ылғал мол. Орманды далада құнарлы қара топырақ таралған.
5- кестенің жалғасы 1 2
4 5
Батыс шеткі
нүктесі - Рока мүйісі
Шығыс Еуропа жазығы
Еуразияның ең ірі жазығы Дүние жүзіндегі суы аса мөлдір, ең терең және суы тұщы көл - Байкал көлі Шөлейт және
шөл зонасының жазы ыстық, құрғақ, қысы суық, қарлы боранды.
Шығыс
шеткі нүктесі - Дежнев мүйісі Батыс
Сібір жазығы - ең ірі ойпатты жазық Шөл зонасында сабағы қатты, сабағы тікенекті, құрғақшылыққа төзімді өсімдіктер (ксерофиттер) кең таралған. Батыс шеткі нүкте мен шығыс шеткі нүктенің ара қашықтығы - 16000 км Ұлы Қытай
жазығы Тынық мұхиты
жағалауындағы ірі жазық Жер шарындағы ең ірі көл - Каспий теңізі Шөл зонасында ұзын тамырлары арқылы
тереңдегі ылғалды
сіңіретін және құмды бекітетін сексеуіл өседі.
Солтүстігінде Солтүстік Мұзды мұхит,
оның теңіздері (Ақ, Норвег, Баренц, Карск, Лаптевтер, Шығыс
Сібір, Чукот т.б.) Декан -Үндістан түбегіндегі таулы үстірт Арал - Қазақстан, Өзбекстан, арасында ғы ағынсыз, тұзды көл Жерорта
теңізі жағалауының жазы ыстық, құрғақ, қысы жылы, жаңбырлы болады. Өсімдіктері жыл бойы өседі де мәңгі жасыл сипат алады.
Шығысында Тынық мұхиты
және оның
теңіздері (Беринг, Охота,
Жапон, Сары,
Шығыс Қытай, Оңтүстік Қытай, Филиппин) Еуропаның ең
биік таулары - Альпі таулары. ТМД елдеріндегі ең биік және ең үлкен мұздық Памир
тауындағы - Федченко мұздығы. Оның ұзындығы 77 км.
Тропиктік шөлдерде климаттың ылғалды
болғандығын дәлелдейтін құрғақ өзен арналары уәдтер
кездеседі. Арабияның көп жерін Руб-эль-Хали шөлі алып жатыр.
Оңтүстігінде Үнді мұхитының Арабия,
Қызыл теңіздері, Бенгал және Парсы
шығанағымен шектеседі Скандинавия таулары
Еуропаның жер бедерінің ежелгі бөлігі Еуразияда жер шарындағы батпақтардың 80% орналасқан Субтропиктік дала,
шөлейт және
шөл зонасының жазы өте ыстық болады.
Батысында Атлант мұхитының Солтүстік, Балтық теңізі
және Бискай
шығанағымен шектеседі Еуропаның ең
биік шыңы - Монблан шыңы Еуразияның солтүстігіндегі үлкен алқапты көп жылдық
тоңдар алып жатыр Субтропиктік дала,
шөлейт және
шөл зонасының орталық бөлігін
Такла-Макан шөлі алып жатыр.
Оңтүстігінде Гибралтар бұғазы, Жерорта теңізі, Суэц каналы,
Қызыл теңіз, Баб- эль-Мандеб бұғазы арқылы
Африкамен шектеседі Сөнген жанартауларға Кавказ тауының Казбек
және Эльбрус
шыңдары жатады Таймыр түбегіндегі көп жылдық тоңның қалыңдығы 1500 м. Экватордың ылғалды
ормандар зонасында жауын-шашын жыл
бойы мол
түседі, температура жоғары болауы
тіршілік дүниесінің қарқынды дамуына
жағдай жасайды.
27 5- кестенің жалғасы
1
3 4 5 Солтүстік шығысында Беринг бұғазы арқылы Солтүстік Америкамен шектеседі Парсы шығанағы, Батыс
Сібір, Каспий
маңы ойпаты
және Солтүстік теңіз мұнай қорына
бай
Үндістан мен Шри- Ланка аралының тау беткейінде цейлон шай бұтасы өсіріледі.
дайындық жұмыс: А. Мына сұрақтарға жауап беру үшін бірінші бағанға назар аударыңдар 1. Еуразия - қандай материк? (Жер шарындағы ең үлкен материк қалай аталады?) 2. Еуразияның ауданы қандай? 3. Еуразия дүниенің қандай бөліктерінен құралған?
1. Еуразия экватордан қай бағытта орналасқан? 2. Жерінің басым бөлігі бастапқы меридианнан қай бағытта орналасқан? 3. Еуразияның солтүстік шеткі нүктесі қалай аталады? 4. Оңтүстік шеткі нүктесі қалай аталады? 5. Рока мүйісі материктің қай жағында орналасқан? 6. Шығыс шеткі нүктесі қалай аталады? 7. Батыс шеткі нүкте мен шығыс шеткі нүктенің ара қашықтығы қанша? 8. Материк солтүстігінде қандай мұхитпен шектеседі? (Солтүстік Мұзды мұхиттың қандай теңіздерімен шектеседі?) 9. Шығысында қандай мұхитпен шектеседі? (Тынық мұхитының қандай теңіздерімен шектеседі?) 10. Оңтүстігінде қандай мұхитпен шектеседі? (Үнді мұхитының қандай теңіздерімен шектеседі? Еуразия жағалауына Үнді мұхитының қандай шығанақтары кіріп жатыр?) 11. Батысында қандай мұхитпен шектеседі? (Атлант мұхитының қандай теңіздерімен шектеседі?) 12. Қандай географиялық нысандар арқылы Африкамен шектеседі? 13. Солтүстік Америка материгімен қалай шектеседі? Б. Келесі сұрақтардың жауаптарын үшінші бағаннан табуға болады 1. Дүние жүзіндегі ең биік шың қалай аталады? (Джомолунгма шыңының биіктігі қандай? Джомолунгма шыңы қай тауда орналасқан?) 2. Еуразияның теңіз деңгейінен ең төмен жатқан жері қалай аталады? (Өлі теңіздің теңіз деңгейінен төмендігі қанша?) 3. Еуразияның ең үлкен және биік таулы қыраты қайсы? 4. Теңіз деңгейінен төмен жатқан көлемі үлкен ойпаттың орналасқан жерін сипатта. (Каспий маңы ойпаты Қазақстанның қай бөлігінде орналасқан?) 5. Қандай жанартау ең биік сөнбеген жанартау болып саналады? (Ең биік сөнбеген жанартау - Ключи шоқысының биіктігі қандай?) 6. Қандай жазық Еуразияның ең ірі жазығы? (Батыс Сібір жазығы қандай
28 жазық?) 7. Тынық мұхиты жағалауында қандай ірі жазық бар? 8. Қандай таулы үстірт Үндістан түбегінде орналасқан? 9. Альпі таулары қай дүние бөлігінің ең биік таулары? 10. Еуропаның қай таулары ежелгі таулар болып саналады?
(Неге Скандинавия тауларын жер бедерінің ежелгі бөлігі дейміз?) 11. Монблан шыңы Еуразияның қай бөлігінің ең биік нүктесі? (Еуропаның ең биік шыңы қалай аталады?) 12. Кавказ тауының қандай шыңдары сөнген жанартауларға жатады? (Казбек және Эльбрус шыңдары қай тауда орналасқан? Казбек және Эльбрус шыңдары қандай жанартаулар?) 13. Парсы шығанағы, Батыс Сібір, Каспий маңы ойпаты және Солтүстік теңіз қандай пайдалы қазбаға бай? (Еуразияның мұнайға бай жерлерін ата). В. Ішкі сулары бөлімінің сұрақтарына жауап беру үшін төртінші бағанға назар аударыңдар 1. Обь Ертіспен, Енисей Ангарамен, Лена өзендері қай мемлекеттің жерінен ағады? (Обь Ертіспен, Енисей Ангарамен, Лена өзендері қандай мұхитқа құяды? Ресей жерінен ағатын қандай ірі өзендер Солтүстік Мұзды мұхит алабына жатады? 2. Еуропалық бөліктің өзендері қай мұхит алабына жатады? (Дунай, Рейн, Висла өзендері қай мұхит алабына жатады? Қандай бөліктің өзендері Атлант мұхиты алабына жатады?) 3. Тынық мұхиты алабының өзендері қандай таулардан басталады? (Материктің шығысындағы өзендер қай мұхитқа құяды? Амур, Янцзы, Хуанхэ, Меконг өзендері қайда құяды?) 4. Үнді мұхитына қандай өзендер құяды? (Үнді, Ганг, Брахмапутра, Тигр, Евфрат өзендері қай мұхитқа құяды?) 5. Әмудария, Сырдария қандай алаптың өзендері? (Қандай өзендер ішкі тұйық алапқа жатады?) 6. Байкал қандай көл? (Байкал көлінің суы қандай? Дүние жүзіндегі ең терең көлді сипатта.) 7. Қай көл жер шарындағы ең ірі көл? (Каспий теңізі қандай көл? Каспий теңізін неге ең үлкен көл дейді?) 8. Қазақстан мен Өзбекстанның арасында қандай көл бар? (Арал қандай көл? Қазақстан мен Өзбекстанның арасында қандай тұзды көл бар?) 9. ТМД елдеріндегі ең биік және ең үлкен мұздық қай тауда орналасқан? (ТМД елдеріндегі ең биік және ең үлкен мұздық қалай аталады? Федченко мұздығының ұзындығы қанша километр?) 10. Еуразияда жер шарындағы батпақтардың қанша пайызы орналасқан? (Еуразияның солтүстігіндегі үлкен алқапты нелер алып жатыр?) 11. Көп жылдық тоңдар Еуразияның қай бөлігінде? (Қалыңдығы 1500 метр болатын көп жылдық тоңдар қай түбекте? Таймыр түбегіндегі көп жылдық тоңдардың қалыңдығы қандай?)
бесінші бағанға назар аударыңдар 1. Арктикалық шөл зонасының климатын сипатта. (Арктикалық шөл
29
зонасында қандай құбылыс болады?) 2. Тундрада қандай өсімдіктер өседі? ( Тундраның климаты қандай? Мүк, қына, бұта өсетін зона қалай аталады?) 3. Теңіздік климат қалыптасқан бөліктің климатына сипаттама бер. (Тұмандар жиі болатын бөліктің климаты қандай?) 4. Континенттік ауа массалары басым болатын бөліктің климатын сипатта. (Жазы ыстық, қысы суық, аязды болатын ауа массалары қалай аталады? Континенттік ауа массаларына сипаттама бер.) 5. Қоңыржай белдеудің ең ірі табиғат зонасы қалай аталады? (Тайга дегеніміз қандай зона?) 6. Уссурий жолбарысы қайда сақталған? (Қиыр Шығыстағы қорғауға алынған ірі жыртқыш қалай аталады? Уссурий жолбарысы қандай жыртқыш?) 7. Аралас ормандар зонасында қандай ағаштар өседі? (Қылқанды, жалпақ және ұсақ жапырақты ағаштар қандай зонада өседі? Аралас ормандар зонасына қандай өсімдіктер тән?) 8. Беловеж нуы қорығында қандай жануар қорғауға алынған? (Беловеж нуы қорығы қай елдердің аумағында орналасқан? Зубр қорғауға алынған қорық қалай аталады?) 9. Шығыс Еуропаның орманды дала зонасына сипаттама бер. (Орманды далада қандай топырақ таралған?) 10. Шөлейт және шөл зонасының климатына сипаттама бер. 11. Шөл зонасында кең таралған өсімдіктерді сипатта. (Сабағы қатты, тікенекті, құрғақшылыққа төзімді шөл зонасының өсімдіктері қалай аталады?) 12 . Сексеуіл қайда өседі? (Сексеуіл қандай өсімдік?) 13. Жерорта теңізі жағалауының климаты қандай? (Жазы ыстық, құрғақ, қысы жылы, жаңбырлы климат қай жерде болады? Жерорта теңіздік климатқа сипаттама бер. Жерорта теңізі жағалауының өсімдіктерін сипатта.) 1 4. Уәд дегеніміз не? (Уәдтер қайда кездеседі?) 15. Арабиядағы үлкен шөлді сипатта. 16. Субтропиктік дала, шөлейт және шөл зонасының жазы қандай болады? (Жазы өте ыстық болатын зоналар қай белдеуде орналасқан?) 17. Такла-Макан шөлі қайда орналасқан? 18. Экватордың ылғалды ормандар зонасының климатын сипатта. (Экватордың ылғалды ормандар зонасында тіршілік дүниесінің қарқынды дамуының себебі неде?) 19. Цейлон шай бұтасы қайда өсіріледі? 2- сабақ типі: Жаңа оқу материалының когнитивтік құрылымын меңгерту және сөздік қорды байыту сабағы (ағылшын тілінде) 1- сабақта өткен материал 6-кесте бойынша ағылшын тілінде меңгертіледі. Сабақ стандарт бойынша оқу мазмұнын қайталауға, соның негізінде білімді бекітуге арналады. Оқушыларға мәліметттерді кесте негізінде қайталау қиынға түспейді, ағылшын тілінде тақырып бойынша сөздік қорды байыту негігі мақсат болады. Ойын ағылшын тілінде белсенді түрде жеткізу оқушылардың алған білімін одан да зор ұштауға әсерін тигізеді, сонымен қатар мұғаліммен ауызекі тілдесімге түсіп, оқушылар ағылшын тілінде сөйлеу дағдыларын қалыптастырады.
30 6- кесте – «Еуразия» туралы негізгі мәліметтерді белсенді түрде қабылдауға арналған функционалдық-мағыналық кесте (ағылшын тілінде, қазақ тіліндегі сөздер көмескі беріледі, оқушыларға көмекші құралдар болып табылады)
1 2 3 4 5 Еуразия - Жер шарындағы аса
ірі материк
Eurasia - the largest continent of the globe Экватордан солтүстікте
Дүние
жүзіндегі ең биік шың - Джомолунгма шыңы (8848 м.) Гималай тауында
The highest peak of the world - shyңy Qomolangma Peak (8848 m) in the Himalayan Mountains Солтүстік Мұзды мұхит алабына Ресей жері арқылы ағатын ірі өзендер жатады. Олар: Обь Ертіспен, Енисей
Ангарамен, Лена т.б. By the basin of the Le- toxic sub-region by the rivers flowing through the territory of Russia ing. They are: Irtishom Ob, Yenisei with Angara, Lena, etc. Арктикалық шөл зонасының жазы қысқа әрі суық, қысы өте суық және поляр шұғыласы байқалатын жер.
Тундра - мүк пен қына, бұта өсетін, климаты қатал зона. Tundra - a natural area with a harsh climate, there are growing mosses, lichens and dwarf shrubs Ауданы 54 млн км/кв
Басым бөлігі бастапқы меридианнан шығыста орналасқан The main part is located east of the Prime Meridian Теңіз
деңгейінен ең төмен жер - Өлі теңіз (-
403 м.) The lowest point of sea level - the Dead Sea(- 403 m) Атлант
мұхиты алабына еуропалық бөліктегі өзендер
жатады. Олардың
ірілері Дунай, Рейн, Висла т.б. For the Atlantic BasinOn the ocean relative syatsya River europeyskoy part. The largest of them are: the Danube, Rhine, Vistula, etc. Теңіздік климат қалыптасқан бөлікте қыс жұмсақ, ауа
райы құбылмалы, тұмандар жиі болады. Formed in the territory where the marine climate, mild winter, the weather is changeable, often with fog. Континенттік ауа массалары басым болатын бөліктің жазы ыстық, қысы суық, аязды болады.
In the part where the continental air mass zharkok summer, winter is cold and frosty. Еуразияны дүниенің екі бөлігі
- Еуропа және Азия құрайды Солтүстік шеткі нүктесі - Челюскин мүйісі Тибет ең
үлкен және
биік таулы
қырат Тынық
мұхиты алабының өзендері биік
таулардан басталады. Олардың ірілері Амур, Янцзы, Хуанхэ, Меконг Қоңыржай белдеудің ең ірі табиғат зонасы - тайга.
31 6- кестенің жалғасы
1
3 4 5 Eurasia is composed of two continents - Europe and Asia North extreme point-Cape Cheliuskin Tibet is the largest and highest plateau Rivers of the Pacific originate in high gora. The largest of them: Cupid, the Yangtze River, Yellow River, the Mekong Тайга - тек қылқан жапырақты ағаштар
өсетін зона. Taiga - an area where only grow conifers Қиыр Шығыста қорғауға алынған ірі жыртқыш - Уссурий
жолбарысы сақталған. In the Far East remained a major predator - Siberian tiger, which is taken under protection. Оңтүстік шеткі нүктесі - Пиай мүйісі Southern extreme point - Cape Piay Теңіз
деңгейінен төмен жатқан көлемі үлкен Қазақстанның батысындағы ойпат
- Каспий маңы ойпаты
Үнді
мұхиты алабының ірі өзендері: Үнді, Ганг, Брахмапутра, Тигр, Евфрат
The major rivers in the Indian Ocean: the Indus, the Ganges, the Brahmaputra, the Tigris, the Euphrates Аралас
ормандар зонасында қылқанды, жалпақ
және ұсақ
жапырақты ағаштар
өседі. In the area of mixed conifer forests are growing, broad-leaved trees. Польша мен Белорусь елдеріндегі Беловеж нуы қорығында зубр қорғауға алынған.
Солтүстік шеткі нүкте мен оңтүстік шеткі нүктенің ара қашықтығы - 8000 км Ең биік
сөнбеген жанартау - Ключи
шоқысы (4750 м.) Ішкі тұйық алаптың ірі өзендері - Әмудария, Сырдария The major rivers of internal closed basins: the Amu Darya, Syr Darya Шығыс
Еуропаның орманды дала зонасында ылғал мол. Орманды далада құнарлы қара топырақ таралған.
The distance between the northern and the southern extremity of the point at - 8000 km The highest deystvuyuschi yvulkan - Kluchevskoy (4750 m)
Eastern Europe a lot of moisture. In the forest- steppe zone of disseminated fertile black soil.
32 6- кестенің жалғасы
1
3 4 5 Батыс шеткі нүктесі - Рока мүйісі
Western extreme point - Cabo da Roca Шығыс
Еуропа жазығы
Еуразияның ең ірі жазығы East European Plain is the largest plain of Eurasia Дүние жүзіндегі суы аса мөлдір, ең терең және суы тұщы көл - Байкал көлі
Шығыс шеткі нүктесі - Дежнев мүйісі Eastern extreme point - Cape Dezhneva Батыс Сібір жазығы - ең ірі
ойпатты жазық
West Sibirskaya plain - the largest lowland plain Шөл зонасында сабағы қатты, сабағы тікенекті, құрғақшылыққа төзімді өсімдіктер (ксерофиттер) кең таралған. In the desert area is widely parted severely wounded potential stem with thorns, droughts houstoychivye plants (xerophytes).
Батыс шеткі нүкте мен
шығыс шеткі нүктенің ара қашықтығы - 16000 км The distance between the western and the eastern extremity of the extreme point - 16000 km Ұлы
Қытай жазығы
Тынық мұхиты
жағалауында ғы ірі жазық The Great Plain large plain on the shores of the Pacific Ocean Жер шарындағы ең ірі көл - Каспий теңізі
Шөл зонасында ұзын тамырлары арқылы
тереңдегі ылғалды
сіңіретін және құмды бекітетін сексеуіл өседі. Haloxylon desert area is increasing, which, with its long roots of the deep water absorbs and fixes the sand.
Солтүстігін де Солтүстік Мұзды мұхит, оның теңіздері (Ақ, Норвег, Баренц, Карск, Лаптевтер, Шығыс Сібір, Чукот т.б.) Декан
- Үндістан түбегіндегі таулы үстірт Dean-plateau on the peninsula of Hindustan Арал Қазақстан мен Өзбекстанның арасындағы тұзды, ағынсыз көл. Aral - salty, closed lake located between Kazakhstan and Uzbekistan Жерорта
теңізі жағалауының жазы ыстық, құрғақ, қысы жылы, жаңбырлы болады.
Өсімдіктері жыл бойы өседі де мәңгі жасыл сипат алады.
The plants grow all year round and become evergreen species.
33 6- кестенің жалғасы
1
3 4 5 Шығысында Тынық мұхиты және оның теңіздері (Беринг, Охота, Жапон, Сары, Шығыс Қытай, Оңтүстік Қытай, Филиппин) In the east, the Pacific Ocean and its mole (Bering, Okhotsk, Japan, Yellow, East China, South China, Philippine Еуропаның ең биік таулары - Альпі
таулары. The highest mountain in Europe - Alps ТМД елдеріндегі ең биік және ең үлкен мұздық
Памир тауындағы - Федченко мұздығы. Оның ұзындығы 77 км.
The highest and the largest glacier in the CIS Fedchenko located in the Pamirs. Its length is 77 km. Тропиктік шөлдерде климаттың ылғалды болғандығын дәлелдейтін құрғақ өзен арналары уәдтер кездеседі. In the tropical deserts are dry riverbeds wadis, which are evidence of rye ranego the existence of a humid climate. Арабияның көп жерін Руб-эль-Хали шөлі алып жатыр.
Large spaces Arabia is empty nya Rub al-Khali.
Оңтүстігінде Үнді мұхитының Арабия, Қызыл
теңіздері, Бенгал және Парсы шығанағы Araviysoe in the south, the Red Sea, Bengal and the Arabian Gulf zhane Indian Ocean Скандинавия таулары Еуропаның жер бедерінің ежелгі бөлігі
Еуразияда жер шарындағы батпақтардың 80%
орналасқан In Eurasia centered about 80% of the world's wetlands.
Субтропиктік дала, шөлейт
және шөл
зонасының жазы өте ыстық болады. In the area ofsubtropical steppes, deserts and desert summers are very hot.
Батысында Атлант мұхитының Солтүстік, Балтық теңізі және Бискай шығанағы Еуропаның ең биік шыңы - Монблан
шыңы The highest peak in Europe - Mont Blanc peak Еуразияның солтүстігіндегі үлкен алқапты көп жылдық тоңдар алып жатыр
Субтропиктік дала, шөлейт
және шөл
зонасының орталық
бөлігін Такла-Макан шөлі алып жатыр.
the Atlanta Ocean, its North Sea, Baltic Sea and the Bay of Biscay
34 6- кестенің жалғасы
1
3 4 5 Оңтүстігінде Гибралтар бұғазы,
Жерорта теңізі,
Суэц каналы,
Қызыл теңіз, Баб-эль-
Мандеб бұғазы
арқылы Африкамен шектеседі
Сөнген
жанартаулар ға
Кавказ тауының
Казбек және Эльбрус
шыңдары жатады
The peaks of Mount Kazbek and Elbrus Caucasus mountains are extinct volcanoes Таймыр түбегіндегі көп жылдық тоңның қалыңдығы 1500 м. The thickness of the permafrost on the Taimyr Peninsula reaches up to 1500 m Экватордың ылғалды ормандар зонасында жауын-шашын жыл бойы мол түседі, температура жоғары болауы тіршілік дүниесінің қарқынды дамуына жағдай
жасайды. In the humid forests of the equator all year vypoda of abundant rainfall and high temperatures create conditions for a round of intensive development of all living things.
Солтүстік шығысында Беринг бұғазы арқылы Солтүстік Америкамен шектеседі In the north east across the Bering Strait is bordered by North America Парсы
шығанағы, Батыс Сібір, Каспий маңы ойпаты және Солтүстік теңіз
мұнай қорына бай The Persian Gulf, West Sibirskaya, Caspian Depression and the North Sea is rich in oil reserves
Үндістан мен Шри-Ланка аралының тау беткейінде цейлон
шай бұтасы
өсіріледі. On the mountain slopes and Hindustan ostrovavyraschivayut tea bush.
дайындық жұмыс: Подготовительная работа для усвоения понятиных основ по теме: А. Мына сұрақтарға жауап беру үшін бірінші бағанға назар аударыңдар A. To answer these questions look at the first column 1. Which Eurasia continent? (What is the largest continent of the world?) Еуразия - қандай материк? (Жер шарындағы ең үлкен материк қалай аталады? 2. Area Eurasia what? Еуразияның ауданы қандай? 3. From what part of the world of light is Eurasia? Еуразия дүниенің қандай бөліктерінен құралған?
35
Ә. To answer these questions look at the second column Ә. Келесі сұрақтарға жауап беру үшін екінші бағанға назар аударыңдар 1. On which side of the equator is Eurasia? Еуразия экватордан қай бағытта орналасқан? 2. In what direction is the main part of the territory? Жерінің басым бөлігі бастапқы меридианнан қай бағытта орналасқан? 3. (What's the name) What is the northernmost extreme point of Eurasia? Еуразияның солтүстік шеткі нүктесі қалай аталады? 4. What is the southernmost extreme point? Оңтүстік шеткі нүктесі қалай аталады? 5. Which side of the continent is Cape Roca? Рока мүйісі материктің қай жағында орналасқан? 6. What is the eastern extreme point? Шығыс шеткі нүктесі қалай аталады? 7. What is the distance between western and eastern point of the point? Батыс шеткі нүкте мен шығыс шеткі нүктенің ара қашықтығы қанша? 8. On the north by the ocean which borders the mainland? (What are the seas bordering the Arctic Ocean?) Материк солтүстігінде қандай мұхитпен шектеседі? (Солтүстік Мұзды мұхиттың қандай теңіздерімен шектеседі?) 9. Which ocean is bordered to the east? (What are the seas bordering the Pacific Ocean?) Шығысында қандай мұхитпен шектеседі? (Тынық мұхитының қандай теңіздерімен шектеседі?) 10. Which ocean is bordered to the south? (What are the seas bordering the Indian Ocean? What bays stretch out into the Indian Ocean in Eurasia?) Оңтүстігінде қандай мұхитпен шектеседі? (Үнді мұхитының қандай теңіздерімен шектеседі? Еуразия жағалауына Үнді мұхитының қандай шығанақтары кіріп жатыр?) 11. Which ocean is bordered to the west? (What Atlantiycheskogo seas
Батысында қандай мұхитпен шектеседі? (Атлант мұхитының қандай теңіздерімен шектеседі?) 12. Through what geographic features bordered by Afrioy? Қандай географиялық нысандар арқылы Африкамен шектеседі? 13. How is bordered to the mainland of North America? Солтүстік Америка материгімен қалай шектеседі?
Келесі сұрақтардың жауаптарын үшінші бағаннан табуға болады 1. What is the highest peak of the world? (What is the height at Chomolungma? On what mountain peak is Mount Everest?) Дүние жүзіндегі ең биік шың қалай аталады? (Джомолунгма шыңының биіктігі қандай? Джомолунгма шыңы қай тауда орналасқан?) 2. What is the most low-lying place of Eurasia from sea level? (As far as the
Еуразияның теңіз деңгейінен ең төмен жатқан жері қалай аталады? (Өлі теңіздің теңіз деңгейінен төмендігі қанша?) 3. Еуразияның ең үлкен және биік таулы қыраты қайсы? What Highlands Eurasia is the largest and tallest? 4. Теңіз деңгейінен төмен жатқан көлемі үлкен ойпаттың орналасқан жерін
36
сипатта. (Каспий маңы ойпаты Қазақстанның қай бөлігінде орналасқан?) Describe the location of a place with a large lowland area located below sea level. (Which is part of Kazakhstan Caspian depression?) 5. Қандай жанартау ең биік сөнбеген жанартау болып саналады? (Ең биік сөнбеген жанартау - Ключи шоқысының биіктігі қандай?) What type of volcano
6. Қандай жазық Еуразияның ең ірі жазығы? (Батыс Сібір жазығы қандай жазық?) What is the largest plain of Eurasia? (West Sibirskaya plain what?) 7. Тынық мұхиты жағалауында қандай ірі жазық бар? What is the biggest flat is on the shore of the Pacific Ocean? 8. Қандай таулы үстірт Үндістан түбегінде орналасқан? What is the plateau located in the Indian subcontinent? 9. Альпі таулары қай дүние бөлігінің ең биік таулары? The highest mountains of the world which are considered Alps? 10. Еуропаның қай таулары ежелгі таулар болып саналады?
(Неге
Скандинавия тауларын жер бедерінің ежелгі бөлігі дейміз?) What are the mountains of Europe is the oldest mountains? (Why Scandinavian mountains called the ancient part of the relief?) 11. Монблан шыңы Еуразияның қай бөлігінің ең биік нүктесі? (Еуропаның ең биік шыңы қалай аталады?) The peak of Mont Blanc is the highest point which
жүктеу/скачать 0,65 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|