Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «Ӛрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы ақФ

191 
 
занятиям, а затем вместе и проводят занятия с детьми. В процессе подготовки и 
проведения  занятий,  молодой  педагог  перенимает  профессиональный  опыт. 
Именно  в  процессе  совместной  деятельности  с  наставником  молодой  педагог 
может  получить  консультацию  по  любому  вопросу.  Наставник  курирует 
молодого  педагога  на  протяжении  нескольких  лет.  Необходимо  отметить,  что 
каждый  учитель  имеет  в  неделю  1  свободный  день.  Это  не  выходной.  День 
предполагает повышение квалификации.  
Современные программы повышения квалификации специалистов в сфере 
образования  выявили  единые  для  многих  стран  основные  признаки, 
обеспечивающие их конкурентоспособность:  
а) построение содержания на основе единства обогащения уже имеющихся 
базовых знаний и освоения принципиально новых знаний;  
б) выраженная «адресность» повышения квалификации;  
в)  расширение  среды  повышения  квалификации  учителей,  в  которую 
помимо государственных образовательных учреждений включаются структуры 
различных  форм  собственности,  а  также  сетевых  форм  повышения 
квалификации и переподготовки;  
г) разнообразие  технологий  обучения  взрослых,  способствующих 
развитию профессиональной компетентности. 
Американские  специалисты  (А.Бролли,  Ch.Knopper),  исследовав  системы 
повышения  квалификации  различных  стран,  сделали  выводы:  необходима 
единая  система  управления  повышения  квалификации  педагогов;  только 
предметная подготовка не имеет результата для учителя в процессе повышения 
квалификации;  учителю  необходимо  в  совершенстве  владеть  педагогическими 
и социально-психологическими знаниями. 
По  результатам  исследований  этих  ученых  в  США  была  создана  единая 
база  данных  учителей:  уровень  профессиональной  подготовленности,  когда  и 
какие  курсы  закончил,  какие  оценки  получил,  успеваемость  в  классе, 
социальное  положение,  доходы  семьи,  увлечения  и  т.д.  Такие  подробные 
данные  позволяют  предложить  каждому  учителю  на  выбор  любой  профиль 
курсов с учетом интересов школы. Проезд к месту учебы, обеспечение жильем, 
методическими материалами и пособиями берет на себя государство. Учеба на 
курсах носит добровольный характер.
 
Успешное завершение курсов дает право 
учителю  подниматься  по  служебной  лестнице  и,  что  самое  важное,  получать 
солидную  надбавку  к  жалованию.  Повышение  квалификации  учитывается 
также при аттестации учителя. 
А.  Дистервег  выразил  свою  мысль  о  том,  что  воспитание  человека 
достигает своей цели тогда, когда он созревает настолько, что обладает силой и 
волей самого себя образовывать в течение дальнейшей жизни и знает способ и 
средства,  как  это  осуществить.
 
Учитель,  активно  повышающий  свое 
профессиональное  развитие  -  отличный  пример  для  своих  учащихся.  В 
большинстве  школ  США  и  Великобритании  поддерживаются  и  развиваются 
традиции  самостоятельности,  индивидуальной  активности  в  поиске 
информации,  совершенствовании приемов  работы  с  книгой  или  компьютером. 

192 
 
Любопытно, что в этих странах школьный табель успехов  ученика включает  в 
себя не только результаты успеваемости, но и достижения в личностном росте: 
умение  работать  самостоятельно,  информационно-поисковая  культура  и  т.д.  В 
результате  в  этих  странах  востребованность  в  программах  повышения 
квалификации, реализующих развитие потребности в самообразовании. 
Таким  образом,  изучение  зарубежного  опыта  в  данной  области 
представляет значительный теоретический и практический интерес. 
Литература: 
1.  Доклад  о  положении  в  области  образования  в  мире  за  1993  г.  -П.: 
Юнеско, 1993. 
2.Гаргай  В.Б.  Повышение  квалификации  учителей  в  США  и 
Великобритании:  интерактивная  модель:  электрон.  данные.  -  Минск: 
Белорусская  цифровая  библиотека  LIBRARY.BY,  25  октября  2007.- 
http://library.by/portalus/modules/shkola/readme.php?subaction=showfull&id=11933
18218&archive=1196814959&start_from=&ucat=& (свободный доступ).  
3. Тренинг персонала: Учебное пособие / А. О. Блинов, О. В. Василевская, 
В. П. Невежин, Н. В. Смоляков.- М.: КНОРУС, 2005.- С. 396. 
4.  Тряпицын  А.  В.  О  зарубежном  опыте  повышения  квалификации 
учителей //
 
Научная библиотека КиберЛенинка:  http://cyberleninka.ru/article/n/o-
zarubezhnom-opyte-povysheniya-kvalifikatsii-uchiteley#ixzz41cVOQN6a 
5. Как решается вопрос о повышении квалификации у коллег за рубежом?//
 
http://www.metod-kopilka.ru/page-article-26.html 
 
 
ПУТИ ПОВЫШЕНИЯ КВАЛИФИКАЦИИ ПЕДАГОГОВ В УСЛОВИЯХ 
ОБНОВЛЕНИЯ СОДЕРЖАНИЯ ОБРАЗОВАНИЯ
 
 
Даулетбаева Г. К., Нурмаганбетова В. И.,  
главные специалисты отдела МОИР ФАО  
«НЦПК «Ӛрлеу» ИПК ПР по г.Астана,  
gulnar_dauletbai@mail.ru 
Дюсембаева Г. Т., 
начальник отдела по АОВ
 
ФАО «НЦПК  
«Ӛрлеу» ИПК ПР по г.Астана  
 
Ключевой  фигурой  современной  школы  является  учитель.  Современная 
школа требует нового учителя, который бы не только транслировал знания, но 
и ориентировал бы выпускника на вдумчивое отношение к собственной жизни, 
окружающей  среде,  развитию  индивидуальности  и  самореализации.  Такое 
образование может осуществить только высококвалифицированный, творчески 
работающий,  социально  активный  и  конкурентоспособный  учитель, 
ориентированный  на  национальные  ценности.  Основной  задачей  работы 
педагога в настоящее время является помощь обучающимся в получении новых 
знаний,  используя  современные  и  эффективные  методы  обучения.  Педагог  не 

193 
 
просто  передает  имеющиеся  у  него  знания  по  какому-то  предмету,  а  обучает 
детей  мыслить,  рассуждать,  отстаивать  свое  мнение  и  уважать  мнение  других 
людей, используя знания, полученные на занятиях в школе.  
Современный  педагог  сам  учится  на  протяжении  всей  своей 
профессиональной  деятельности,  совершенствует  свое  мастерство,  делится 
опытом,  проводит  занятия,  участвует  в  различных  конкурсах,  его  статьи  и 
разработки  можно  встретить  в  различных  газетах,  журналах  и  на  сайтах 
интернета. Кроме того, это личность, которая умеет не только учить детей, но и 
сама способна учиться у своих учеников. Необходимой и обязательной частью 
работы  педагога  в  наше  время  владение  информационно-коммуникационными 
технологиями,  апробация  новых  учебных  пособий  и  технологий  обучения, 
умение  найти  ответ  на  любой  возникающий  вопрос.  Словом,  педагог  -  это 
человек, влюбленный в свое дело, стремящийся каждый свой урок превратить в 
незабываемое и яркое событие. 
Основной  целью  повышения  квалификации  педагогических  работников 
школы является развитие их профессиональной компетентности, формирование 
устойчивых  навыков  системной  рефлексии  педагогического  процесса  и  его 
результатов,  придание  структурной  целостности  педагогической  деятельности 
каждого  из  них,  что  в  совокупности  обеспечит  выполнение  требований  по 
достижению  современного  качества  образования.  Необходимо  осуществить 
переподготовку  и  повышение  квалификации  педагогов  с  учетом  нового 
компетентностно-ориентированного  содержания  образования,  новых  подходов 
к обучению и методике преподавания [1]. 
Пути  профессионального  развития  педагога  и  поддержание  их  на 
требуемом  уровне  происходит  в  двух  основных  формах:  самообразования-
самосовершенствования  и  повышения  квалификации.  Самообразование-
самосовершенствование  предоставляет  творческую  свободу  педагогу. 
Содержательно  он  включает  изучение  и  апробацию  тех  материалов,  которые 
связаны с профессиональными потребностями учителя. Учитывая анализ опыта 
передовых  зарубежных  стран,  концептуальной  основой  новой  модели 
повышения  квалификации  педагогических  работников  является  парадигма, 
принятая  международным  образовательным  сообществом,  -  «обучение  на 
протяжении 
всей 
жизни», 
которая 
ориентирует 
педагогов 
на 
самосовершенствование  и  профессиональную  самореализацию,  повышение 
качества  и  эффективности  педагогического  труда,  на  создание  паритетного 
участия учителя и учащегося в осуществлении совместной деятельности. 
Известно,  что  на  сегодняшний  день  Национальным  центром  повышения 
квалификации  «Ӛрлеу»  проведено  системное  обновление  учебных  программ 
краткосрочных  курсов  повышения  квалификации  в  соответствии  с 
приоритетными 
направлениями 
развития 
образования. 
Программы 
разрабатываются на модульной основе, выделены инвариантная и вариативная 
части.  Вариативная  часть  программы  позволяет  вносить  изменения  в 
содержание  курсов  с  учетом  региональных  особенностей,  образовательных 

194 
 
потребностей 
педагога 
и 
проводить 
обучение 
с 
любого 
уровня 
профессиональной компетентности педагога. 
На  данном  этапе  модернизации  системы  образования  Республики 
Казахстан особое место отведено реализации обновленных учебных программ. 
С 1 сентября 2015 года запущен проект по апробации обновленного содержания 
начального  образования  в  30  пилотных  школах  республики.  Обновление 
содержания  образования  предусматривает  изменение  парадигмы,  подходов, 
технологий,  методов  обучения  и  воспитания,  использование  новой  системы 
оценивания  деятельности  с  целью  создания  образовательного  пространства, 
обеспечивающего  реальное  развитие  личности  учащихся.  При  этом  учебные 
достижения  приобретают  продуктивный  характер,  учебный  процесс 
ориентирован  на  активную  деятельность  учащихся  по  добыванию  знаний,  на 
повышение  воспитательного  потенциала  обучения  и  духовно-нравственное 
становление  личности,  а  учитель  становится  организатором  познавательной 
деятельности учащихся.  
Цель  системы  повышения  квалификации  научить  педагогов  использовать 
полученные  знания  для  решения  актуальных  задач  обновления  образования. 
Современные  вызовы  требуют  от  педагога  таких  профессиональных  и 
личностных  качеств,  как  системное,  творческое  мышление,  информационно-
коммуникативная культура, лидерство, жизненный оптимизм, умение создавать 
свой  положительный  имидж,  способность  к  анализу  деятельности, 
самостоятельным  действиям  в  условиях  неопределенности,  наличие  навыков 
сохранения  и  укрепления  здоровья,  стрессоустойчивость  и  т.п.  Важным 
результатом  является  формирование  готовности  педагога  применять 
технологии  реализации компетентностного  подхода  в  проектировании учебно-
воспитательного  процесса,  разрабатывать  собственные,  понимать  сущность 
новых  задач,  определять  тенденции  развития  мышления  и  деятельности 
личности,  осуществлять  рефлексию  профессиональной  деятельности  в 
контексте тех или иных изменений. 
Успешная  реализация  задач  обновления  содержания  образования  во 
многом  зависит  от  готовности  наших  педагогов  к  изменениям.  При  этом 
система  повышения  квалификации  позволяет  педагогу  не  потеряться  в  потоке 
инноваций  педагогической  науки  и  модернизации  образования.  Обновление 
содержания образования предполагает значительные изменения в деятельности 
учителя,  переход  от  традиционного  предметно-ориентированного  обучения  к 
компетентностно-ориентированному,  формирование  мотивационной  сферы 
личности, умения применять полученные знания на практике и т.д. 
Профессиональное  развитие  учителя  осуществляется  через  переход  от 
«учителя-информатора»  к  «учителю-фасилитатору».  В  теоретических  и 
практических разработках в области обучения и воспитания Карла Роджерса [2] 
и других психологов гуманистического направления исследованы особенности 
личности,  деятельности,  общения  и  творчества  педагога-фасилитатора. 
Учитель-фасилитатор-педагог,  который  своим  присутствием  и  воздействием 
облегчает проявление инициативы, самостоятельности обучаемых, содействует 

195 
 
процессу  их  психического  развития  и  обеспечивает  положительное 
межличностное  взаимодействие.  Педагог-фасилитатор  по  отношению  к 
ученику  выступает  в  одной  из  особых  и  наиболее  важных  педагогических 
позиций:  контактируют  с  личностью  обучающегося,  создаѐт  условия  для  его 
личностного  роста.  При  этом  в  отличие  от  позиций  ученика  и  учителя  в 
традиционной  системе  образования  (где  позиции  ученика  и  учителя 
схематичны  и  формальны),  в  человекоцентрированной  педагогике  -  ученик  и 
учитель  открыты  друг  другу  вплоть  до  глубоких  личностных  уровней.  К. 
Роджерс  говорит  о  трѐх  установках  учителя-фасилитатора  (как  необходимых 
условиях развития личности ученика, как необходимых и достаточных условия 
для создания фасилитирующего психологического климата). 
Первая  установка-это  подлинность,  искренность  или  конгруэнтность. 
Конгруэнтность  -  это,  в  первую  очередь,  способность  человека  приходить  в 
контакт  с  собственными  чувствами  и  способность  их  искренне  выражать. 
Роджерс К. говорил о конгруэнтности между тем, что человек испытывает, тем, 
как  он  это  воспринимает  и  тем,  как  он  это  выражает.  Вторая  установка  - 
безусловное  принятие  ученика,  безусловное  позитивное  отношение.  Эта 
«установка  учителя-фасилитатора,  описываемая  терминами  «принятие», 
«доверие»,  представляет  собой  внутреннюю  уверенность  учителя  в 
возможностях  и  способностях  каждого  учащегося.  Во  многом  (но  не  во  всем) 
эта  установка  совпадает  с  тем,  что  в  отечественной  психолого-педагогической 
науке 
принято 
называть 
педагогическим 
оптимизмом, 
опорой 
на 
положительные качества воспитанника». Третье условие (установка педагога)  - 
эмпатия, эмпатическое понимание [3]. 
Педагогическая  фасилитация  как  процесс  -  это  облегчение  и  усиление 
продуктивности  образования,  обучения  и  воспитания,  развитие  субъектов 
педагогического  взаимодействия  за  счет  их  стиля  общения  и  особенностей 
личности педагога и учащегося. 
Перед  педагогами  остро  встала  необходимость  овладения  компьютером, 
что  помогает  использовать  информационно-коммуникационные  технологии 
наравне  со  своими  учащимися.  В  этой  связи  в  технологическом  модуле 
предусмотрено  обучение  приемам  сетевого  взаимодействия,  что  позволяет 
педагогам 
осваивать 
инофрмационно-коммуникационные 
технологии 
непосредственно  на  практике.  Сетевое  взаимодействие  -  это  взаимодействие 
самостоятельных  субъектов  на  основе  сетевых  технологий.  К  сетевым 
технологиям  относятся,  например,  чат,  электронная  почта,  скайп, 
видеоконференция,  вебинар,  образовательный  портал,  блог,  сайт  и 
др.слушатели  осваивают  такие  формы  сетевого  взаимодействия,  как 
дистанционное  обучение,  работа  впрофессиональном  сетевом  сообществе, 
сетевые проекты, сообщества педагогов по интересам в социальных сетях, g+ и 
т.д. 
Преимущества сетевого взаимодействия состоят в том, что обеспечивается 
пространственная 
доступность, 
вариативность 
и 
разноуровневость 
предлагаемых  образовательных  ресурсов,  структурированность  и  открытый 

196 
 
обмен информацией, возможность для совместной работы в сети во времени и 
пространстве,  нелинейный  характер  взаимодействия,  наличие  удобных  и 
разнообразных  инструментов  для  организации  личного  пространства, 
академическая мобильность и моногое другое. 
Таким образом, системообразующим фактором непрерывного образования 
в  системе  повышения  квалифиукации  лежит  идея  развития  педагога  как 
личности, субъекта деятельности и общения. 
Литература: 
1.
 
Государственная  программа  развития  образования  в  Республике 
Казахстан на 2011-2020 гг. /edu.gov.kz/ru/zakonodatelstvo. 
2.
 
Роджерс К. Фрейберг Д.Свобода учиться. М.: Смысл, 2002. ― 527с. 
3.
 
Rogers C. Freedom to learn for the 80's; Columbus, Ohio, 1983. 
 
 
ИННОВАЦИЯЛЫҚ
 
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ
 
ТЕХНОЛОГИЯЛАР
-
ОҚУШЫЛАРДЫҢ ТАНЫМДЫҚ ҚЫЗЫҒУШЫЛЫҒЫН АРТТЫРУ
 
 
Джаркинбаева Гульжан Абдиманаповна, 
«Ӛрлеу» БАҰО» АҚ Жамбыл облысы  
бойынша педагогикалық қызметкерлердің  
біліктілігін арттыру институты, Тараз қаласы 
 
Білім  беру  саласындағы  инновация  деп  арнайы  жоспарланған  немесе 
«кездейсоқ  ашылған»  педагогикалық  инициативалар  ретінде  жаңалықтарды 
айтамыз. Бұл ретте «жаңашылдық» мазмұнына ғалым В.М. Полонский ғылыми-
теориялық  білімнің  нақты  жаңалығын  жатқызса,  В.П.  Беспалько  және  В.В. 
Сериков  жаңа  тиімді  білім  беру  технологияларын  жатқызады,  ал  Н.Л.  Гузик 
тиімді  инновациялық  педагогикалық  тәжірибенің  технологиялық  жобасын 
ұсынады.  Ғалым  Я.С.Турбовскойдың  пікірінше,  жаңашылдық  -  озат 
педагогикалық  тәжірибені  пайдалану  барысында  оқу-тәрбие  үдерісінің  сапалы 
жаңа  ӛзгерісі  болып  табылады.  Барлық  педагогикалық  жаңашылдықтардың 
атқаратын қызметіне қарай 3 түрге топтастыруға болады: 

 
жаңашылдық  -  білім  беру  үдерісінің  тиімділігін  қамтамасыз  ететін 
жағдай (білім берудің жаңа мазмұны, инновациялық білім беру ортасы, мәдени-
әлеуметтік жағдай және т.б.); 

 
жаңашылдық  -  жаңа  ӛнімдер,  жаңа  туындылар,  жаңа  идеялар 
(педагогикалық құрал, білім берудің технологиялық жобалары және т.б.); 

 
ұйымдастыру-басқарушылық 
жаңашылдық 
(білім 
беру 
жүйесі 
құрылымындағы  сапалы  жаңа  шешімдер  және  олардың  қызметін  қамтамасыз 
ететін басқарушылық іс-әрекеттер). 
 Соңғы  жылдары  ғылым  саласында  жаңа  мектеп  құруда,  мектептің  даму 
үдерісін  зерделеуде  білімнің  жаңа  бағыты  ретінде  педагогикалық  инновация 
дамып келеді. «Инновация» деген сӛз - латынның «novis» - жаңалық және «in» - 
енгізу  деген  сӛзінен  шыққан,  ал  оның  қазақша  аудармасы  «жаңару,  жаңалық, 

197 
 
ӛзгерту»  деген  мағынаны  білдіреді.  Т.И.  Шамова,  П.И.Третьяковалардың 
еңбегінде  «Инновация  дегеніміз  -  жаңа  мазмұнды  ұйымдастыру,  ал  жаңалық 
енгізу  дегеніміз  -  тек  қана  жаңалық  енгізу,  ұйымдастыру,  яғни  инновация 
үдерісі  мазмұнды  дамытуды,  жаңаны  ұйымдастыруды,  қалыптастыруды 
анықтайды,  ал  «жаңаша»  деп  жаңаның  мазмұны,  оны  енгізудің  әдіс-тәсілі  мен 
технологиясын  қамтитын  құбылысты  түсінеміз»  делінген.  Энциклопедиялық 
сӛздіктерде «инновация» әртүрлі анықталады. Үлкен энциклопедиялық сӛздікте 
бұл ұғым «жаңаша білім беру» деп түсіндіріледі. Ал А.И. Кочетов «инновация» 
ұғымына  тӛмендегідей  анықтама  береді:  «кӛрсетілген  деңгейге  апаруды 
қамтамасыз ететін теориялық, технологиялық және педагогикалық іс-әрекеттің 
біртұтас  бағдарламасы».  Алайда  Р.Масырова  мен  Т.Линчевская  мұндай 
анықтамамен  келіспейтіндігін  білдіреді.  Олардың  тұжырымдамасында,  «егер 
баратын деңгей алдына-ала кӛрсетілген болса, ол қандай инновация» делінген. 
В.Кваша  мен  В.  Лапинның  пікірлері  бойынша  «инновация»  -  бұл  жаңа 
үлгілердің бағытындағы нақты әрекет, мӛлшердің шегінен шығатын кәсіптік іс-
әрекеттің  жаңа  сапалы  деңгейге  кӛтерілуі  болып  табылады.  Тәжірибелер 
кӛрсетіп  жүргендей,  кез  келген  инновация  -  мӛлшерлі  іс-әрекеттің  шегіне 
ұмтылуы  және  одан  шығуы.  Педагогика  ғылымының  тарихын  саралап  талдау 
кӛптеген  педагогикалық  инновациялардың  ерте  уақыттарда  да  болғанын 
кӛрсетеді.  
С.И.Ожеговтың  сӛздігінде  «инновация»  ұғымына  үш  түрлі  анықтама 
беріледі:  
-
 
Бірінші рет шыққан, жасалған немесе жаңадан пайда болған; 
-
 
Бұрынғының орнын басатын, алғаш ашылған нәрсе; 
-
 
Бұрыннан таныс емес енгізілген жаңалық. 
 Қоғам  білім  беруде  тұлғаның  қандай  болып  қалыптасуын  қажет  етеді, 
қалай тәрбиелеу керек екеніне сұраныс жасайды. Осыған байланысты дәстүрлі, 
адам  жайлы  философиялық  және  педагогикалық  кӛзқарастарға  білім  берудегі 
дәстүрлі  мен  жаңаның  арасындағы  байланысты  дәстүрлінің  қандай  түрлерін 
сақтау,  дамыту  керек  және  қазіргі  білім  беру  жүйесіне  калай  тасымалдау 
керектігіне талдау жасау қажеттігі туындайды. 
 Қазіргі  кезеңде  психологиялық  және  педагогикалық  әдебиеттерде 
«технология»  ұғымы  кеңінен  пайдаланыла  бастады.  Бұл  термин  ӛмірге 
компьютерлік  техниканың  келуімен  және  білім  беру  саласында  жаңа 
компьютерлік  технологияның  енуімен  сипатталады.  Ғылымда  дамудың  жаңа 
бағыты  -  технологиялық  бағыт  ӛмірге  келді.  Ғылымдағы  осы  технологиялық 
бағыттың  пайда  болуы  және  оның  педагогикада  тереңірек  зерттеле  басталуы 
кездейсоқтық  емес.  Себебі  педагогика  ғылымы  ежелден-ақ  білім  беру, 
тәрбиелеу,  оқыту  саласындағы  ең  тиімді  әдіс-тәсілдірді  табуға,  оны  ӛмірде 
пайдалануға, жоғары нәтиже алуға талпынады, оқытудың жаңа формалары мен 
әдістерін табуға ұмтылады. 
 «Технология» сӛзі грек тілінен енген және 2 сӛз тіркесінен құралған:  

 
«techne» - ӛнер, шеберлік, іскерлік дегенді білдірсе; 

198 
 

 
«logos»  -  ғылым,  ілім  дегенді  білдіреді  және  «ӛнер  туралы  ілім»  немесе 
«шеберлік туралы ілім».  
В.П.  Беспалько  педагогикалық  технологияны  практикада  жүзеге  асатын 
педагогикалық жүйенің жобасы ретінде қарастырылады. Ғалым педагогикалық 
технологияның тӛмендегідей сапаларын атап кӛрсетеді: 

 
Технология  нақты  күтілетін  нәтижеге  кепілдік  беретін  педагогикалық 
бағдар мен құндылыққа негізделеді. 

 
Технология  оқушыға  мемлекеттік  білім  беру  стандартын  толық 
меңгеруге  мүмкіндік  беретін  педагогикалық  іс-әрекеттің  реттелген  жүйесін 
қамтитын технологиялық бӛліктерді (операцияларды) қамтиды. 

 
Технология  жеке  тұлғаның  дара,  дербес  ерекшеліктерін  (қабілеттерін) 
ескеретін  мұғалім  мен  оқушы  арасындағы  ӛзара  байланысқан  іс-әрекеттер 
қызметін кӛздейді. 

 
Педагогикалық  технологияның  белгілі  бір  ретпен,  кезеңмен  жүргізілуі 
педагогтың  қолтаңбасын  қалдыра  отыра,  басқа  педагогтың  ӛз  іс-тәжірибесінде 
оңай  пайдалана  алады.  Педагогикалық  технологияның  білім  берудегі  бағасын 
жалпы  мойындағанмен  де,  оқыту  технологиясының  мәртебесі  әлі  де 
айқындалмаған  күйде  қалуда.  Педагогикалық  әдебиеттерге  талдау  жасап 
үңілсек, қазіргі кезде «оқытудың педагогикалық технологиясы» ұғымы ғылыми 
білім берудің теориясы мен практикасына мықтап енгенін кӛреміз. 
Педагогикалық  технология  ұғымының  қалыптасуы  мен  дамуының 
тарихында педагогикалық технология ұғымының мәні түрліше қарастырылады, 
яғни  оқыту  технологиясын  техникалық  құралдардың  кӛмегімен  оқыту  деп 
ұғынудан бастап педагогикалық технологияны ғылыми тұрғыдан ұғынуға дейін 
түрліше пікірлер бар.  
Сонымен,  оқыту  технологиясы  оқу  ақпараттарының  пайда  болып  кӛріну, 
ӛзгеру,  ӛңделу  әдістері  мен  құралдарының  жиынтығы  болса,  екіншіден  оқыту 
барысындағы  мұғалімнің  оқушыға  қажетті  техникалық  және  ақпараттық 
құралдарды қолдана отырып, әсер ету жолдары туралы ілім болып табылады. 
Келер  ұрпаққа  қоғам  талабына  сай  тәрбие  мен  білім  беруде  мұғалімдердің 
инновациялық  педагогикалық  технологияларды  меңгеруі  маңызды  рӛл 
атқарады. Инновациялық үдерісті зерттеу барысында жүйенің бір жағдайдан 
екінші  жаңа  жағдайға  кӛшуі  және  жаңалықты  енгізу  үдерісіне  басшылық 
жасау  мәселелерінің  зерттеу  маңыздылығы  М.В.Кларин,  П.И.Пидкасистый, 
Н.Р.Юсуфбекова  және  т.б.  зерттеулерінде  қарастырған.  Инновациялық  іс-
әрекет  -  педагогикалық  еңбектің  ӛнімділігін  сапалы  ӛзгертетін  оқыту  мен 
тәрбиелеудің  жаңа  үлгілері  мен  әдістерін  құру  үдерісі.  Педагогтің 
инновациялық іс-әрекетінің  қалыптасуы:  ӛзінің жеке  қасиеттерін есепке ала 

199 
 
отырып,  басқалардың  инновациялық  тәжірибесін  ӛзгерту,  жетілдіру, 
қабылдау  қабілетімен;  жаңа  ғылыми  идеялар  мен  басқалардың 
тәжірибесімен  хабардар  бола  отырып,  ӛз  жұмысының  нәтижесін  ұғыну 
қажеттілігімен; жаңа ғылыми зерттеулер, олардың әдістемелік жүзеге асуын 
үздіксіз  тәжірибеге  енгізумен;  педагогикалық  инновацияның  жаңа  әдістері 
мен тәсілдерін ӛз бетінше жасаумен; педагогикалық кертартпалықпен, артта 
қалушылықпен 
белсенді 
күресуімен 
сипатталады. 
Айтылғандарды 
ескергенде,  педагогтің  ӛнімді  инновациялық  іс-әрекетінің  кӛрсеткіштері 
ретінде тӛмендегілерді атауымызға болады: 
-  педагогикалық  еңбектің  тиімділігі.  Нәтижеге  жетуде  педагогтың 
уақыты мен еңбек күшінің айтарлықтай аз (2-3 есе) жұмсауы, оқушылардың 
ӛз белсенділіктерін айтарлықтай жоғары дәрежеде арттыру, мектеп  пен ата-
аналар, жұртшылық пен мектептің ынтымақтастығын қамтамасыз ету; 
-  оқу-тәрбие  үдерісіне  қатысушылардың  бәрінің  педагогикалық 
талаптары  мен  бағыттарының  бірлігі.  Талаптың  қарама-қайшылықтығы 
үлкендердің  беделінің  түсуіне,  олардың  пікіріне  деген  жек  кӛрушілік, 
анархиялық  бағыттың  үстемдік  етуіне  әкеледі.  Педагогикалық  талап  пен 
бағыттың бірлігі балалар ӛздерінен ересектер талап ететін нәрсенің бәрін тез 
меңгеретін,  тұрақты  педагогикалық  бақылау  үшін  алғы  шарттар  жасалады, 
онда  пайдалы  әдістер,  шеберлік  пен  дағды,  пайдалы  ӛмір  бейнесі  нәтижелі 
қалыптасады; 
- тұлғаның шығармашылық қасиеттерінің қалыптасқандығы; 
- балалардың  жұмыс  қабілетінің  шабыт,  тұрақты  ықылас,  құмарлық, 
жаңаны іздеуге деген сүйіспеншілік, ӛзінің мүмкіндіктері мен қабілетіне жол 
ашу есебінен тиімді дамуы; 
- мұғалім беделінің ӛсуі, оқушылар тарапынан оған деген қызығушылық 
пен сүйіспеншіліктің кӛрінуі, достастыққа деген дайындық; 
- 
оқушылардың  істі  талдау  тәсіліне,  диалектикалық  ойлауға 
үйренгендігі, яғни бәрінен де бұрын шығармашылық ойлауының дамуы; 
- оқыту  мен  тәрбиелеудегі  зерттеу  тәсілінің  педагогикалық  қызмет 
үлгісіндегі жаңалық ашулары. 
Педагогика  ғылымының  жетістіктерін  тәжірибеге  енгізу  мұғалімнің 
кәсіби деңгейінің негізгі ӛсу жолдарынан кӛрініс табады. 
Инновациялардың саралануы тӛмендегідей бағытта ӛтеді: 

 
білім беру мазмұнына қарай; 

 
оқыту технологиясына сай; 

 
білім беру жүйесінің тәрбие саласында; 

200 
 

 
педагогикалық 
үдеріске 
қатысушылардың 
ӛзара 
іс-әрекеттестік 
құрылымына қарай; 

 
педагогикалық құралдар жүйесіне қарай және т.б. 
Ғалым  Б.Т.Лихачевтің  педагогикалық  технологияларды  жүйелеуінің 
астарында 
педагогикалық 
технологияны 
педагогикалық 
үдерістің 
ұйымдастыру-әдістемелік 
құрылғысын 
анықтайтын 
әдіс-тәсіл, 
құрал, 
формаларының  жиынтығының  психологиялық-педагогикалық  құрылымы 
ретінде  қарастыру  жатады.  Б.Т.  Лихачевтің  осы  ұсынған  классификациясы 
педагогикалық технологиялардың мән-мағынасын толықтай ашуға кӛмектеседі. 
Оқыту  үдерісі  мен  оның  нәтижесіне  оқушының  ақыл-ойының  даму  деңгейі 
тікелей  әсер  етеді.  Ақыл-ойдың  даму  деңгейін  анықтау  критерийлеріне  оқу 
жетістігі, білімді қабылдау жылдамдығы мен сабақтағы оперативті түрде лезде, 
адекватты  жауап  берулері  және  т.б.  жатады.  Ақыл-ойдың  даму  деңгейі  білім, 
білік,  дағдыларды  қабылдаудан  басқа  баланың  дамуына  еңбексүйгіштік,  ӛз 
бетінше  жеке  жұмыс  жасау,  инициатива  таныту  және  т.б.  жеке  тұлғалық 
сапалық  ерекшеліктері  тікелей  әсер  етеді.  Сол  себепті  оқу  технологиясының 
негізіне  оқушылардың  танымдық  қызығушылық  аспектілері  алынады. 
Педагогикадағы  инновациялар  оның  дамуына  қажетті  алғы  шарттар  болып 
табылады:  бір  жағынан,  кӛп  жылдардағы  барлық  құндылықтарды  сақтай 
отырып,  екінші  жағынан,  олар  барлық  ескі  нәрседен  арылып,  әлеуметтік 
түрленулерге  негіз  қалайды.  ХХІ  ғасырдағы  қоғамдағы  болып  жатқан 
әлеуметтік,  экономикалық  ӛзгерістер  білім  беру  парадигмасының  ӛзгерісіне 
әкеліп  отыр,  яғни  білім  беру  саласындағы  педагогикалық  инновацияның 
қажеттілігі туды. 
Педагогикалық инновациялық іс-әрекеттің негізгі мақсаты: 

 
мұғалім-оқушы  одағындағы  шығармашылық  қарым-қатынас  субъектісін 
анықтау; 

 
педагогикалық 
үдеріс 
кезеңіндегі 
оқушының 
жеке 
басының 
шығармашылық дамуын қамтамасыз ету. 
Инновациялық 
іс-әрекет 
нәтижесінде 
мұғалім 
инновациялық 
педагогикалық 
үдерісті 
ұйымдастырушы 
ортаның 
әсерін 
бағалап, 
инновациялық үдеріске әсер еткен ішкі  және сыртқы факторларды анықтайды. 
ХХІ  ғасырдағы  қоғамдағы  болып  жатқан  әлеуметтік,  экономикалық ӛзгерістер 
білім  беру  парадигмасының  ӛзгерісіне  әкеліп  отыр,  яғни  білім  беру 
саласындағы педагогикалық инновацияның қажеттілігі туды. 
Педагогикалық инновациялық іс-әрекеттің негізгі мақсаты: 

 
мұғалім - оқушы одағындағы шығармашылық қарым-қатынас субъектісін 
анықтау; 

201 
 
педагогикалық  үдеріс  кезеңіндегі  оқушының  жеке  басының  шығармашылық 
дамуын қамтамасыз ету. 
Инновациялық 
іс-әрекет 
нәтижесінде 
мұғалім 
инновациялық 
педагогикалық 
үдерісті 
ұйымдастырушы 
ортаның 
әсерін 
бағалап, 
инновациялық үдеріске әсер еткен ішкі және сыртқы факторларды анықтайды. 
Сондықтан  мектептің  оқу-тәрбие  үдерісіне  инновациялық  педагогикалық 
технологияны  ендірудің  алғы  шарты  мұғалімнің  инновациялық  іс-әрекетке 
даярлығын қалыптастыру болып табылады. 
 
Әдебиеттер: 
1.Қазақ этнопедагогикасының негіздері. - Қарағанды: Санат,2003. - 33б. 
2.Инновациялық  мектептер  және  олардың  Қазақстанда  қалыптасуы  мен 
дамуы //Шоқан тағылымы-11: Халықаралық ғылыми-практикалық конференция 
материалдары. - Кӛкшетау, 2009. - Б.187-189. 

Ойын технологиясы 

Проблемалы оқыту 

Тірек  белгілері  мен  тірек 
конспектілері 
негізінде 
оқыту 
технологиясы 
(В.Ф.Шаталов) 

Жаңа 
ақпараттық 
коммуникативтік 
технологиясы 

Витагендік  оқыту  (А.С. 
Белкин)  

Тренингтік технология 

Акмеологиялық 
технология 

Ӛздігінен 
даму 
технологиясы 
(М.Монтессори) 

Дамыта 
оқыту 
технологиясы 
(Л.С.Выготской, 
Л.В.Занков,  Д.В.Элькони, 
В.В.Давыдов) 

Бағдарламалап оқыту 

Саралап 
оқыту 
тех-
нологиясы  (В.В.Фирсов, 
Н.П.Гузик) 

Жекеше 
оқыту 
тех-
нологиясы  
(А.С.  Границкая,  Инге 
Унт, В.Д.Шадриков) 

Оза 
отырып 
оқыту 
технологиясы 
(С.Н.Лысенкова) 

Топтық  және  ұжымдық 
оқыту 
технологиясы 
(И.Д.Первин, 
В.К.Дьяченко) 

Компьютерлік 
оқыту 
технологиясы 
(Ж.А.Қараев) 

Модульдік 
оқыту 
технологиясы 
(М.М.Жанпейісова) 

Мультимедиалық
 
технология 

Жобалау технологиясы 

Дидактикалық 
бір-
ліктерді  ірілендіру  (ДБІ, 
П.М. Эрдниев) 

«Мәдени 
диалог» 
технологиясы 
(В.С.Библер, 
С.Ю.Курганов) 

«Экология 
және 
диалектика» жүйесі 
(Л.В. Тарасов) 

Ойлау 
іс-әрекетін 
кезеңмен 
қалыптас-
тыруды  жүзеге  асыру 
технологиясы 
(П.Я.Гальперин) 

Ойлау 
іс-әрекетін 
кезеңмен  қалыптас-тыру 
теориясын 
жүзеге 
асыратын 
технология 
(М.Б.Волович және т.б.) 

 Сатылай  кешенді  талдау 
технологиясы 
(Н.А.Оразахынова
) 

Бейнетехнология 
Оқушы 
іс-әрекетін 
белсендіруге 
негізделген 
педагогикалық технология  
Оқыту 
үдерісін 
тиімді 
ұйымдастыру  және  басқаруға 
негізделген 
педагогикалық 
технология  
Оқу 
материалын 
ди-
дактикалық-әдістемелік 
жетілдіруге 
негізделген 
педагогикалық технология  

жүктеу/скачать 3,88 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: