Қазақстан республикасы ғылым және жоғары білім министрлігі ш. УӘлиханов атындағы



Pdf көрінісі
бет107/532
Дата05.09.2023
өлшемі19,8 Mb.
#106156
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   532
Байланысты:
Сборник студ конф 22-23г

Атауы
Мақал 
Мәтел 
Айырмашылығ
ы: 
Өмір 
тәжірибесінен 
екшелеп алынған ақыл, өнеге, 
оқушыны 
жақсыға 
баулып, 
жаманнан аулақ болуға үйрететін 
кеңес беріледі. 
Белгілі бір ойға, 
ұғымға ишара жасайды, 
мәтелдерде астарлап
жұмбақтап айту мәні 
басым. 
Мысал: 
Көп қорқытады, терең – 
батырады. 
Әшейінде ауыз
жаппас, той 
дегенде өлең таппас. 
Күлме досыңа – келер 
басыңа. 
Соқыр
тауыққа 
бәрі 
бидай. 
Ұқсастығы: 
Мақал-мәтелдер 
адамның 
жеткізгісі 
келген 
ойын 
тыңдаушыға бірден аңғартуға немесе сөйлеген сөзімізден қысқа
тұжырымды қорытынды шығаруға үлкен артықшылық әкеледі. 
Мысал: 
Сыпайы сырын жасырмайды 
дегендей, мен саған, інішегім, 
бір сырымды айтқалы келе жатырмын(С.М.). 


195 
Мақалдың осы жерде 
қолданылуының артықшылығы
екі 
коммуникантқа 
да 
тиер 
пайдасы мол. 
Біріншіден, айтушының 
өз ойын тыңдаушыға түсіндіру 
мақсатында 
сөзді неден бастау 
қажет 
мұршасын тудырады. 
Екіншіден, 
тыңдаушы 
болса, 
айтушының 
сөз 
басында 
айтқан 
сөзінен-ақ 
оның 
не 
айтқалы 
жатқанын 
аңғара 
бастайды. 
Ғалымдар мақал-мәтелдердің өзара айырмашылығын талдау кезінде оларды тек тіл 
мен әдебиет аясында ғана емес, стилистика, тілдік қатынас аясында да қарастырған. 
Қазіргі кезде филология ғылымының өркендеуіне мол үлестерін қосқан докторлар 
қатарына Сабира Исакова мен Тамара Артыкова жатады. Өздерінің оқу құралында мақал мен 
мәтелдерге тірек сызба арнап, олардың анықтамалары мен ұқсастықтарын бір сызбаға 
сыйғызып түсіндіреді: 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   532




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет