3,85%
3,85%
2,56%
1,28%
3,85%
8,97%
12,81%
7,69%
10,25%
10,25%
10,25%
8,97%
5,17%
10,25%
Акмолинская область
Актюбинская область
Алматинская область
Атырауская область
Восточно-Казахстанская
область
Жамбылская область
Западно-Казахстанская область
Карагандинская область
Костанайская область
Кызылординская область
Мангистауская область
Павлодарская область
Северо-Казахстанская область
Южно-Казахстанская область
96
М. Козыбаева, имеющие многолетний опыт и наработки в изучении природных
условий, экологии и экономики, населения своего региона, а также другие лица,
заинтересованные в развитии идей организации и участвующие в реализации ее целей
и задач.
Миссия организации: Участие в формировании гражданского общества, а также
деятельность, способствующая социально-эколого-экономическому развитию региона
и общества
Направления деятельности:
- изучение социально – эколого - экономического состояния региона;
- разработка экологических, социальных, экономических программ, проектов,
прогнозов и планов в целях устойчивого развития;
- участие в природоохранном движении за сохранение живой природы и
окружающей среды, а также поддержка национальных, региональных, местных и
международных программ, и инициатив, ориентированных на устойчивое развитие;
- формирование экологического сознания, мышления и экологической культуры
граждан, особенно молодежи.
За годы деятельности ОО «Экосфера» выполнено более ста проектов и
мероприятий различного уровня, направленных на реализацию существующих
экологических проблем, развития экологического образования, осуществление научной
деятельности, реализацию принципа доступа общественности к достоверной
экологической информации, анализ региональных, локальных экологических проблем,
путей их решения. Среди них за последние 2 года особо отмечаются: Разработка
проектов естественно научного обоснования по созданию Акжанского и Аксуатского
заказников на территории СКО; создание информационной системы: «База данных по
озерам Северо-Казахстанской области»; Мероприятия Регионального уровня,
посвященное Международному Дню борьбы со СПИДом, «Проект атом». Проведены
круглые столы на тему: «От несанкционированной свалки до полигона ТБО.
Утилизация, сортировка и переработка отходов», г. Петропавловск 28 августа 2014
года, «Современные проблемы загрязнения воздушного бассейна Северо-
Казахстанской области и пути их решения», подготовлены публикации в газетах,
осуществлена съемка тематических программ. Проводятся, ставший ежегодным,
творческий конкурс: «Сохраним Землю для будущих поколений» приуроченный
Международному Дню Земли.
Развитие экологических неправительственных организаций в Казахстане на
сегодняшний день является актуальным для развития гражданского общества. Их
деятельность вносит посильный вклад в решение экологических проблем страны, а
также в развитие экологического воспитания и образования казахстанцев.
Выводы:
1. Развитие независимого экологического общественного движения в Казахстане
началось с 1987 года. Доля НПО экологического направления, 17% от общей структуры
НПО Казахстана.
2. В Казахстане ряд зарегистрированных экологических неправительственных
организаций не ведет активную деятельность в области охраны и защиты окружающей
среды. Тенденция активности областных экологических некоммерческих организаций
различается по областям: по количеству активных ЭНПО лидируют: Алматинская,
Жамбылская, Карагандинская, Южно-Казахстанская и Акмолинская (от 7 до 10
организаций)
области,
наименьшее
количество
активных
некоммерческих
экологических организаций имеют: Мангистауская, Северо-Казахстанская, Западно-
Казахстанская (от 1 до 3 организаций с активной позицией деятельности) области.
97
3. «Экофорум» НПО РК является площадкой объединения и диалога
экологических
неправительственных
организаций
Казахстана.
Способствует
реализации Орхусской Конвенции в РК. С этой целью под руководством «Экофорума»
в регионах страны работают орхусские центры [8].
3. ОО «Экосфера» является членом «Экофорума» НПО РК, вносит практический
вклад в решении экологических вопросов в виде выполненных проектов, научных
публикаций, участия и организации природоохранных мероприя
Литература:
1. Наумов А.О. Международные неправительственные организации в современной
мирополитической системе. – М.: Красанд, 2009. – 202 с.
2. Неправительственные организации Казахстана: вчера, сегодня, завтра. – Алматы, 2002. – 109 с.
3. Неправительственные организации Казахстана 20-летний путь развития /Под ред. Шайболовой
Ш.С. – Алматы: Гражданский Альянс Казахстана, 2011. – 84 с.
4. Послание Президента РК «Стратегия «Казахстан-2050»: новый политический курс
состоявшегося государства». Астана, Аккорда, 14.12.2012.
5. http://www.pavlodar.com/zakon/ – Концепция Правительства от 23 января 2002 г. №85
«Концепция государственной поддержки неправительственных организаций Республики
Казахстан».
6. http://online.zakon.kz/Document/ – Закон Республики Казахстан от 16 января 2001 г. №142-II «О
некоммерческих организациях» (с изменениями и дополнениями по состоянию на 24.12.2012 г.).
7. http:// ecosphere.clan.su/index/proekty/... Общественное объединение "Экосфера".
8. http://www.eco-forum.kz/ – сайт «Экофорума» НПО РК.
УДК 616.006
РОЛЬ СКРИНИНГОВОЙ ПРОГРАММЫ В ДИАГНОСТИКЕ
КОЛОРЕКТАЛЬНОГО РАКА У НАСЕЛЕНИЯ г. ПЕТРОПАВЛОВСКА
Иткулова А.С., Кожевникова Л.Н.
(СКГУ им. М.Козыбаева)
Одним из основных приоритетов государственной программы развития
здравоохранения – формирование здорового образа жизни среди населения
республики, укрепление и сохранение здоровья, профилактика различных заболеваний.
На сегодняшний день одним из наиболее часто встречающихся новообразований
является колоректальный рак (КРР). Колоректальный рак – это собирательное понятие
для рака (опухоли) различных отделов толстой (colon) и прямой (rectum) кишки [1].
Согласно данным статистических и эпидемиологических исследований установлено,
что заболеваемость КРР во всем мире с каждым годом увеличивается.
В Республике Казахстан на первом месте по заболеваемости идет Восточно-
Казахстанская область, а затем Северо-Казахстанская [2]. Так, в СКО на каждые 100
тысяч населения приходится 13,0 больных.
Известно, что эффективность лечения, безусловно, зависит от своевременной и
качественной диагностики данной патологии. В этом большую роль играет скрининг,
т.е. ранее выявление и профилактика недуга.
Термин «скрининг» происходит от английского «screening», что означает
«защита, ограждение кого-либо от чего-либо неблагоприятного». Скрининговые
98
программы проводятся с целесообразностью для тех форм заболеваний, которые
являются проблемой здравоохранения региона ввиду заболеваемости и смертности от
них.
Так, с 2011 года в Республике Казахстан внедрена государственная скрининговая
программа по раннему выявлению колоректального рака. Особенно это касается
мужчин и женщин старше 50 лет, а также людей, подверженных воздействию
различных факторов риска. Скрининговый тест не предназначен для диагностики. Лица
с положительными результатами должны направляться к своим врачам для
установления диагноза и назначения лечения. Цель скрининга – ранее выявление
заболевания, что позволит обеспечить своевременное лечение в расчете на облегчение
состояния пациентов и снижение их смертности. Однако не все скрининговые методы
демонстрируют однозначную пользу, поэтому исследование должны обладать
достаточной чувствительностью и допустимым уровнем специфичности.
Целевой группой для колоректального скрининга являются мужчины и женщины
50, 52, 54, 56, 58, 60, 62, 64, 66, 68 и 70 лет.
Среди методов, которые могут быть использованы для выявления КРР, выделяют:
- исследование кала на скрытую кровь;
- сигмоидоскопия;
- колоноскопия;
- ирригоскопия с двойным контрастированием;
- пальцевое ректальное исследование.
В Северо-Казахстанской области для выявления КРР используют анализ кала на
скрытую кровь.
Колоректальный скрининг входит в перечень Государственного Объема
бесплатной медицинской помощи и все его этапы являются бесплатными для
населения, включая обеспечение лекарственными препаратами для подготовки
кишечника к колоноскопическому исследованию.
На сегодняшний день к 3-й поликлинике г. Петропавловска прикреплено более
62-х тысяч горожан – это больше всего по области из всех подобных медицинских
учреждений. За 2012 год по скрининговой программе в данной поликлинике анализ
кала на скрытую кровь сдали 5699 человек. Из них у 3945 было выявлено подозрение
на колоректальный рак. Однако с уверенностью определить признаки на КРР можно
только после повторного обследования.
За 2013 год по скринингу прошло 3755 человек. Из них с положительным
результатом оказались 111 человек, которые были направлены на повторное
обследование.
Ситуация по числу выявленных на подозрения заболеваемости КРР в 2014 году
по сравнению с предыдущими была сравнительно лучше. Так, из 3173 человек,
прошедших скрининг, положительный результат оказался только у 21 человека.
Мониторинг показывает, что за время проведения скринингов в этой поликлинике
на 25% снизился показатель заболеваемости колоректальным раком, на 38% - системы
кровообращения, на 53% - рака молочной железы, 90%-е снижение отмечено по
глаукоме, по сравнению с показателями 2011 года.
Литература:
1. Пророков В.В., Маликов А.Г., Кныш В.И. Современные принципы диагностики и скрининга
рака прямой кишки / Практическая онкология, избр. лекции. – СПб., 2004. – С.162-167
2. Азыкулов Ж.А. Онкологическая помощь населению Республики Казахстан. Современная
ситуация и перспектива. Алматы, 2001. – С.4-6
99
УДК 551.311.234.7(574)
БАТЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫ КЕШЕНДІ ДАЛАЛАРЫ
ТОПЫРАҚТАРЫНДАҒЫ ҚАРАШІРІК МӨЛШЕРІ
Кажиахметов С.А., Орынғали Г.Қ.
(М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті)
Қазіргі түсінік бойынша топырақ – жер бетінің майда ұнтақталған құнарлы
қабаты, тірі жəне өлі табиғатқа тəн бірнеше сипаттары мен қасиеттері бар ерекше
құрылым.
Топырақ – жердің жақсы қопсытылған, өлі табиғат пен тірі организмдердің
межесінде жатқан құнарлы қабаты. Академик В.И. Вернадскийдің айтуынша, топырақ
əрі тірі, əрі өлі денеден құралады [1].
Топырақ жамылғысы Жер биосферасының маңызды құрамы болып табылады.
Биосферада өтетін барлық үдерістер топырақпен тығыз байланысты. Топырақтың
маңыздылығы оргнаикалық заттарды, түрлі химиялық элементтерді жəне энергияны
жинау. Сонымен бірге топырақ жамылғысы өте қажетті. Ол ластайтын заттарды
биологиялық сіңіру, бұзу, бейтарап күйіне айналдыру қызметтерін атқарады. Егер
биосферада осы буында күрт өзгерістер болатын болса, ол жалпы биосферадағы
қалпына келмейтін үрдістер пайда болуына алып келеді [2].
Топырақтың қатты фазасының біршама бөлігі органикалық қосылыстар үлесіне
тиесілі. Жыл сайын топырақта өсетін өсімдіктер майда жəндіктер мен микробтар
топырақ бетінде, оның қабаттарында көптеген қалдықтар қалдырады. Негізгісі –
органикалық қалдықтар. Өсімдіктердің өсуіне жағдайсыз шөл мен тундра
аймақтарында өсімдіктер қалдығы гектарына жыл сайын 5-10 центнер болса, жеткілікті
ылғалданған дала аймақтарында ондай қалдықтар мөлшері 100-150, ал күні аса жылы
жəне ылғалы да мол тропикті ормандарда олардың мөлшерлері гектарына 250
центнерге жетеді. Бұл қалдықтардың құрамында май, смола, балауса, клетчатка,
көміртегі, сутегі, лигниндер, белоктар, азотты заттар, сонымен қатар көптеген күлді
элементтер болады. Топыраққа жылма-жыл түсетін өсімдіктер мен өлген жəндіктердің
қалдықтары екі бағытта өзгеріске ұшырайды. Біріншіден, микроорганизмдердін
əсерінен ыдырап, шіріп, жай минералды қосылыстарға ажырайды. Екіншіден, осы
организмдер қалдықтары микробтардың əрекетінен күрделі биохимиялық өзгерістерге
ұшырап, олардан тұрақты органикалық зат – топырақ қарашірінді – гумус (немесе
қарашірік) пайда болады.
Органикалық қалдықтардың біразы толық ыдырап минералданса, біразы қайтадан
топырақта органикалық заттардың осы жаңа күрделі түріне, биохимиялық синтез
арқылы қара шіріндіге (гумуске) айналады. Минералдану мен гуминдену процесін
микроорганизмдер жүргізеді.
Қара шірінді заттарының түзілуіне көптеген зерттеушілер көніл бөлген. Оларға
химиялық талдау жасап, мəліметтер жинап, түзілу жолдарын анықтай бастады. Бұл
жөнінде ең алғаш көзқарастарын білдірген М.В. Ломоносов, П.А. Костычев, С.П.
Кравков, А.Г. Трусов т.б. болды.
Гумификация құбылысын зерттеген белгілі ғылым – Л.Н. Александрова. Оның
жасаған сызбанұсқасына қарағанда, гумус органикалық қалдықтардың ыдырауы,
микробиологиялық синтез, гумификация, топырақтың минералды бөлігімен көбеюі,
минерализация процесі жəне минералдық құрамдас бөліктерінің биологиялық
100
айналымға қосылуы арқылы түзіледі. Л.Н. Александрова бойынша, гумификация –
органикалық қалдықтардың түзілуі арқасында жоғары молекулярлық қосылыстардың
күрделі биофизикалық-химиялық құбылыстар арқылы органиқалық құрамдарың
ерекше класы – қара шіріндіні түзуі. Бұл процестің белсенділігі топыраққа түскен
өсімдік қалдықтарының мөлшері, химиялық құрамы, топырақтың ылғалы, ауа
режимдері, ортаның реакциясы, биологиялық белсенділігі сияқты факторларға
байланысты жүреді. Л.Н. Александрова топырақтағы органикалық қалдықтардың
гумификациялану типтерін – фульватты гуматты, фульватты-гуматты көрсетті [3].
Қарашірінді заттары негізінен гумус қышқылдарынан тұрады. Олардың құрамына
гумин қышқылдары, фульво қышқылдары жəне гумус кіреді. Бұл топтарға бөліну
себебі, гумус қышқылдарын топырақтан алыну жолдарына байланысты.
Қарашірінді қышқылдарының ауыспалы ерекше құрамдары.
Гумин қышқылдары – сілтілерде жақсы еритін қарашірінді қышқылдарының бір
тобы. Олар суда аз ериді, қышқылдарда ерімейді. Топырақтың минералды бөлігінде
кальций катионыны əсерінен коагуляцияға ұшырап, шөгінді кальций гуматы күйінде
топырақта орнығады. Гумин қышқылдарының молекулалық құрамы өте күрделі.
Гумин қышқылдарының көп қасиеттері осы функционалдық топтарға байланысты.
Гумин қышқылдарының құрамын ароматикалық құрылымдар (50-60%), көмірсутектер
(25-30%), функционалды топтар (10-25%) құрайды.
Фульвоқышқылдар - қарашірінді қышқылдарының гумин қышқылдары тұнғаннан
кейін ерітінділерде қалатын тобы. Бұлар да жоғары молекулалық құрамында азоты бар
құрылымдар.
Топырақтың органо-минералдық құрамы. Топырақтағы органикалық заттар онын
минералды бөлімге белсенді арақатынаста болады. Осы арақатынастың түрлеріне
байланысты топырақтағы органикалық-минералдық құрамдар:
1. Топыраққа тəн емес органикалық сірке, құмырсқа, лимон, қымыздық
қышқылдары мен топыраққа тəн жоғарыда айтылған гумин қышқылдарының сілтілі
(Mg) жəне сілтілі-жер металл (Ca) Катиондарымен қосылған тұздары);
2. Айтылған қышқылдардың көп металл элементтерімен (темір, алюминий, цинк,
т.б.) қосылған комплексті тұздары;
3. Адсорбцияланған органо-минералдық қосылыстар, яғни алюминий жəне
темірлі қарашірінді комплекстері болып үш топқа бөлінеді.
Сілтілі металдармен алюминийдің гумат жəне фулват тұздары суда жақсы
еритіндіктен, толық қабаттарында оңай жылжиды, ал кальций шуматы суда берік
болғандықтан топырақта тұрақты шоғырланады.
Топырақтың гумус жағдайлары – органикалық заттардың барлық морфологиялық
белгілерінің,
жалпы
қорларының,
қасиеттерінің,
олардың
түзілу,
өзгеру,
трансформация жəне топырақ қабаттарында жылжу көрсеткіштерінің жиынтығы [4-7].
Топырақтың қарашірінді көрсеткіштерінің жүйелерін Л.И. Гришина, Д.С. Орлов
(1977) ұсынған. Сол көрсеткіштер арқылы топырақтардың əртүрінің гумус
жағдайларына сипаттама береді. Осыған қарап топырақтың құнарлығы туралы айтуға
болады.
Зерттеу нысаны ретінде Батыс Қазақстан облысы, Ақжайық ауданы, Бударин
ауылы маңындағы кешенді дала аймағының топырақ жамылғысы алынды.
Батыс Қазақстан облысы кешенді далаларындағы топырақ жамылғысына далалық
жағдайда зерттеу жұмыстары жүргізілді. Зерттеу жұмыстары 2014 жылы күз айларында
жүргізілді. Лабораториялық жағдайда топырақ құрамындағы қарашірік мөлшерін
анықтау үшін қабаттар бойынша топырақ үлгілері алынды. Алынған үлгілерге
М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университетінің «Экология жəне
биогеохимия сынақ зертханасында» кешенді дала аймағы топырақ қабаттарынан
алынған топырақ үлгілеріне талдау жасалынды.
101
Топырақ үлгілеріне жасалған талдаулар негізінде көріп отырғанымыздай,
шалғынды қара-қоңыр топырақ кесіндісінде қарашірік мөлшері жоғарғы А қабатында
3,82% құраса, төменгі ВС қабатында 1,03% көрсетті (кесте 1, сурет 1).
Кесте 1. Шалғынды қара-қоңыр топырақ кесіндісіндегі
органикалық заттардың мөлшері, %.
Рет саны
Топырақ типі
Топырақ қабаттары
Топырақ қабаттарындағы
қарашірік мөлшері, %
1
Шалғынды қара-қоңыр
топырақ
А 0-21
3,82
2
В
1
21-31
2,02
3
В
2
31-45
1,19
4
ВС 45-81
1,03
,
Сурет 1. Шалғынды қара-қоңыр топырақтардағы қарашірік мөлшері.
Лабораториялық жағдайда топырақ үлгілеріне жасалынған химиялықталдаулар
нəтижесінде ашық қара-қоңыр топырақ кесіндісінде (ашық қара-қоңыр топырақ)
қарашіріктің көп мөлшері А қабатында 2,2% болса, ең төменгі аз мөлшері С қабатында
(0,33%) анықталды (кесте 2, сурет 2).
Кесте 2. Ашық қара-қоңыр топырақ кесіндісіндегі
органикалық заттардың мөлшері, %.
Рет саны
Топырақ типі
Топырақ
қабаттары
Топырақ қабаттарындағы
қарашірік мөлшері, %
1
Ашық қара-қоңыр топырақ
А 0-19
2,2
2
В 19-32
0,85
3
ВС
32-87
0,42
4
С 87 - …
0,33
,
Сурет 2. Ашық қара-қоңыр топырақтардағы қарашірік мөлшері.
102
Сонымен, біз зерттеу жұмыстарын жүргізген топырақ үлгілері бойынша
қарашіріктің мөлшері шалғынды қара-қоңыр топырақ кесіндісі бойынша 3,82–1,03%
аралығында болса, ашық қара-қоңыр топырақкесіндісі бойынша 2,2–0,33% аралығында
болды.
Кешенді дала аймағы топырағының құнарлылығын арттыру үшін төмендегідей
ұсыныстарды ұсынып отырмыз:
1. Топырақ эрозиясына қарсы шаралар жүйесін қолдану;
2. Ауыл шаруашылық жерлерін ұтымды пайдалану;
3. Мал жайылымдық жерлерді жыл өткен сайын ауыстыра отырып пайдалану.
Əдебиет:
1. Жамалбеков Е. Топырақтану жəне топырақ географиясы мен экологиясы / Е. Жамалбеков,
Р. Білдебаева, - Алматы, «Қазақ университеті», 2000. – 202 бет.
2. Биғалиев А. Қазақстан топырағы жəне оның экологиясы / А. Биғалиев, Е. Жамалбеков,
Р. Білдебаева. – Алматы, «Санат», 1995 – 128 бет.
3. Қабышева Ж. К. Топырақтану / Ж. Қабышева. – Алматы, «Дəуір», 2013. – 414 б.
4. Тайжанов Ш. Топырақтану жəне геология негіздері / Ш. Тайжанов, А. Амралин, Н. Қошқаров,
С. Кенжеғұлова. – Астана, «Фолиант», - 388 б.
5. Александрова Л.Н. Лабораторно-практические занятия по почвоведению. Л., изд-во «Колос»,
1967. 352 с.
6. Александрова Л.Н., Найденова О.А. Лабораторно-практические занятия по почвоведению. Л.,
изд-во «Колос», 1976. 280 с.
7. Добровольский В.В. География почв с основами почвоведения. М., «Просвещение», 1976
(1967, 1982, 2000).
УДК 546.2
КОСМЕЦЕВТИЧЕСКИЕ СРЕДСТВА НА ОСНОВЕ
БИОЛОГИЧЕСКИ АКТИВНЫХ КОМПЛЕКСОВ БЕРЕЗЫ
Кульская А.В., Лежнева М.Ю.
(СКГУ им. М.Козыбаева)
Космецевтика (от сочетания слов «косметика» и «фармацевтика») – это
косметические средства, которые в состоянии не только ликвидировать различные
симптомы некоторых болезней и косметических недостатков кожи, но и воздействовать
на причину их появления [1].
В Казахстане, не смотря на ее богатый потенциал натуральных материалов,
производство натуральнй косметики практически отсутствует. Такая косметика
разрабатывается ТОО ТОО «Биотон» и ТОО «Шымкент инновация», данная косметика
пользуется спросом. Для того что бы сдедать косметику космецевтической,
необходимо сделать ее натуральной и биологически активной.
В нашей работе решение данной задачи проходило в двух направлениях:
во-певых
, получение основы на натуральных растительных или животных жирах,
которые в свою очереди обладают высокой биологической активностью;
во-вторых
, добавки к косметическим композициям на растительных экстрактах,
так же обладающих целебными свойствами.
103
По-настоящему натуральное косметическое средство - это:
Средство, изготовленное из природных ингредиентов, то есть ингредиентов,
которые не подвергались никаким химическим манипуляциям. Природные
ингредиенты берутся из растений, цветов, деревьев, и подвергаются только простым
изменениям. Они подлежат вторичной переработке и являются биологически
разлагаемыми;
Средство, которое не содержит определенных ингредиентов, которые считаются
опасными (для нас или для окружающей среды): исключаются ГМО, продукты
нефтехимической
переработки,
минеральные
масла,
силиконы,
парабены,
синтетические красители или ароматизаторы, животные отходы;
Средство с достаточно высоким содержанием натуральных ингредиентов. Многие
средства называются натуральными, в то время как фактически в них содержится
только один природных компонент, который является только малой частью в составе
этого средства.
Достарыңызбен бөлісу: |