ЖОБА ӘДІСІН ПАЙЛАНУ АРҚЫЛЫ БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ

139 
Бүгінгі таңда білім беру жүйесінде балалармен жұмыс істеудің көптеген жаңа әдістері 
пайда болды, сонымен бірге білім берудің мақсаттары мен міндеттері өзгерді. Қазіргі 
мектепте оқытудың жаңа әдісіне көшу оқытудың жаңа технологияларын пайдалану 
қажеттілігімен шартталған. Жоба Мемлекеттік білім беру стандартында айқындалған білім 
беру мазмұнына әсер етпей, оқу үдерісіне оңай сәйкес келетіндіктен, жобаны пайдалану 
нәтижелі оқыту әдісімен заманауи мұғалімнің кәсіби құралдарын кеңейтуге мүмкіндік 
береді.Қазіргі білім беру үдерісін оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға, өзін-
өзі дамыту және өзін-өзі тәрбиелеу дағдыларын қалыптастыруға бағытталған жаңа, тиімдірек 
технологияларды іздестірусіз елестету мүмкін емес. Қазіргі мектеп қызметінің негізгі 
бағыттарының бірі – оқушының жеке тұлғасын жан-жақты дамыту, оның ұжымда жұмыс істеу
дағдыларын қалыптастыру, оқуға деген ынтасын арттыру. Дегенмен, жаңа білім беру 
технологияларының 
көптігі 
оқу 
процесінің 
өзінің 
тиімділігін 
анықтаумен 
байланысты.Осындай әдістердің бірі – жобалық әдіс.
Жоба әдісі соңғы уақытта көбірек қолдаушыларға ие болды. Ол баланың белсенді өз 
бетінше ойлауын дамытып, мектеп берген білімді тек есте сақтап, жаңғыртуға ғана емес, оны 
іс жүзінде қолдана білуге үйретуге бағытталған.Ол жоғары бастамашылдығымен, олардың 
танымдық мотивациясымен, дербестігімен, топтық өзара әрекеттесу процесінде оқушылардың 
әлеуметтік дағдыларының дамуымен ерекшеленеді; балалардың ғылыми-зерттеу және 
шығармашылық іс-әрекетте тәжірибе жинақтауы, білім, білік және дағдының пәнаралық 
интеграциясы.Жобалық әдістің артықшылықтары мен бастауыш мектеп жасындағы 
балалардың жас мүмкіндіктерін ескере отырып, бұл әдісті бастауыш мектепте мақсатқа сай 
қолданған жөн және жобалық әдіс келесі өзекті мәселелерді шешуге мүмкіндік береді: 
ақпаратты білімге айналдыру, ақпаратты мақсатты іздеуді жүзеге асыру; ақпараттың көптігі 
жүйеленген білімге әкеледі; бастауыш мектеп жасындағы балалардың қызығушылығының 
болмауы, тұлғалық өсу мотивациясы, жаңа білімді өз бетінше меңгеру [1]. 
Заманауи білімді адам – бұл тек біліммен қаруланған ғана емес, сонымен қатар білімді 
шығаруға және меңгеруге, оны мақсатты түрде жүзеге асыруға қабілетті, өйткені оның 
алдында тұрған мәселелерді шешуде осындай қажеттілік бар, білімді кез келген жағдайда 
қолдана алады. Яғни: әлеуметтік, жалпы ғылыми, құндылық-семантикалық, ақпараттық, 
коммуникативті, танымдық, тұлғалық өзін-өзі жетілдіру құзыреттері сияқты заманауи негізгі 
құзыреттіліктерді қалыптастыру.Бастауыш мектепте осындай құзіреттілікке ие болған 
оқушының жеке тұлға болып қалыптасуына жағдай жасау керек . Жаратылыстану – табиғат, 
табиғат құбылыстары, Әлем және оның заңдылықтары туралы ғылымдар тізбегі. Бұл 
ғылымдардың негізгі білімдері бастауыш мектепте оқытылады.Бастауыш сыныпта маңызды 
және іргелі болып табылатыны – оқу әрекетін қалыптастыру, оның бір әдісі – мектеп 
оқушыларының мәселені өз бетінше шешу қабілетіне негізделген жобалық әрекеті, демек, 
танымдық дағдыларды дамытады. Жоба әдісі мыналарды орындау үшін қажет:оқушылар мен 
мұғалімдердің аналитикалық, сыни және шығармашылық ойлау қабілеттерін дамыту;әр түрлі 
көздерден жетіспейтін білімді өз бетінше алу;фактілерді, заңдылықтарды білу негізінде ой 
елегінен 
өткізу, 
дәлелді 
қорытындылар 
жасау;тәуелсіз 
негізделген 
шешімдер 
қабылдау.Әртүрлі әлеуметтік рөлдерді орындай отырып, топта жұмыс істеуге үйрету. Егер 
оқушы оқу жобасы бойынша жұмысты жеңе алса, ол нақты ересек өмірде көбірек бейімделеді 
деп үміттенуге болады: ол өз іс-әрекетін жоспарлай алады, әртүрлі жағдайларда бағдарлай 
алады, әртүрлі адамдармен бірге жұмыс істей алады, яғни. өзгермелі жағдайларға 
бейімделу.Жобалық іс-әрекет – тұлғаға бағытталған технологиялардың бірі, білім беру 
жобасының мәселесін шешуге, проблемалық тәсілді, топтық әдістерді, рефлексиялық, 
презентациялық, зерттеушілік, ізденіс және басқа әдістерді біріктіруге бағытталған 
оқушылардың өзіндік іс-әрекетін ұйымдастыру тәсілі. Жобалық тапсырма оқушының 
жобалаудағы өнімді әрекетін қамтамасыз ететін дидактикалық құрал болып 
табылады.Жаратылыстану жобалары көбінесе нақты анықталған зерттеу міндеті бар ғылыми 
жобалар болып табылады. Бастауыш сыныпта жобалық іс-әрекетті ұйымдастыру шарттары: 

140 
1. Жас ерекшелігіне сай жобалар болу. Бала неғұрлым кішкентай болса, соғұрлым жоба 
оңайырақ. 2.Мектепте жобалық іс-әрекетті барынша мүмкін дидактикалық, ақпараттық және 
материалдық қамтамасыз ету. 3.Балалар жоба бойынша жұмыстың барлық кезеңдерінде 
ересек адамның көмегімен, дұрыс ұйымдастырылған жобаны дайындау қызықты ойынға 
айналуы керек [2].
Жоба сабақтарын әзірлеу алгоритмі: 1. Проблемалық жағдайды құру.2. Проблемалық 
жағдайдан мәселе «Қалай ...? Қалайша…? 3.Проблемадан мақсат қалыптасады (жоспарланған 
нәтиже), 4. Тапсырмаларды құрастыру (мақсатқа жету қадамдары) 5.Топтық жұмысты 
ұйымдастыру. Жұмыс ережесін анықтаңыз 6. Нәтижелерді ұсыну. 7.Оқушылардың 
рефлексиясы 8.Оқушыларды бағалау. 
Жобалық іс-әрекетті ұйымдастырудың бастапқы кезеңінде (1-2 сыныптар) бұл 
жеткілікті, өйткені жобалық әдістемелік орындалатын шығармашылық жұмыстарды, 
негізінен, еңбекке үйрету сабақтарында алған тәжірибелік дағдыларды пайдаланады. Балалар 
жинаған барлық ақпарат мәтіндік емес бейнелі. «Бізді қоршаған әлем» пәні бойынша балалар 
«Менің күнделікті жұмысым», «Менің болашақ мамандығым», «Менің өлкемнің жануарлары» 
жобаларын орындайды, «Табиғат құбылыстары», «Аспан денелері», «Күн мен Жер» және т.б. 
Педагогика ғылымы мен практикасы шығармашылық әрекетке жеткілікті түрде ерте жастан 
үйретілмесе, бала кейінгі жылдары жөндеуге қиын болатын зақымдарға ұшырайтынын 
анықтады. Сондықтан шығармашылыққа жастайынан үйрету керек, оны үйренуге болады. 
Көптеген жобаларды жеке орындауға болады, бірақ топтық жұмыс креативті. Топтық 
жұмыстың табыстылығы топтардың қаншалықты дұрыс және сәтті құрылғанына байланысты. 
Бұл жұмыстың нәтижелі болуы үшін, ең алдымен, балаларды өз тұжырымдарын дұрыс құруға 
үйрету керек: және атап айтқанда: өз көзқарасын қалай жеткізуге, басқа оқушының пікірімен 
келіспейтіндігін білдіруге, сыныптасының мәлімдемесін қалай түсіндіруге болады. Сонымен 
қатар, біз балалармен бірге топта жұмыс істеу ережелерін әзірлеп, бекітеміз (төмен сөйлеңіз, 
біреу сөйлейді - басқалары тыңдайды, сөйлеушінің сөзін бөлмеңіз). Сонымен топ құрылады, 
балаларға рөлдер бөлінеді. Көптеген ғалымдардың тәжірибесі мен зерттеулері көрсеткендей, 
оқушыларды практикалық іс-әрекетке, қоршаған әлемді зерттеуге көбірек қызықтырады. 
Балалар шынайы өмірге көшіруге болатын материалмен жұмыс істегенді ұнатады, бұл 
олардың өмірінде тікелей қолданыс табады. «Айналаңдағы әлем» бағдарламасы адам үшін, 
оның ішінде адамдардың салауатты өмір салты үшін табиғаттың жан-жақты құндылығын 
ашады, бұл табиғатпен үйлесімді қарым-қатынас негізінде ғана мүмкін болады. Сонымен бірге 
қоршаған табиғаттың дәстүрлі басым практикалық мәнінен оның эстетикалық, танымдық, 
зерттеушілік, адамгершілік құндылығына баса назар аударылды. Бұл әсіресе баланың 
табиғатқа деген рухани қарым қатынасын қалыптастыру, оның табиғи ортасына
прагматикалық, тұтынушылық көзқарастан сақтану үшін маңызды.Көбінесе балалар белгілі 
бір іс-шараларға қатыса отырып, монопәндік жобаны (бір оқу пәні (академиялық пән) 
шеңберіндегі жоба, бірақ басқа салалардағы ақпаратты пайдалануға болады) жасап жатқанын 
байқамайды немесе оған қатысады.
Сабақтың үзінділері – «Үйде ағашты қалай өсіру керек?» тақырыбындағы жоба. (4-
сынып, монопәндік жоба, пән Айналадағы әлем, топтық жұмыс)Мәселе: Сыныпта ағаш 
өсіруге бола ма? Ағашты үй ішінде қалай өсіру керек, содан кейін оны одан әрі өсу үшін ашық 
жерге қауіпсіз трансплантациялауға болады.Мақсаты: Тұқымнан ағаш өркенін өсіру және 
одан әрі дамыту үшін көшеттерді ашық жерге көшіру.Тапсырмалар:бірнеше түрлерден ағаш 
тұқымдарын таңдау; өсіру үшін қажетті ұсыныстарды орындау;ұсыныстарды сақтай отырып, 
ағаш көшеттерін ашық жерге трансплантациялау;ашық жерде ағаштардың одан әрі, қолайлы 
дамуы үшін жағдай жасауКелесі қадам сізге қажет ақпаратты қайдан табуға болады?1. 
Бақылаңыз. 2. Кітаптан оқу. 3.Ғаламтордан іздену. 4. Зерттеулерді жасау. 5. Үлкендерден 
сұрау. Кез келген жобамен жұмыс істеу кезінде балалардың назарын дизайн 
тұжырымдамасының негізгі идеясына аудару керек: Не? Не үшін? Кім үшін? Жобалық іс-
әрекет процесінде балалардың әрқашан есте сақтауы өте маңызды: олар жасаған өнімді 
болашақта кім және не үшін пайдаланады (жобаның практикалық немесе әлеуметтік 

141 
маңыздылығы).Жоба әрекетінің соңғы кезеңінде рефлексия жүргізіледі. Балалардың іс-
әрекетіне талдау жасалып, кемшіліктері, жағымды жақтары анықталып, қорытынды 
шығарылады. Балалар орындалған жұмыстың жағымды және жағымсыз жақтарын атап 
өтеді.Дүниенің біртұтас бейнесімен танысу және оған бағалаушы, эмоционалдық қатынасты 
қалыптастыру қоршаған әлем курсы арқылы оқушы тұлғасын дамытудың ең маңызды 
бағыттары болып табылады [3].
Қортындылай келе жобалар жасау арқылы балалар өздерінің жеке қызығушылақтарын 
көрсетуге ұмтылады. Мұғалім ақпараттық жаңа дереккөздерін көрсетеді де жай ғана қажетті 
бағытты нұсқап, өздігінен жұмыс жүргізуге жол көрсетеді. Мұнан кейін оқушылар өз 
беттерінше де, бірлесе отырып та орындай береді. Бұл жағдайда әр түрлі салалар бойынша 
қажетті ақпараттар жинақтайды. Нақты нәтижелер пайда болады. Үздіксіз өзгеріп тұрған әлем 
адамзаттан қабілет пен қажеттіліктерді үздіксіз дамытуды талап етеді.Сондықтан оқушыны 
ізденушілікке, өз бетінше жұмыс жасауға, бақылау мен зерттеуге,зерттеу нәтижелерін 
жинақтап, қорытынды жасай білуге баулу бастауыш сыныптан басталуы тиіс. 

жүктеу/скачать 19,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: