Қазақстан республикасы ғылым және жоғары білім министрлігі ш. УӘлиханов атындағы
жүктеу/скачать 19,8 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сексуалдық зорлық
- Психикалық (эмоционалдық) зорлық
- Баланың өзіне деген қажеттігін аңғармау
| Физикалық зорлық-
баланың денсаулығына зақым келтіру. ұрып-соғу, дене мүшесіне дақ түсіру.Физикалық зорлыққа ұрып-соғу ғана емес, тамақтан, ұйқыдан және т.б. шектеу де жатады. Оның зардабынан балада жылауықтық, агрессивтік, жануарларға қатігездік, суицидке бейімділігі туындайды. Сексуалдық зорлық- баланың еркінсіз жыныстық қатынасқа түсуі.Ол сексуалдық ләззат алу немесе өзге де қандай да бір пайда түсіру мақсатымен жыныстық іс-әрекетке тартуға әкеліп соғады; сондай-ақ сексуалдық зорлыққа, жезөкшелікке және порнобизнеске еліктеу де жатады. Баланың мінез-құлқы мен денсаулығына кері әсері: түнгі қорқыныштар, депрессия, өзін-өзі төмен бағалау, өз жасына сай емес сексуалдық білімнің болуы. Психикалық (эмоционалдық) зорлық -баланың жеке тұлға болып дамуын тоқтататын тұрақты психикалық іс-әрекет.(баланы ылғи кемсіту, қорқыту, балағаттау.) Психикалық зорлықтың нәтижесінде балада физикалық, ойлау қабілетінің кешеуілдеуі, жүйке тигі, энурез, неше түрлі сомантикалық аурулар, қобалжу сезімінің жоғарылауы, қарым-қатынас жасай алмаушылық, үлгермеушілік, агрессивтілікке әкеліп соғады. Баланың өзіне деген қажеттігін аңғармау- балаға деген қарапайым қамқорлықтың жоқтығынан эмоцияналдық қалып бұзылады да, денсаулығы мен дамуына зиянын тигізеді. Баланың қамқорлықсыз қалуынан ұйқы бастық, санитарлық-гигиенасының төмендеуі, физикалық дамуының төмендігі, жиі аурушаңдығы, сөйлеу қабілетінің, жалпы дамуының кешеуілдеуі мүмкін. Ал зорлық себептерінің үлгілері әдетте былай бөлінеді: а) психопатиялық және орталықтанған, зорлыққа бейімділік түрлеріне қарай (алкоголь, есірткілер, өзін-өзі төмен бағалау, әлеуметтік оқшаулану, әлеуметтік және психологиялық проблемалар, өзін-өз бақыламау, өзіне қол салуға бейімділік, агрессияшылдық, ауырғыштық, керексіздік, физикалық және психикалық кемшіліктер және т.б.); ә) әлеуметтік, зорлықты түсіндіретін сыртқы факторлар және кедейлік, табыс деңгейінің аздығы, жұмыссыздық, әлеуметтік оқшаулану мен тұйықтық, және білім және мәдени деңгейінің төмендігі және т.б. б) психоәлеуметтік, зорлықтың психологиялық және әлеуметтік факторларын ықпалдастыруға бағытталады; бұл үлгідегі зорлық факторлары құрылымдық, жағдайлық және коммуникативтік болып бөлінеді, сондай-ақ дәл соңғы құбылыстар зорлық көріністерінің ішінде өзекті және анықтаушы факторлар болып табылады. Золық-зомбылықтың отбасындағы бейнесінің бірі-балаларға зорлық-зомбылық көрсету және оларға қатысты жеткіліксіз қамқорлық, отбасының психо-педагогикалық мәселелерінің себебі болып табылады. Зорлық жеке, сыртқы немесе тұлғааралық факторлар мен мәселелермен байланысты стрессте болған отбасыларда болады. [3] Балаға сену өте маңызды, сонда ол сізге барлық шындығын айтуды үйренеді. Дұрыс тәрбие балаға болашаққа деген сеніммен қарауға және қауіп-қатерді тез білуге үйретеді. Баланың зорлық-зомбылық көрмеуі үшін әлеуметтік педагогтардың да қосатын үлесі мол. Әлеуметтік педагог баламен, ата-анамен, отбасымен тығыз байланыста болуы қажет. Отбасыны бақылауға алған кезде мына жағдайларға аса мән беруі қажет: балаларға күтім көрсетудің қарапайым дағдылары: тамақтандыру, жуындыру, киіндіру, медициналық көмектегі қажеттілікті қанағаттандыру,тәртіптің болуын қамтамасыз ету, оның орындалуын қамтамасыз ету, баланың әрекетін қадағалау осы әдістердің тұрақтылығы мен нәтижелілігін көру, балаға қайырымсыз қатынастың дәрежесі болып жатыр ма жоқ па соны анықтау. Егер осы бақылау барысында күдік ұялатар жайттар болып жатса, балаға қатыгездікпен қарау жағдайларын естіген болсаңыз немесе көрген болсаңыз бірден білікті билік органдарына хабарлау қажет. 233 Қазіргі таңда Қазақстанда осы мәселелерді шешуге көмектесетін орталықтар ұйымдастырылған. Еліміздің барлық аймағында тұрмыстағы зорлық-зомбылық құрбандарына арналған дағдарыс орталықтары бар. Өмір мен денсаулыққа қауіп төнсе, осы орталықтарға хабарласып, сонда тұруға болады. Әр аймақта әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі комиссия жұмыс істейді, олардан кеңес алып, қолдау табуға болады. Бүгінде республика көлемінде тұрмыстық зорлық-зомбылық құрбандарына арнаулы әлеуметтік қызметтерді 41 дағдарыс орталығы көрсетеді. Оның 14-і мемлекеттік, 27-і мемлекеттік емес. Олар негізінен еліміздің 18 өңірінде жұмыс істейді Балалар құқығын қорғау – егемен еліміздің басты құндылықтарының бірі. Сол үшін өскелең ұрпақтың дұрыс тәрбие алып, қоғамдағы құқықтарының сақталу жолында аянбай еңбек етуі керек. Зорлық-зомбылықпен табысты күресу үшін бірінші кезекте осы мәселеге қоғамның көзқарасын өзгерту керек. Балаларға қамқорлық жасау, баланың абыройы мен құқықтарын құрметтеу – бұл тек мемлекеттің ғана емес, сонымен қатар жекелеген әрбір адамның міндеті. Немістің ұлы ақыны В. Гете серуенге шығарда қалтасына түрлі гүлдердің тұқымын салып шығып, шалғындардан, орманнан өткенде, тауға шыққанда гүл тұқымдарын сеуіп жүруді жаны сүйген. Оның жүрген жерлері мезгілі келгенде керемет гүлдер өсіп шығатын. Гете сепкен гүл ме, әлде табиғи жолмен өздері көктеді ме, оны білу міндетті емес. Дегенмен сұлулық әлемі, әсемдік әлемі байыды. Сол сияқты дүниеде зорлық-зомбылық болмаса адам өмірі, адамзат дүниесі сұлу да әсем болар еді. жүктеу/скачать 19,8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|