Балабақшада сюжетті ойынды ұйымдастыру принциптері:
Тәрбиеші балалармен бірге ойнау тиіс
1. Тәрбиеші балалармен бірге мектепке дейінгі балалық шақ бойы ойнау тиіс, бірақ ойынның әр бір кезеңінде балалар ойын құрудың жаңа, одан да күрделі тәсілін танып және меңгере алатындай, ойынды ерекше әдіс арқылы өрістету қажет.
2. Ерте жастан бастап және әрі қарай мектепке дейінгі балалық шақтың әрбір кезеңінде ойын біліктері қалыптасқанда баланы ойын әрекетті жүзеге асыруға, сонымен қатар, оның мағынасын серіктесіне — ересек адамға және құрдасына — түсіндіруге бағыттау қажет. Осындай стратегия балалардың жеке өзіндік ойынды, ерте жастағы шағын топтарда элементарлы жұптасқан ара-қатынастан бастап балалардың үйлесімді біріккен ойынын қамтамасыз етеді.
Сюжетті-рөлдік ойындарды басқарудың қазіргі заман әдістері
Д.Б. Эльконин белгілеген балалалық шақ аралығындағы сюжетті-рөлді ойынның төрт деңгейі тәрбиеші үшін ойынды дамытудың бағдары бола алады.
Бірінші деңгей. Ойынның негізгі мазмұны заттық әрекеттер болып табылады. Іс жүзінде ойында рөлдер бар, бірақ олар әрекеттерді анықтамайды, олар баланың орындаған әрекеттердің түрлерінен өздері туындайтын болады. Әдетте ойынның алдын ала жоспары құрылмайды: балалар рөлдерді атамайды, оларды ойын әрекетін орындап болғаннан кейін белгілейді. Әрекеттері біркелкі және бірнеше рет қайталану тенденциясы бар және олардың логикасы оңай бұзылады. Бала ойын барысында рөлдік жүріс-тұрысты құрайтын әрекеттердің күрделі реттілігін орындамайды.
Екінші деңгей. Ойынның негізгі мазмұны заттық әрекеттер болып қала береді. Ойында күрделі әрекеттердің тізбегі орындалады. Бұл ретте алдыңғы қатарға ойын әрекеттің шынайы өмірдегі әрекетке сәйкестігі шығады. Әрекеттер логикасын олардың шынайы өмірдегі реттілігі анықтайды. Ойын әрекеттер түрлерінің диапазоны кеңейе түседі. Орын ауыстыру мүмкіндігі шектеулі. Ойындағы заттардың атауларын ауыстыру тұрақсыз, орынбасар-заттардың жаңа мағынасы тез жоғалады. Балалар рөлдерін атайды, алайда, ойын әрекеттің өзі және ойындық заттың таңдауы баланың белгілі бір рөлді қабылдауын анықтайды.
Үшінші деңгей. Баланың рөлді ойнауы және ойынға байланысты әрекеттерді орындау - ойынның негізгі мазмұны болып табылады. Ойын іс-әрекетті алдын ала жоспарлай бастайды, рөлдердің орындалуын қадағалап, түзетеді. Рөлдер айқын, анық, балалар оларды ойын басталмай тұрып анықтайды, рөлдер әрекеттердің логикасын және түрін анықтайды. Модельденген әлеуметтік қарым-қатынастардың сипатын жеткізетін ойын әрекеттері пайда болады. Бұл әрекеттер әркелкі, жалпыланған бола бастайды, жиі сөйлеу арқылы орындалады (аталады). Кейіпкерлердің арсындағы қарым-қатынасты сипаттайдын өзіндік рөлдік сөз сөйлеу пайда болады. Орын ауыстырудың мүмкіндіктері кеңейе түседі: орынбасар заттың нақты белгіленген қызметі жоқ болса ғана заттық ойындық жаңа мағынасы тұрақты болады. Ережелер ашық анық түрде көрсетілмеген, бірақ іс жүзінде рөлдердің орындалуын реттейді және ойын әрекеттердің логикасы бұзылған жағдайда өзекті болады.
Достарыңызбен бөлісу: |
