«ГОРМОЛЗАВОД» ЖШС ЖАҒДАЙЫНДА ПАСТЕРЛЕНГЕН СҮТ ӨНДІРУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ Нуриллақызы А. Ғылыми жетекші: Аканова А.Б., а/ш. ғ. магистрі
Ш. Уалиханов атындағы Көкшетау университеті, Көкшетау қ.
akerken2207@gmail.com Сүт өндіру бүкіл ауылшаруашылық секторының көлемінің жартысына жуық бөлігін
алады. Сүтті бағыт, алдыңғы позицияны ала отырып, қажетті бақылау мен олардың
қауіпсіздігін қамтамасыз ететін сүт өңдеумен өндірудің жүйелерін дамытуды талап етеді.
Бұл жағдайда шикі сүттерді алғашқы өңдеуде, әртүрлі сүт өнімдерін өндірудегі
технологиялық процестердің сапа бақылауда, оны транспортировкалауда және сақтауда
туындайтын сапалы әрі маңызды қатынастар ретін қарау қажеттілігі туындайды. Сол себепті
сүт өнімдерінің сапасына, қауіпсіздігіне әсер ететін потенциалды-қауіпті факторларды
бағалаудың жетілдірілген әдістерін іздеу мен игеру маңызды.
Сүттің сапа көрсеткіштері сүттің циклына, шикізаттың қасиееттері мен құрамына,
рецептердің қолданылуы, сақтау мен өңдеу технологияларының режиміне және жағдайына,
ірі қара малын азықтандыру мен күту жағдайларына байланысты. Объективті және жан-жақты
баға беру өнім сапасына әсер ететін факторларды анықтауда үлкен маңызға ие.
Жоғарғы сапалы өнім шығарудың басты талабы жануарды күту, баптау мен өндіру
технологияларының процестерінің параметрлерін, режимдерін дұрыс сақтау, санитарлық-
гигиеналық нормалар, бактериялық қоспалақ бақылау болып саналады.
Жан-жақты жоғары сапалы өнімді шығарудың талабы бақылау әдістерін одан ары
дамыту, технологиялық талапты қатаң сақтау, брактың пайда болу сапаның төмендеу
себебінің жан-жақты анализі саналады.
Сүтті бастапқы өңдеу және тасымалдау Жоғары сапалы сүт өнімдерін тек қатерсіз шикі сүттен жасауға болады. Шикізаттың
бактериялық ластануын болдырмау үшін сүт алудың санитарлық және ветеринарлық
ережелерін сақтау ғана емес, сонымен қатар оны алғашқы өңдеуден өткізу қажет. Бастапқы
өңдеудің мақсаты-сүтті тасымалдау және сақтау кезінде оның беріктігін қамтамасыз ету.
Бастапқы өңдеу келесі процестерді қамтиды: қайта өңдеуге немесе іске асыруға
жіберілгенге дейін тазалау, салқындату және сақтау.
Механикалық қоспаларды кетіру үшін сүт шүберек арқылы сүзіледі, содан кейін одан
әрі тазартуға жіберіледі. Тазалау үшін әртүрлі жүйелердің сүзгілері қолданылады, мұнда мақта
жастықшалары, дәке, синтетикалық материалдар, металл торлар және т.б. қазіргі уақытта сүтті
тазарту үшін сүт тазартқыш сепараторлар қолданылады, онда механикалық қоспалар
центрифугалық күштің әсерінен жойылады. Тазалаудан кейін микроорганизмдердің өсуін
тежеу үшін сүтті дереу салқындату керек. Сүтті салқындату үшін пластиналы
салқындатқыштар қолданылады.
Салқындатылған (6 °С-тан жоғары емес) сүт ірі сүт кәсіпорындарына металл
колбаларда, цистерналарда автомобиль, теміржол және су көлігінің көмегімен
623
тасымалданады. Сыйымдылығы 36 сүт құтысы...40 л алюминий мен болаттан жасалған. Сүттің
көп мөлшерін тасымалдау кезінде тот баспайтын болаттан және алюминийден жасалған
автоцистерналар қолданылады. Олар оқшауланған және герметикалық жабылатын люктермен
жабдықталған.